وڳر ڪيو وتن پرت نه ڇنن پاڻ ۾!
هن دنيا ۾ انسانن جو قتل عام، درگاهن، درسگاهن، اسپتالن، اسڪولن تي ٿيندڙ حملا روح ۾ ٿرٿراهٽ پيدا ڪري ڇڏين ٿا، دنيا جو ڪوبه اهڙو ملڪ نه آهي جيڪو دهشتگري کان محفوظ هجي، هر انسان ٻئي انسان جو قاتل بنيل آهي، ڇا انسان ٻين جي زندگي وڃائڻ ۽ ٻين لاءِ عذاب جو سبب بنجڻ لاءِ پيدا ٿيو آهي؟ ڇا الله تعالى انسانن کي ٻين لاءِ مصيبت بنجڻ لاءِ پيدا ڪيو آهي؟ اڄ جا معصوم انسان دهشتگردي جي ور چڙهيل آهن، انسان پنهنجا اخلاقي قدر وڃائي حيوانيت جي زمري ۾ هليو ويو آهي.
انسانن ۽ جنن کي ته مالڪ عبادت لاءِ خلقيو آهي جيڪي عبادت جو رستو اپنائي زندگي کي راهه نجات تي ڪامل مڪمل ڪري سگهن. هڪ انسان جو قتل پوري انسانيت جو قتل آهي، دين اسان کي ٻين تي رحم جو درس ڏئي ٿو، نه صرف ايترو پر زمين تي موجود خدا جي هر مخلوق تي رحم ۽ همدردي جو درس ڏئي ٿو. الله تعالى جي طرفان هڪ لک چوويهه هزار نبي انسانن لاءِ امن، پيار، محبت، ڀائيچاري، هم آهنگي، سهپ ۽ڀلائي جو پيغام کڻي زمين تي آيا. انسان ته انسان پر الله تعالى تمام ننڍڙي مخلوق ڪيڙي ماڪوڙي تي به رحم جو حڪم ڪري ٿو. هر دين امن جو درس ڏئي ٿو. هندو مذهب هجي، زرتشي، ٻڌ مذهب، ڪنفيوشس، جين مت يا ڪهڙو به دين هجي سڀ دين امن جو پيغام ڏين ٿا، ڪوبه اهڙو دين نه آهي جنهن ۾ انسان کي قتل ڪري، رت وهائي انسانن جي مٿان ظلم ڪري الله تعالى تائين پهچ حاصل ڪري. اڄ جو انسان ذاتي لالچن ۾ اچي عالم انسانيت کي لڄائيندڙ واقعا ڪري ٿو. هي قهر ڪائنات ۾ اهي انسان ڪن ٿا جن جو انسانيت توڙي دين ڌرم سان ڪو تعلق نه آهي، روهنگيا، شام، عراق، فلسطين، يا ڪنهن ملڪ جي درسگاهه، اسڪول يا ڪا درگاهه هجي جتي ظلم جي انتها ٿئي اهڙن ڪڌن ڪمن ۾ الله تعالى جي ناراضگي انهن انسانن تي آهي. جنهن لاءِ پوري دنيا کي اک کولڻ گهرجي خاص طور تي انهن ماڻهن کي جيڪي هن امن جي پيغام سان وابسطه آهن اهي گهٽ ۾ گهٽ هڪ آواز اٿاري امن لاءِ راهه هموار ڪن، انسانيت لاءِ پاڻ پتوڙيندڙ بزرگن جي خانگاهن، درسگاهن، درگاهن تي اهڙا هاڃا ٿيڻ وڏي افسوس جي ڳالهه آهي. جن بزرگن پنهنجي زندگي الله تعالى جي راهه ۽ امن جي تبليغ ڪرڻ ۽ انسانن کي حق جي راهه ڏيکاري ٻين انسانن لاءِ زندا رهڻ جو سبق ڏنو، انهن بزرگن نفس، لالچ، انا، ڪوڙ کي ختم ڪري مالڪ حقيقي جي ڏنل زندگي جو اصلي حق ادا ڪيو، حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائي فرمايو ته
جَي ڀَانئين تَه جَوڳي ٿِيان، حَال فَقيرن جَو هِي،
هُو گار ڏَئي گوءِ مان، تُون جوڌَؤن چَئو جيءُ،
ڪَاوڙ جَا قَلُوبَ جي، سَا پَاڻي وَانگُر پيءُ،
سَندو سُورن سِيءُ، لَڳئي ڪَونه لَطيف چَئي.
