مختلف موضوع

درياءُ: منھنجو مُرشد (نوٽس)

ھن ڪتاب ۾ سنڌو درياءَ، سنڌ جي ڊيلٽا، سنڌ جي جر جي پاڻيءَ ۽ ايشيا کنڊ جي مٺي پاڻيءَ جي سڀ کان وڏي ڍنڍ منڇر سميت سنڌ جي پاڻيءَ جو ڪيس پيش ڪيل آھي. منظور ٿھيم جا لکيل ھي نوٽس رڳو تحريرون ناھن، پر اصل ۾ احتجاج، دانھون ۽ آھون آھن. ھن سڀني نوٽس ۾ سنڌ ۽ سنڌوءَ جو ڪيس لڙيو آھي. ھن دليلن سان لکيو آھي. اسان سڀني کي نہ رڳو ھي ڪتاب پڙھڻ گهرجي، پر سنڌ جي پاڻيءَ تي لڳل ڌاڙي، درياءَ ۽ منڇر سان زھريلي پاڻيءَ جي ڪيل ظلم خلاف آواز اٿارڻ گهرجي.

Title Cover of book درياءُ: منھنجو مُرشد (نوٽس)

درياءُ، منھنجو مرشد-7

وھڪري جي مخالف رخ ۾ نہ ھلو، سنڌو درياءُ، ھن ھستيءَ جو آڌرڀاءُ ڪيو، ان سان گڏ ھلو، ھن اڳيان پنھنجو سر نوائي ھلو، ھن جو آڌرڀاءُ ڪيو، اسين سڀ ھن جو حصو آھيون بلڪہ ھن جي اولادن مان آھيون، ھي غير حقيقي احساس آھي تہ انسان اشرف مخلوق آھي، بلڪہ احمق ئي ائين سوچي سگهي ٿو، اھڙي انا کان ٻاھر نڪرڻ کانپوءِ ئي اوھان کي ائين محسوس ٿيندو تہ ڪائناتي وھڪري ۾ انسان جي حيثيت ھڪ ڪک جي برابر بہ ناھي، اسين اکيون بند ڪري بيحد تنگ نظر ٿي وڃون ٿا جڏھن باقي حيات کان پاڻ اشرف سمجهون ٿا، ان سان تہ انسان ڪجهہ بہ ڏسي نہ سگهندو، اھو بيحد ظالم تصور آھي تہ اوھان پنھنجي وجود ۾ سڀڪجهہ آھيو ۽ ٻاھر جي دنيا بي معنيٰٰ آھي، بي ساختہ آھي، ڇا اوھان ان حقيقت کي تسليم ڪرڻ لاءِ تيار آھيو تہ ايندڙ ڪجهہ سالن ۾ سنڌو درياءُ سنڌ مان غائب ٿي ويندو جيئن سرسوتي گم ٿي وئي يا ھاڪڙو گم ٿي ويو. دراصل ھاڻ اسين بي جان شين ۾ رھڻ جا عادي ٿي ويا آھيون، اوھان شايد درياءَ جي حقيقت ۽ انجي درد کي سمجهي نہ ٿا سگهو، انسان جو پاڳل پن ائين آھي جو ان کي طاقت، پئسي جي بک، عيار منافق، ظالم ۽ لالچي ٿيڻ تي ڪا شرمساري ڪانھي، ھي جديد دنيا جا بنياد بہ ناھن جديد دنيا جي ھر ماڻھوءَ جي وقت سان گڏوگڏ نشونما ٿيندي رھي ٿي ڪنھن بہ شاندار قوم جي اھا پھرين سڃاڻپ آھي. اوھان کي ائين نہ ٿو لڳي تہ گذا فلسطين جي حق ۾ جھڙي طرح دنيا جا ماڻھو وڌيڪ متحرڪ ھئا ان جي نسبت پاڪستان جا ماڻھو بي حسيءَ جو مظاھرو ڪندا رھيا، ھڪ پاسي شھر جا شھر روڊن تي ھئا ھر طرف کان سيز فائر جا آواز ھئا. جڏھن تہ اسين مصنوعيت جا شڪار رھياسين،
اعتزاز احسن جو ڪتاب آھي سنڌو ساگر ۽ قيام پاڪستان جنھن انڊس کي دراصل پاڪستان جو قديمي حصو سمجهندي فرمائي ٿو تہ انڊس تھذيب جيڪا دراصل پاڪستان جو حصو ھئي تنھن کي 1947 ۾ واپس ورتو ويو. ھي دانشور جھڙي طرح پاڪستانيت جھڙي بيماريءَ ۾ ورتل آھن ان سان سنڌ جي بربادي ئي ٿي آھي، ھن ڪتاب جي اصل جڳھہ رديءَ جي ٽوڪري آھي. اڪثر نام نھاد پاڪستاني تاريخدان ۽ دانشور سنڌو ماٿري ۽ پاڪستان جي وچ ۾ ھڪ لاڳاپو جوڙڻ چاھيندا آھن. ھي ان ڳالھہ جو اندازو ناھن ڪري سگهندا تہ انڊس جون پاڙون 6 کان ست ڪروڙ سالن تائين ڦھليل آھن. ايستائين جو نھروءَ پنھنجي ڪتاب (دي ڊسڪوري آف انڊيا) ۾ ان ڳالھہ جو انڪشاف ڪيو تہ سنڌو ماٿري شايد ئي ھندوستان جو حصو رھي ھجي اھا ھندوستان کان بہ آڳاٽي تھذيب آھي. پاڪستان پوءِ ھن تھذيب سان ڇا ڪيو؟ 1991 کان 2000 تائين سخت ڏڪار واري صورتحال ۾ 1991 معاھدي جي باوجود سنڌ کي ڏڪار واري حالت ۾ رکيو ويو. پاڪستان جي ڪري سنڌ پڇڙ ۾ ھجڻ ڪري پاڻيءَ جي کوٽ جي سزا ڀوڳي ٿي جنھن سان سنڌ جي ٻھراڙيءَ واري زرعي معيشت تباھہ ٿي آھي، سنڌ ۾ بنيادي صنعت نہ ھجڻ ڪري سنڌي شھري ۽ ٻھراڙيءَ جي زندگيءَ مان ڪنھن بہ ھڪ طرف جو نہ ٿيڻ ڪري ثقافتي معاشي ۽ اخلاقي ڏيوالپڻي جو شڪار ٿيو آھي، ايم اين وي ڊرين جيڪو منڇر ۽ درياءُ لاءِ موت جو دروازو آھي ھاڻ تائين قائم آھي. ھتي مان ان ڳالھہ کي واضع ڪندو ھلان تہ انڊس جنھن جي سڃاڻپ سنڌو درياءُ آھي اھو سنڌو درياءُ پاڪستان نہ پر سنڌ جو متحرڪ زندھ درياءُ بلڪہ ھستي آھي جنھن کي پاڪستان جي نالي تي ڪڏھن بہ قربان نہ ٿو ڪري سگهجي.