مختلف موضوع

درياءُ: منھنجو مُرشد (نوٽس)

ھن ڪتاب ۾ سنڌو درياءَ، سنڌ جي ڊيلٽا، سنڌ جي جر جي پاڻيءَ ۽ ايشيا کنڊ جي مٺي پاڻيءَ جي سڀ کان وڏي ڍنڍ منڇر سميت سنڌ جي پاڻيءَ جو ڪيس پيش ڪيل آھي. منظور ٿھيم جا لکيل ھي نوٽس رڳو تحريرون ناھن، پر اصل ۾ احتجاج، دانھون ۽ آھون آھن. ھن سڀني نوٽس ۾ سنڌ ۽ سنڌوءَ جو ڪيس لڙيو آھي. ھن دليلن سان لکيو آھي. اسان سڀني کي نہ رڳو ھي ڪتاب پڙھڻ گهرجي، پر سنڌ جي پاڻيءَ تي لڳل ڌاڙي، درياءَ ۽ منڇر سان زھريلي پاڻيءَ جي ڪيل ظلم خلاف آواز اٿارڻ گهرجي.

Title Cover of book درياءُ: منھنجو مُرشد (نوٽس)

درياءُ، منھنجو مرشد-34

گرمي منھنجي وجود ۾ ائين لھندي وڃي ٿي جو منھنجو ساھہ ٿو منجهي. ھي مَئي جو مھينو آھي گذريل سال کان وڌيڪ گرم، چڀندڙ اُس ۽ زمين جي تپش وارو مھينو. اونھاري جي شروعات ھاڻ ائين ٿئي ٿي ڄڻ ھڪ ئي وقت ڪيترا سج زمين مٿان لھي آيا ھجن، حقيقت ھيءَ آھي تہ زمين جنھن کي مان پنھنجو گهر سمجهندو آھيان دراصل ان کي ھاڻ ماحولياتي سفاڪيءَ جي نظر ڪيو ويو آھي، زمين جو قدرتي ماحول گرمي پد جي وڌڻ ڪري ناقابل برداشت ٿيندو پيو وڃي. اسان کي اھو ٻڌايو ٿو وڃي تہ ماحولياتي تبديليءَ جي ڪري ائين ٿي رھيو آھي پر مان ائين چوان ٿو تہ درياءَ جي زندگي تباھہ ڪرڻ جي ڪري ائين ٿي رھيو آھي. ھيءَ جيڪا موسم جي تبديلي آھي اھا قدرت جي اصول پٽاندڙ آھي، قدرت سان دشمنيءَ جو اھو نتيجو آھي. سنڌ لاءِ گرمي ڪا نئين ڪانھي پر انگ اکر ائين ٿا ٻڌائن تہ ايندڙ ھر سال گذريل سال کان وڌيڪ گرم ٿي رھيو آھي. سالانہ ماحولياتي رپورٽ ٻڌائي ٿي تہ 1850 کان ھن وقت تائين سمنڊ جي گرميءَ جو پد 0.06 سيلسز کان 0.11 فارنھائيٽ تائين وڌيو آھي، جڏھن تہ گلوبل وارمنگ جا انگ اکر جيڪي گذريل ڪجهہ سالن جا آھن اھي تيزيءَ سان وڌي 0.36 ٿيڻ جو ٻڌائن ٿا. ھيءَ اھا حد آھي جنھن سان ڪنھن بہ وقت زمين جي گرد باھہ ڀڙڪي سگهي ٿي. سنڌ جو علائقو گهارو، جهمپير ۽ حيدرآباد ونڊ ڪاريڊور (ھوا جو لنگهہ) آھن، جتي جهمپير پاور ڪمپني پنھنجا ونڊ ڪاريڊور بجلي پيدا ڪرڻ جا ٽربائن لڳائي رکيا آھن، ان سان ٿيو ڇاھي؟ ڇاڪاڻ تہ ھڪ طرف سمنڊ جو دٻاءُ ھوا پيدا ڪندو ھو تہ ٻئي طرف درياءَ جو پاڻي ھوا جي دٻاءُ کي برقرار رکڻ ۽ ان کي ٿڌو ڪرڻ جو ڪم ڪندو ھو، ان ڪري ئي ڄامشورو ۽ حيدرآباد ٿڌڙين ھوائن جي ڪري مشھور ھو. سنڌ جا اھڙا منظر ھاڻ ختم ٿي رھيا آھن، اسانجو ھي گهر باقي رھڻ جي صلاحيت کان محروم ٿي رھيو آھي، ان جي جاءِ تي اسان اھڙي دنيا تخليق ڪئي آھي جيڪا سرمائيدار ڪمپنين جي سفاڪي، مالي فائدن، قدرتي وسيلن کي تباھہ ڪري مصنوعي ذريعن کي پيدا ڪرڻ، زمين کي ٽڪرا ٽڪرا ڪري غريبي ۽ اميريءَ ۾ تقسيم ڪيو آھي. ھن وقت درياءَ ۾ پاڻي ڪونھي پر جهمپير پاور ڪمپنيءَ جا ٽربائن بجلي پيدا ڪري رھيا آھن. درياءَ ۾ پاڻي نہ ھجڻ ڪري گرم ھوا، اس ۽ تپش جيئن جو تيئن قائم آھي، جنھن سان اسان سڀني جو ساھہ منجهي ٿو. درياءَ ۾ پاڻي نہ ھجڻ ڪري فضا ۾ واريءَ جو طوفان گهلندو رھي ٿو. تلخ حقيقت ھيءَ آھي تہ درياءُ پنھنجي وجود کي قائم رکڻ جي جنگ وڙھي رھيو آھي. ھڪ دفعو وري اسين ان جنگ کان لاتعلق آھيون. اصل ڳالھہ ھيءَ آھي تہ درياءُ متعلق اسانجو شعور ڪيڏو مختصر ۽ ڪنھن قدر لاتعلق آھي انجو اندازو فضائي آلودگي ۽ ختم ٿيندڙ ٻيلا آھن. گرميءَ جو وڌندڙ پد ۽ فضائي آلودگي، ھي آھي موجودہ سنڌ. ھي درياءُ ئي ھو جيڪو ھوا کي ٿڌو ڪري اسانجي گهرن اندر کڻي ايندو ھو. اوھان ھڪ لمحي لاءَ سوچيو، ھي ڪنھن جو موت آھي.