مختلف موضوع

درياءُ: منھنجو مُرشد (نوٽس)

ھن ڪتاب ۾ سنڌو درياءَ، سنڌ جي ڊيلٽا، سنڌ جي جر جي پاڻيءَ ۽ ايشيا کنڊ جي مٺي پاڻيءَ جي سڀ کان وڏي ڍنڍ منڇر سميت سنڌ جي پاڻيءَ جو ڪيس پيش ڪيل آھي. منظور ٿھيم جا لکيل ھي نوٽس رڳو تحريرون ناھن، پر اصل ۾ احتجاج، دانھون ۽ آھون آھن. ھن سڀني نوٽس ۾ سنڌ ۽ سنڌوءَ جو ڪيس لڙيو آھي. ھن دليلن سان لکيو آھي. اسان سڀني کي نہ رڳو ھي ڪتاب پڙھڻ گهرجي، پر سنڌ جي پاڻيءَ تي لڳل ڌاڙي، درياءَ ۽ منڇر سان زھريلي پاڻيءَ جي ڪيل ظلم خلاف آواز اٿارڻ گهرجي.

Title Cover of book درياءُ: منھنجو مُرشد (نوٽس)

درياءُ، منھنجو مرشد-10

ماضيءَ جي ڪيترن اھم خوبين مان سنڌو درياءَ جي ھڪ خوبي اھا بہ آھي تہ ھن جي ھجڻ ڪري مقامي قومن ۽ تھذيبن وچ ۾ اعلي قسم جي تنظيم ۽ رابطو ھو، موھن جو دڙو ھڙاپا ٻئي ھڪجھڙا ماڳ آھن جيڪي فن تعميرات ۽ شھري منصوبابنديءَ ۾ نہ صرف ھڪجھڙا آھن پر دنيا جي تھذيبن لاءِ اعليٰ مثال آھن، آمري، چانھونءَ جو دڙو، اگهم ڪوٽ ھي ان وقت اھڙا مثالي شھر ھئا جن جي ماڻھن جو ھڪٻئي سان رابطو ھو، تنظيم ھئي، جيڪي ھڪٻئي سان ھنر، فن، واپار ۽ صنعت تعميرات جا تجربا شيئر ڪندا ھئا، سنڌو شينھن درياءَ جي ليکڪ جين فيئرلي موھن جي دڙي جي تباھيءَ جو ذڪر ائين ڪيو آھي تہ بلوچستان ۽ مڪران جي جبلن ۾رھندڙماڻھن ھنن مٿان اچي حملا ڪيا ھوندا، ھنن جابلو قبائلين جي موھن جي دڙي جي ماڻھن ۾ اڳئي ئي اک ھوندي ھئي جيڪي سنڌو درياءَ جي ڪٺار سان موجود ڀلين ٻنين ۾ پوکي راھي ڪري رھيا ھئا، سندن ڪمزوريءَ کي محسوس ڪندي ھنن سندين ٻنين ۽ چوپائي مال تي قبضو ڪيو ھوندو. جي ڏسجي تہ موھن جي دڙي جي ماڻھن سان اھو حادثو ڄڻ ڪالھہ جي ڳالھہ آھي ڇاڪاڻ تہ اھڙا واقعا ھاڻ بہ جاري آھن. بلڪہ ھاڻ بہ سنڌ جابلو پسمنظر رکندڙ قبيلن، ذاتين، بين الااقوامي سرمايو رکندڙ ڪمپنين، فوجي ادارن، جاگيردارن، سرڪاري ڪامورن ھٿان لٽجي ڦرجي پئي، جيترو مون ان باري ۾ سوچيو اوترو ئي مون تي واضع ٿيندو ويو تہ جيڪڏھن سنڌ کي سياسي ۽ معاشي طرح ڪمزور رکڻو آھي ۽ ساڳي وقت انھن جي تنظيم، آزادي، خوشحالي، ڳوٺاڻي زندگي، مال متاع، ھنر ۽ انھن جي سڃاڻپ ختم ڪرڻي آھي تہ سندن درياءُ کسيو. انجي ھستي ان جي موج کي ڌيمو ڪيو يا بلڪل ختم ڪيو. موھن جي دڙي واري زماني ۾ ائين ممڪن نہ ھو ان ڪري جنھن وٽ طاقت ھئي ان قبضا ڪيا لٽ مار ڪئي شھر ۽ ماڻھن کي تباھ برباد ڪيو، پر ھاڻوڪي زمانن ۾ ڊيم، سرڪاري مشنري جو استمال ڪندي ارسا ۽ واپڊا، رٽائرڊ فوجين رانديگرن کي سنڌ جون زمينون انعام ۽ نيلام ۾ ڏئي، جيت مار دوائن ۽ ڪيميڪل فرٽيلائيزر تي انحصار ڪندي سنڌ جي ماحوليات آبي ۽ زميني حيات کي ختم ڪندي سنڌ ۽ سنڌين کي برباد ۽ ويران ڪري سگهجي ٿو، اوھان ائين سوچيندا ھوندا تہ پاڪستان جا حڪمران جيڪي پاڻ مسلمان آھن ائين ڇو ڪندا.؟ مان اوھان کي ٻڌائيندو ھلان تہ مفادن جي دنيا ۾ مذھب ھڪ ٽول ھجي ٿو، اوھان کي بنگلاديش ياد ھوندو ھن ملڪ جي فوج انھن سان ڇا ڪيو تاريخ اڃان ان جو پورو اندازو لڳائي نہ سگهي آھي. اوھان آڏو ان حقيقت کي واضع ڪندو ھلان تہ مونکي ملڪ جي حڪمرانن مان فاشزم جي بوءِ اچي ٿي، ھنن آڏو عام ماڻھوءَ جي ڪا اھميت ناھي، ادب، سائنس، آرٽ، فلاسافي ھنر ھنن آڏو بي معنيٰٰ آھي، ھنن مھذب قومن خلاف نسل پرست، جھادي، مذھبي قبائلي، ڏوھاري اسڪواڊ منظم ڪيا، ھنن لاءِ پاڙيسريءَ جي ڪا معنيٰٰ ناھي، ھنن جمھوريت جي نالي تي مافيائون کڙيون ڪيون آھن. ھنن ھر شھريءَ کي خطري ۽ خوف ۾ مبتلا ڪري رکيو آھي.
سنڌ پنھنجي سنڌو درياءَ ڪارڻ قائم آھي، سنڌين جي سگهہ درياءَ سان آھي ڇاڪاڻ تہ سنڌ جي معيشت جو بنياد زراعت آھي، سنڌين کي اھو فيصلو ڪرڻو آھي تہ سنڌو درياءُ ھڪ قومي اثاثو نہ بلڪہ سنڌين جي وجود جو حصو آھي، پاڪستاني قوميت يا ان نالي ڪنھن شي جي شناخت يا ڪو وجود آھي؟ ھي دوکو آھي. بھتر ائين ٿيندو تہ قومن جي شناخت کي تسليم ڪيو وڃي، سنڌو درياءَ تي ڇوڙ وارن جي پھرين حق کي تسليم ڪيو وڃي، سنڌوءَ مٿان ڊيم اڏڻ جو سلسلو بند ٿيڻ گهرجي.