شخصيتون ۽ خاڪا

نور محمد لاکير جون سياسي، سماجي ۽ تعليمي خدمتون

ھن ڪتاب جي سھيڙ ۽ ترتيب ۾ سنڌ جي ھڪ اھم سياسي ۽ سماجي شخصيت نور محمد لاکير کي نروار ڪيو ويو آھي. نور محمد لاکير جي سڀ کان اھم خدمت تہ حيدرآباد ۾ قائم ڪيل نور محمد ھاءِ اسڪول ۽ مسلم ھاسٽل آھي پر ساڳي وقت سندس ڪيل ڪيترن ئي ڪمن کي جيڪي اسان کان اوجهل ھيا انھن کي پڻ اڳيان آندو ويو آھي. ڪتاب جي پھرين حصي ۾ نور محمد لاکير جي شخصيت ۽ ڪيل ڪمن بابت لکيل مختلف مضمون، ٻئي حصي ۾ نور محمد اسڪول ۽ مسلم ھاسٽل جي تاريخ، ٽئين حصي ۾ مختلف تقريرون ۽ مضمون، چوٿين حصي ۾ مختلف خط، پنجين حصي ۾ منظوم ڀيٽا ۽ ڇھين حصي ۾ اردو مضمون شامل ڪيا ويا آھن.

Title Cover of book نور محمد لاکير جون سياسي، سماجي ۽ تعليمي خدمتون

مسٽر نور محمد جون قومي خدمتون: شيخ عبدالمجيد سنڌي

مسٽر نور محمد وڪيل سان منھنجي سڀ کان پھرين ملاقات 1919ع ۾ نظر بنديءَ مان آزاد ٿيڻ بعد ٿي. مرحوم ان وقت حيدرآباد سنڌ ۾ پنھنجو وڪالت جو ڌنڌو مس شروع ڪيو هو. هو غلام محمد خان ڀرڳڙيءَ جو گهاٽو دوست هو. انھيءَ زماني ۾ خلافت تحريڪ جي خلاف ڪن مولوين ۽ پيرن جي صحيحن سان هڪ رسالو نڪتو هو جنھن جو مقصد هيءَ هو تہ خلافت عثمانيہ سان مسلمانن جو ڪو تعلق ڪونھي. انھيءَ تحريڪ جي خراب نتيجن ۽ اثرن کي روڪڻ لاءِ مرحوم نور محمد خوب بھرو ورتو.
الحق پريس مان ”سنڌ مسلم“ نالي هڪ اخبار مرحوم نور محمد جي ڪوشش سان انگريزي ٻوليءَ ۾ جاري ٿي هئي، جنھن جو سمورو ڪم نور محمد پاڻ ڪندو هو. انھيءَ اخبار جي ذريعي مخالفين خلافت جي حرڪتن ۽ منصوبن کان مسلم قوم کي آگاھہ ڪيو ويندو هو ۽ اهڙيءَ طرح ساري ھندستان ۾ سڀ کان اول سنڌ ۾ خلافت ڪميٽي برپا ٿي. مرحوم انھن ماڻھن مان هو جن جي مشوري سان الوحيد اخبار جو بنياد وڌو ويو.
مون کي چڱي طرح ياد آهي تہ جڏهن احمد آباد ۾ ستيا گره هلچل جاري ٿي ۽ رولٽ ايڪٽ جي خلاف سموري ھندستان ۾ هڙتال ٿي، تڏهن سنڌ سرڪار حيدرآباد سنڌ ۾ هڙتال ڪرائڻ جي شڪ ۾ ڪن معزز اڳواڻن کي گرفتار ڪيو ۽ انھن جي گهرن جون تلاشيون ورتيون. مرحوم نور محمد بہ انھن مان هڪ هو جنھن جي آفيس جي تلاشي ورتي ويئي هئي. اهو سچ آهي تہ مرحوم نور محمد ڪنھن قدر نرم خيال مسلم اڳواڻ هو، تنھنڪري خلافت تحريڪ ۾ حصو نہ وٺي سگهيو، پر هن جي دل ۾ خلافت جي برباد ٿي وڃڻ بابت ساڳيو ئي درد هو جو ٻين عام ۽ خاص مسلمانن جي دلين ۾ هو.
جنھن جاءِ ۾ هن وقت مسلم بورڊنگ ھائوس آهي تنھن کي هٿ ڪرڻ جو خيال مرحوم ڀرڳڙيءَ کي بہ هو، پر مرحوم ڀرڳڙيءَ سان زندگيءَ وفا نہ ڪئي ۽ اهو سھرو مرحوم نور محمد جي مقدر ۾ لکيل هو. مرحوم نور محمد بمبئيءَ ليجسليٽو ڪائونسل جي ميمبري واري زماني ۾ بورڊنگ ھائوس سان گڏ گورنمينٽ ھاءِ اسڪول کي پنھنجي سوسائٽيءَ جي نگرانيءَ ۾ آڻڻ جي ڪوشش ڪئي ۽ خدا جو شان آهي جو اھا ڪوشش تڏهن وڃي بار آور ٿي جڏهن هو ڪائونسل جي ميمبري هٿان وڃائي ويٺو هو. اسڪول ۽ بورڊنگ ھائوس کي قائم رکڻ واسطي هن سڀ ڪجهہ قربان ڪيو ۽ پاڻ کي سچو پچو فقير بڻائي ڇڏيو. هن جي انتقال سان جا جاءِ خالي ٿي آهي تنھن کي ٻيو ڪوبہ ڀرڻ وارو ڪونہ آهي. شال خدا کيس جنت نصيب ڪري ۽ مسلم قوم کي توفيق بخشي، جو هن جي ڪم کي تڪميل جي درجي تي پھچائي! منھنجي دل گهڻو ئي ڪجهہ لکڻ گهري ٿي، پر ڏينھن رات مصروف آهيان ۽ مٿئين مضمون تي ڪفايت ڪريان ٿو.

(رسالو الڪمال، ايڊيٽر ڪمال الدين ميمڻ، 12 سيپٽمبر 1937ع، حيدرآباد تان ورتل)