سفر خود هڪ تربيت آهي (جنوري 1970ع)
سفر ۽ پرديس انسان کي گهڻو ڪجهه سيکاري ٿو. پنهنجي ملڪ ۾ ۽ پنهنجي گهر ۾ وقت ضايع ڪرڻ ائين آهي جيئن ”منڊي ماڪوڙي کوهه ۾ پئي ڪڇي اُڀ.“
قرآن شريف ۾ به سير و سفر جو تاڪيد آهي ”والسيرو في الارض.“ ۽ دور دراز علائقن ويندي چين ولايت تائين وڃڻ جو تاڪيد اهو ثابت ٿو ڪري ته سفر ڪرڻ مفيد آهي. خدا جي هيءَ وسيع ڪائنات، فطرت جو کليل ڪتاب آهي ان جو مطالعو انسان کي گهڻو ڪجهه سيکاري ٿو.
1965ع ۾ جڏهن مان پهريون دفعو سفر تي نڪتس ته مان سفر جي سين کان به واقف ڪو نه هوس. منهنجي منزل ڪراچيءَ کان نائيجريا تائين ست هزار ميلن جي پنڌ تي هئي. هن سفر سان منهنجا دوست ۽ مائٽ متفق نه هئا ان ڪري مان پاڻ کي تنها ۽ منجهيل محسوس ڪري رهيو هئس. مگر آهستي آهستي هر ٻن سالن کان پوءِ چئن مهينن جي پگهار ۽ فيملي ٽڪيٽ سان موڪل ۾ اسان دنيا جو ڪافي سير و سقر ڪيو پئسا خرچ پرائو هو ٻار ٻچا مون سان گڏ هئا تنهن ڪري سفر گهڻو دلچسپ گذرڻ لڳو. ڇاڪاڻ ته نائجيريا ۽ پاڪستان جي وچ ۾ ڪا به سڌي براهه راست اُڏام (air service) نه هي ان ڪري اسان کي وچ ۾ اڪثر ڪري لهڻو پوندو هو (Stop over) ڪرڻو پوندو آهي. جنهن جو فائدو اهو ٿيو جو اسان کي دنيا جي جدا جدا ملڪن گهمڻ جو موقعو مليو ٻين ملڪن ۾ ٽي چار ڏينهن عارضي قيام جو خرچ ۽ هوٽلن جا بل به هوائي ڪمپني خود برداشت ڪندي آهي. انهيءَ سهوليت مان اسان هميشه فائدو وٺندا رهون ٿا.
هر دفعي دوست نئين نئين روٽ اختيار ڪرڻ جو مشورو ڏيندا آهن اهڙي طرح اسان دنيا جا سمورا وڏا ملڪ گهمي ورتا آهن ۽ ان ئي سهوليت مان فائدو وٺندي خدا جي فضل سان اسان کي خائنه ڪعبه جي زيارت ۽ عمري ادا ڪرڻ جو شرف حاصل ٿيو.