نور محمد ھاءِ اسڪول حيدرآباد: الھہ بخش نظاماڻي پرنسيپال
ھندو حيدرآباد جي سڀني اسڪولن تي قبضو ڪيون ويٺا هئا ۽ مسلمان ٻارڙن جي لاءِ تعليم جا دروازا بند هئا. ظاهر آهي تہ ان وقت مسلمانن کي اسڪول جي ڪيڏي نہ ضرورت هئي چنانچه مرحوم نور محمد بيشمار مشڪلاتن تي قابو پائي نور محمد ھاءِ اسڪول ۽ مسلم ھاسٽل جو بنياد رکيو ۽ هن اسڪول ۽ ھاسٽل سنڌ جي تعليمي زندگي ۾ هڪ انقلاب برپا ڪري ڇڏيو.
هن علاقي جا ڪيترا دانشور، اديب، صحافي، وڪيل ۽ وڏا آفيسر هتان تعليم حاصل ڪري ويا آهن ۽ 1947ع ۾ جڏهن اسان جا ڀائر ڏتڙجي هتي آيا تڏهن انھن جي ٻچن کي بہ هن اداري ۾ تعليم جي زيور سان آراستہ ڪيو ويو.
مسلم ايجوڪيشن سوسائٽي جنھن جي زير انتظام اسڪول ۽ ھاسٽل هلن ٿا. 1956ع ۾ مسلم ڪاليج جو بنياد وڌو. نور محمد ھاءِ اسڪول ۽ مسلم ھاسٽل جي ترقي سائين نور محمد جي انتقال بعد روڪجي ويئي آهي، پر 1961ع ۾ هن جي نئين دور جو آغاز ٿيو جڏهن مسٽر اي. ايم. نظاماڻي مسلم ايجوڪيشن سوسائٽيءَ جي چارج ورتي.
مسٽر نظاماڻي چارج وٺندي ئي اسڪول جي ترقي ڏانھن توجھہہ ڏنو. 1961ع تائين اسڪول گرمي جي موسم هوندي بہ ٻن شفٽن ۾ هلندو هو جنھن سبب شاگردن کي ڏاڍي تڪليف هوندي هئي جڏهن تہ اسڪول ۾ پورا پکا بہ نہ هوندا هئا. نيٺ 65 هزار روپين جي خرچ سان نئين عمارت ۽ 30 هزارن جي خرچ سان پکن ۽ فرنيچر وغيره جو انتظام ڪيو ويو. ان کان سواءِ 50 هزار روپين جي خرچ سان ٻہ ماڙ جاءِ ٺھرائي ويئي جنھن ۾ اسڪول جو انتظاميہ عملو ڪم ڪري ٿو. اهڙي طرح اسڪول جي ترقي تي 3 لک 63 هزار 5 سو روپيا خرچ آيو.
ڪاليج جي وڌندڙ ضرورتن ڏانھن پڻ توج ڏنو ويو ۽ ڪامرس بلاڪ جو اضافو ڪيو ويو جنھن تي 2 لک 42 هزار روپيہ خرچ آيو ۽ پري انجنيئرنگ جا ڪلاس 1960ع ۾ شروع ڪيا ويا. 1960 ۾ ڪاليج جي ليبارٽري لاءِ 45 هزار روپين جي خرچ سان سائنسي آلات گهرايا ويا ۽ اهڙي طرح ڪاليج تي 2 لک 87 هزار روپيہ خرچ ٿيا جڏهن گرانٽ هڪ لک 30 هزار ملي ٿي جا ضرورت کان بلڪل گهٽ آهي. اسڪول جي گرانٽ بہ تمام گهٽ آهي. يعني 94 هزار روپيا جنھن مان 35 هزار ورڪشاپ گرانٽ آهي.
اسڪول ۽ ڪاليج جي لئبريرن ۾ علم جا ڪتاب موجود آهن. اسڪول ۾ 1850 ۽ ڪاليج ۾ 1100 شاگرد تعليم حاصل ڪري رهيا آهن. نور محمد ھاءِ اسڪول پنھنجي رزلٽ جي سلسلي ۾ نھايت مشھور آهي، فرسٽ ڪلاس، سيڪنڊ ڪلاس پاس ڪندڙ شاگردن جو تعداد هن اسڪول جو ئي زياده هوندو آهي. هر سال هن اسڪول مان اٽڪل300 شاگرد ميٽرڪ پاس ڪندا آهن ۽ هن اسڪول جي سائنس جي رزلٽ 70 سيڪڙو آهي. ان کان سواءِ ڪاليج جا نتيجا بہ ڏاڍا سٺا آهن ۽ نتيجن جو سيڪڙو 80 رھندو آيو آهي. راندين جي ميدان ۾ هي اسڪول انفراديت برقرار رکندو آيو آهي ۽ انٽر ڊسٽرڪٽ ٽورنامينٽ ۾ هن ڀيري پوزيشن حاصل ڪئي آهي. پوري ريجن جي ڪرڪيٽ ٽيم ۾ صرف هن اسڪول جا 9 رانديگر آهن ان کانسواءِ ھاڪي، فوٽبال، والي بال، ٽيبل ٽينس، باڊي بلڊنگ ۽ بيڊ منٽن ۾ بہ اسڪول جا شاگرد دلچسپي رکن ٿا.
ڪاليج، اسڪول ۽ ھاسٽل جي سلسلي ۾ ڪيتريون ئي اسڪيمون آهن جن تي جلدي عمل ٿيندو جنھن بعد هن اداري جي حيثيت ملڪ جي اهم تعليمي ادارن جھڙي ٿي ويندي. مسلم ايجوڪيشن جا سڀئي ميمبر هڪ ٽيم جيان ڪم ڪري رهيا آهن ۽ اهو انھن جو گڏجي ڪم ڪرڻ ۽ تعاون ئي آهي جنھن سبب ايترا تعميري ڪم ٿيا آهن.
(عبرت اخبار، 22 آگسٽ 1963ع تان ورتل)