مسٽر نور محمد وڪيل جون تعليمي خدمتون: شيخ علي محمد
نور محمد جون سنڌي مسلمانن ۾ تعليم ڦھلائڻ لاءِ ڪوششون آخر سال 1924ع ۾ “سنڌ مسلم تعليمي ڪانفرنس” جي شڪل ۾ ظاهر ٿيون. انھيءَ ڪانفرنس جي صدارت عليڳڙھہ يونيورسٽيءَ جي وائيس چانسلر آفتاب احمد ڪئي. انھيءَ ڪانفرنس ۾ سنڌ جي مسلمانن جي تعليمي ترقيءَ لاءِ ٻين ٺھرائن سان گڏ هڪ هي بہ ٺھراءُ پاس ڪيو ويو تہ حيدرآباد سنڌ ۾ ٻھراڙي جي مسلمان شاگردن جي رھائش لاءِ هڪ بورڊنگ ھائوس ۽ هڪ جدا ھاءِ اسڪول قائم ڪيو وڃي.
تنھن کانپوءِ نور محمد انھن ٺھرائن کي عملي جامو پھرائڻ لاءِ ڪوشان رهيو. آخرڪار سرڪار ضروري پڇا ڳاڇا بعد ٽريننگ ڪاليج جو حصو (موجودہ مسلم ھاسٽل نور محمد ھاءِ اسڪول) جو ان وقت خالي پيل هو، انھيءَ شرط تي ڏيڻ قبول ڪيو تہ مسلمان ھاسٽل کي هلائڻ لاءِ هڪ ڪاميٽي ٺاهيندا. مئي 1925ع ۾ سرڪار مسلمانن جي ٺاهيل ڪاميٽيءَ ”مسلم ايجوڪيشن سوسائٽي“ جي نالي سان، جنھن جو پھريون اعزازي سيڪريٽري نور محمد ٿيو.
سيپٽمبر 1925ع ۾ عمارت جو قبضو مسلمانن کي مليو. ھاسٽل ملڻ کانپوءِ مرحوم نور محمد جي ڪوشش سان مسلمانن جي هڪ جدا اسڪول لاءِ مسلمانن جو هڪ وفد بمبئي سرڪار سان مليو. جنھن (موجودہ نور محمد ھاءِ اسڪول) جو انتظام سال 1924ع ۾ “مسلم ايجو ڪيشن سوسائٽي” جي حوالي ڪيو ۽ حيدرآباد ھاءِ اسڪول جي نالي سان سڏجڻ لڳو.
محترم نور محمد جي مرضي هئي تہ حيدرآباد سنڌ ۾ “مسلم يونيورسٽي” قائم ڪريان. مگر افسوس جو هو پنھنجي مرضي جي تڪميل کان اڳ 22 آگسٽ 1937ع ۾ ڪراچيءَ ۾ رحلت ڪري ويو. سندس وصيت موجب سندس خاڪي جسم حيدرآباد سنڌ ۾ مسلم ھاسٽل جي حدن اندر سپرد خاڪ ڪيو ويو. مرحوم جي وفات بعد سندس نالي جي يادگيريءَ لاءِ اسڪول جو نالو نور محمد ھاءِ اسڪول رکيو ويو. نور محمد جي برپا ڪيل “مسلم ايجوڪيشن سوسائٽي” هن وقت نور محمد ھاءِ اسڪول کانسواءِ هڪ سنڌي ۽ هڪ اردو پرائمري اسڪول، هڪ مڊل اسڪول ۾ انٽرميڊئيٽ آرٽس ۽ سائنس ڪاليج پڻ هلائي رهي آهي.
(عبرت اخبار، 22 آگسٽ 1963ع تان ورتل)