ترقي جو راز- سنڌ مسلم ھاسٽل
هتي حيدرآباد ۾ مسلم ايجوڪيشن سوسائٽيءَ جي زير نگراني هڪ عاليشان بورڊنگ ھائوس بمعہ اي. وي. اسڪول جي آهي (جنھن کي عام طرح مسلم ھاسٽل چيو وڃي ٿو) جو اٺن، نون سالن کان نھايت پسنديءَ جھڙا ڪم ڪري رهيو آهي. ٻھراڙي ۾ جيڪي شاگرد اسڪالرشپ کٽي وڌيڪ تعليم لاءِ ڪوشان رهن ٿا، تن کي هتي رھايو وڃي ٿو. رهڻ لاءِ جايون سٺيون ۽ هوادار آهن.
شاگردن جي راند لاءِ ميدان ۽ تفريح لاءِ باغ وغيره سڀ اندر آهن. ديني تعليم لاءِ خاص سند يافتہ مولوي مقرر ٿيل آهي، جو هر روز باقاعدہ تعليم ڏيندو رهي ٿو. سڄي ھاسٽل لاءِ هڪ ڊاڪٽر مقرر ٿيل آهي جو وقت بہ وقت شاگردن کي تپاسيندو رهي ٿو. کاڌي پيتي جي بہ چڱي طرح سنڀال ورتي وڃي ٿي. وقت بہ وقت وڏن وڏن آفيسرن جھڙوڪ گورنر صاحب، وزير، ڪمشنر صاحب، تعليم کاتي جي ڊائريڪٽر صاحب ۽ ايجوڪيشنل انسپيڪٽر صاحب وغيره ھاسٽل جو معائنو ڪري ڪم جي ساراھہ ڪئي آهي.
شاگردن جي شھر ۾ رلڻ جي خيال کان خلاصو ڌوٻي رکيل آهي جو شاگردن جي مفت ڪپڙا ڌوئي ڏئي ٿو. اهڙيءَ طرح حجام بہ رکيل آهي، جو اٺين اٺين ڏينھن سڀني جي سنوارت بنا پئسي ٺاهيندو رهي ٿو. اسان جي خيال ۾ سڄي سنڌ ۾ هن جھڙا ڪي ٿورا بورڊنگ هوندا، جتي اهڙيءَ طرح جو بندوبست هوندو.
تعليم تي خاص ڌيان ڏنو وڃي ٿو ۽ اھا ڪوشش ورتي وڃي ٿي تہ جن ڇوڪرن اسڪالرشپون کٽيون آهن، سي انٽر ميڊئٽ امتحان بعد وڃائي نہ ويھن، ان لاءِ رات جو بہ ٻہ ڪلاڪ هر روز ماستر کين ٽيوشن ڏيندو رهي ٿو.
گذريل سال 31- 1932ع ۾ ھاءِ اسڪول اسڪالرشپ جي امتحان تي مسلم ھاسٽل جي اي. وي اسڪول جا 8 ڇوڪرا ويا، جن مان ستن ڄڻن اسڪالرشپون کٽيون ۽ سڄي ضلعي ۾ پھريون نمبر بہ انھيءَ اسڪول جو شاگرد آيو. وڏي خوشيءَ جي ڳالھہ هيءَ آهي تہ مسلم ايجوڪيش سوسائٽيءَ جي بانيڪارن خاص ڪري مسٽر نور محمد صاحب، بي.اي، ايل. ايل. بي وڪيل پنھنجو سمورو وقت مسلم قوم جي ٻچن جي سڌاري لاءِ وقف ڪري ڇڏيو آهي. مسلم ھاسٽل بمع اي. وي اسڪول سندس زير نگراني هلي ٿو. تنھن ڪري اسين سنڌ جي هر هڪ ماستر صاحب کي عرض ڪنداسين تہ هو هر سال اسڪالرشپ امتحان ڏيارڻ لاءِ ڇوڪرا تيار ڪري موڪلين ۽ جيڪي انھيءَ مان اسڪالرشپون کٽي اچن تن کي بروقت مسلم ھاسٽل حيدرآباد ۾ داخل ڪرائڻ لاءِ موڪلين، جتي سندن آئيندہ حياتي ٺاھڻ لاءِ ڪوشش ورتي وڃي ٿي. اسين پنھنجي آزمودي مان چئي سگهون ٿا تہ مسلم قوم جي ٻارن جي ترقيءَ ڪرڻ لاءِ هتي کان وڌيڪ سٺو ٻيو ڪٿي بہ بندوبست ٿي نہ سگهندو.
نور الدين احمد غلام علي
پرنسيپال ٽريننگ ڪاليج فار مين حيدرآباد
(اخبار تعليم، ٽريننگ ڪاليج فار مين حيدرآباد، ڊسمبر 1933ع تان ورتل)