الله تعالى معرفت لاءِ آسماني ڪتاب، صحيفه نازل ڪيا ۽ انهن ڪتابن جي معرفت لاءِ الله تعالى پنهنجا نبي سڳورا انسانن ڏانهن موڪليا جن الله تعالى جو پيغام عام انسانن تائين پهچايو، جيڪي ٻين جي زندگي لاءِ پاڻ هميشه زندا رهيا، ڀلائي ۽ حق جو رستو ڏيکاريندا هئا، اهي بزرگ بنا خوف جي زندگي گذاري الله جي راه تي هلندا رهيا. حق جو رستو انسانن کي ڏيکاريندا ۽ مخلوق لاءِ ڪم ڪندا رهيا. ٻين انسانن جي ڀلائي لاءِ الله جي ولين خانقاهي نظام جو بهترين بندوبست ڪيو، جهرن جهنگن ۾ ، پهاڙن ۾ ڏک ۽ بک واري زندگي گذاري اڪيلائي ۾ ويهي انسانيت لاءِ خانگاهون جوڙايون ته جيئن الله جي مخلوق لاءِ انسان کي حق جي رستي ڏيارڻ لاءِ هڪ سڌي راهه ملي،
ساري رات سبحان جاڳي جن ياد ڪيو،
الله جا بزرگ سڄيون راتيون جاڳي الله جي عبادت ۾ مشغول رهي ٻين لاءِ مددگار ثابت ٿيا. مشاهدا ڪري سفر ڪري الله جون عبادتون ڪري انسانيت کي حق جو رستو ڏيکاريو. ڪنهن لالچ يا ڪنهن اجوري کان سواءِ الله جي ولين انسانن کي انسانيت جو احساس ڏياريو، بزرگن ٻين جي ڀلائي ۽ الله جي عبادت کي پنهنجو مقصد بنايو ته جيئن الله تعالى جي عبادت جو حق ۽ مخلوق جي خدمت جو حق ادا ڪري سگهن. انسانيت تي ظلم ڪندڙ انسان الله جي حضور ڪهڙو ڪنڌ کڻندا؟ عارضي زندگي لاءِ بقا واري زندگي کي عذاب بنائڻ ڪو سٺو عمل نه آهي،
جي ڪِيڙي ڀَر ڪَنبن، نانگ به نِمَن اُنَ کي،
آڳو اَمُن اُن ڪَري، جي اُنهيءَ ڀَئي ڀَڄن،
حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائي هن بيت ۾ امن جو اعلى پيغام ڏنو آهي ته جيڪڏهن توهان هڪ ننڍڙي ڪيڙي تي به قياس ڪندئو ته الله تعالى اوهان جي اڳيان خطرناڪ جيت نانگ به عاجز ڪري ڇڏيندو. ٻين جي ڀلائي لاءِ سوچڻ الله جي راهه تي رهڻ ۽ ان مالڪ حقيقي جي عبادت ڪرڻ اصل انسانيت آهي. ظلم خلاف آواز اٿاري پنهنجي پاڻ کي انسان هجڻ جو ثبوت ڏيو، عالمي سطح تي ظلم ۽ بربريت خلاف تمام وڏي پئماني تي ڪم هلي رهيو آهي، اڃا به ان ڪم جي تمام گهڻي ضرورت آهي. امن جي قيام لاءِ انسانن کي پاڻ پتوڙڻ گهرجي نه ته هي دنيا ظلم ۽ رت جي وادي ۾ اهڙي طرح ٻڏي ويندي جنهن ۾ ڪوبه انسان بچي نه سگهندو. انسان هجڻ جي ناتي اسان اشرف المخلوقات جو لقب کڻي