آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

ڳالھيون منھنجي ڳوٺ جون

ھن ڪِتاب ۾ بظاهر تہ خادم ٽالپر سندس ڳوٺ انڊهلي جي ڪھاڻي لِکي آهي، پر درحقيقت هيءَ ڪھاڻي ٿوري گهڻي فرق سان سنڌ جي سمورن ڳوٺن جي ڪھاڻي آهي. هِن ڪِتاب پڙهڻ سان پڙهندڙ جي ذهن جي اسڪرين تي ڳوٺاڻي زندگيءَ جي دِل پذير تصوير اهڙي سڀاويڪ نموني اُڀري اچي ٿي، جنھن ۾ فطرت جا سمورا دِلڪش رُوپ سروپ موجود آهن. ڳوٺ انڊهلو سنڌ جو مثالي ڳوٺ اُن ڪري بڻيو آهي، جو اُن ۾ رهندڙ ماڻھو ۽ سندن ڪِردار بہ مثالي آهن، جن کي سائين خادم هِن ڪِتاب ۾ سموئي نہ رڳو انڊهلي ۽ اُن جي واسين جي تواريخ رقم ڪئي آهي، پر اُن سان گڏ سنڌ جي هِڪ سٻاجهي دؤر کي بہ محفوظ ڪيو آهي

Title Cover of book ڳالھيون منھنجي ڳوٺ جون

حاجي نور محمد (نور خان) ٽالپر

حاجي نور محمد جنھن کي اسان پيار مان نور خان سڏيندا آهيون جيڪو 1948ع ۾ پيدا ٿيو. پرائمري تعليم ڳوٺ انڊهلو ۾ اسان سان گڏ پڙهيو. پرائمري جي زماني کان نور محمد عبدالڪريم ۽ آئون اسڪول جا دوست ٿي رهياسون. آئون نور محمد کان ٻہ سال کن وڏو هئس. ان ڪري اسڪول ۾ ٻہ درجا مٿي هئس. انھيءَ ڪري روزانہ ڪچھرين ۾ لوڪ ڪھاڻيون ۽ شعر ياد ڪري ٻڌائڻ منھنجي ذميواري هئي. ميلا ملاکڙا، شھر جهنگ گڏجي گهمڻ، پڙهڻ ۽ رانديون ڪرڻ ۾ گڏ ئي گڏ هوندا هئاسون مون جڏهين پرائمري چار ڪلاس پاس ڪيا تہ ٽنڊو باگو هاءِ اسڪول مائٽن جي اجازت نہ ملڻ سبب نہ وڃي سگهيس پر نور محمد ۽ عبدالڪريم ٻئي سائين لطف علي جي مھرباني سان ٽنڊو باگو هاءِ اسڪول پھتا. مون سنڌي فائنل 1963ع ۾ پاس ڪئي ۽ 1964ع ۾ سائين لطف علي جي مھرباني سان پرائمري ماستري نوڪري ملي وئي حاجي نور محمد هاءِ اسڪول ٽنڊو باگو ۾ ڇھين ڪلاس کان مئٽرڪ تائين پنھنجي ڪلاس ۾ پوزيشن هولڊر رهيو. مئٽرڪ پاس ڪرڻ کان پوءِ سندس ڏاڏي حاجي ڏتل حڪم ڏنو تہ هاڻي هلي مال چار ۽ ٻني ٻاري جي ڪم ۾ هٿ ونڊائي، پر هن ائين نہ ڪيو حاجي نور محمد کي نوڪري ڪرڻ جو ڏاڍو شوق هو. فشريز ڊپارٽمنٽ ۾ کيس ڪلرڪي جي نوڪري جلد ملي وئي. پر پوءِ جلدي فوج جي EME ڊپارٽمنٽ ۾ چونڊجي ويو. جلدي ريڊار ٽيڪنيشن جو عھدو ملي ويس. هي ڪم جو سچو، محنتي ۽ هوشيار هو. ان ڪري سندس آفيسرن ۾ تمام سٺي عزت هوندي هئي. انھن خوبين سبب هو جلدي فوج جي پاران ريڊار جي ٽريننگ لاءِ فرانس موڪليو ويو. جتي کيس دنيا کي ڏسڻ، مشاهدو ڪرڻ، غير ملڪين سان ملڻ جو بھترين تجربو ٿيس. هن ٽريننگ مان ڪامياب ٿي موٽيو تہ پاڪستاني فوج کي اقوام متحدہ پاران بوسينيا لاءِ ڪجهہ ماڻھو موڪلڻ جو آرڊر مليو ان کيپ ۾ بہ حاجي نور محمد جو نالو آيو. هن کي جيئن فرانس ۾ يورپ گهمڻ جو موقعو مليو هو تيئن روس جي رياست بوسينيا کي ڏسڻ، دنيا جي ٻين ملڪن جي فوج جي لڇڻن جا حال معلوم ڪرڻ جو موقعو مليو.
حاجي نور خان جڏهين فوج ۾ ويو هو تہ سندس والدہ ۽ سندس نانيءَ جو تمام گهڻو زور هو تہ فوج ڇڏي اچي. پر هي ماڻھو ارادي ۽ عزم جو تمام پڪو هن ائين نہ ڪيو. ڳالھہ ۽ وعدي جو پختو هو. سو پنھنجو فوج ۾ ڪيريئر پورو ڪري “صوبيدار ميجر” جي رئنڪ، جيڪا فوج ۾ جونئر ڪميشن جي آخري رئنڪ آهي تي رٽائرڊ ٿيو آهي حاجي نور خان جي عزم ۽ حوصلي کي ڏسي ڳوٺ جا اڄ 40 کن نوجوان فوج ۾ روزگار سان آهن ۽ تمام خوش زندگي گذارين پيا.
حاجي نور محمد ڳوٺ جي هڪ مسجد جو پيش امام آهي ۽ هو ديني احڪامن جو مڪمل پائبند آهي پر اضافي ثواب خاطر ڪيترائي نفلي روزا رکندو ۽ نفلي نمازون بہ پڙهندو آهي. ڳوٺ ۾ اگر ڪو گذاري وڃي تہ ان کي تڙ ڏيڻ جنازي نماز پڙهائڻ بہ سندس فرضن ۾ شامل آهي ڳوٺ ۾ ڪو غريب ماڻھو ٻاهران اچي خيرات جي اميد رکي ٿو تہ حاجي نور محمد ان کي مايوس ڪونہ ٿو ڪري هن وقت تقريبن 73 سالن جو آهي پر صحتمند ۽ خوش آهي. اڄ بہ اسانجي چوياري جو پڪو ميمبر آهي جيتوڻيڪ دين ڏانھن رغبت وڌيڪ اٿس پر پوءِ بہ معتدل طبيعت جو ماڻھو آهي.
حاجي نور خان سائين عبدالڪريم ۽ آئون بچپن جا پڪا ساٿي آهيون اسان ٽنھي جا خيال الڳ الڳ آهن. آئون لبرل خيالن جو پروفيسر سائين عبدالڪريم سائنسي خيالن جو ۽ مولوي نور خان بلڪل مذهبي خيالن جو ماڻھو آهي پر اڄ تائين اسان جي پاڻ ۾ هڪ ٻي سان ڪڏهين بہ نظرياتي بحث يا اختلاف نہ ٿيا آهن ۽ هڪ ٻي جا پڪا دوست آهيون.