هن ڌرتي تي آيا آهيون گهٽ ۾ گهٽ انسانيت جي بقاء لاءِ ڪجهه ته ڪريون، نه ته انسان هجڻ جو ثبوت اسان جي وجود ۾ نه رهندو ۽ نه ئي اسان مالڪ حقيقي کي منهن ڏيکارڻ جي قابل رهنداسون. ٻين خلاف ظلم ٻاري اندر کي ڪاراڻ سان ڀري حسد جو هاڃو دل ۾ ڀري ڪهڙي پاڪائي جي ڳالهه ڪنداسون. انسانيت جي پيغام ۽ روحانيت تي ڪم ڪندڙ انسان هر دور ۾ ظلم جو شڪار ٿيا آهن، انهن ۾ ڪي مذهب ڪنهن طبقي سان هنن جو تعلق نه آهي، صرف انسانيت جي ڀلائي لاءِ ڪم ڪندڙ حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائي، حضرت بلاول، حلاج، سرمد، شمس تبريز، ابو سعيد الخراز هجي يا ڪوبه اهڙو انسان جيڪو الله جي روحاني پيغام کي ٻين تائين حقيقي طور تي پهچائي ان کي هن ڪائنات ۾ سخت ڏکيائين کي منهن ڏيڻو پوي ٿو، زندگي تمام ٿورڙي آهي بقاء ڏانهن وڃڻ لاءِ هن زندگي ۾ انسان کي حق جي راهه حقيقي روحانيت واري راهه عبادت واري زندگي گذارڻ ئي اصل زندگي اها آهي، جنهن سان ٻين جو ڀلو ٿئي نه ته پنهنجي پاڻ لاءِ ته جانور به جيئن ٿا. بمن ۽ بارودن سان انسانيت جو هي جنڊ اهڙي طرح وهي ٿو جنهن ۾ هڏا ۽ گوشت ذرا ذرا ٿي وڃن ٿا. پنهنجي پاڻ ۾ قاضي ويهاري حقيقي فيصلو ڪجي ته اسان ڪهڙي راهه جا راهي آهيون. پنهنجي پاڻ تائين محدود ٿيڻ هڪ مثالي انسان هئڻ جو ڪارڻ نٿو ٿي سگهي. اصل زندگي جو سبق ٻين جي ڀلائي ۾ ئي آهي جيڪا الله جي طرفان ڏنل راهه آهي. اسان جيڪڏهن انسانيت جي حق ۾ نه ڳالهائينداسون ته اسان جي اندر ۾ اها روشني نه ايندي جيڪا مالڪ حقيقي جي طرفان هڪ ڪامل مڪمل انسان تي نازل ٿئي ٿي. چهري انساني ۾ اسان کي انسانيت جو ڳڻ پئدا ڪرڻو آهي، حق جو ساٿ نه ڏيڻ به ظالم جو ساٿي ٿيڻ جي برابر آهي.
وڳر ڪيو وتن، پرت نه ڇنن پاڻ ۾
پسو پکيئڙن، ماڻهنان ميٺ گهڻو
حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائي انسانن کي خير جو پيغام تمام بهترين سليقي سان هن بيت ۾ سيکاريو آهي ته اوهان پکين جيان پاڻ ۾ قرب سان گڏجي رهو، هن پيغام کي جيڪڏهن دنيا پنهنجي پاڻ تي لاڳو ڪري ته هي دنيا جو گولو امن ۽ پيار جو هڪ تمام وڏو گلستان بڻجي پوندو، هر ماڻهو ٻين جي ڀلائي لاءِ ڪم ڪندو ۽ انسانيت ۽ مخلوق لاءِ امن وارو ٿي زندگي گذاريندو.