مختلف موضوع

درياءُ: منھنجو مُرشد (نوٽس)

ھن ڪتاب ۾ سنڌو درياءَ، سنڌ جي ڊيلٽا، سنڌ جي جر جي پاڻيءَ ۽ ايشيا کنڊ جي مٺي پاڻيءَ جي سڀ کان وڏي ڍنڍ منڇر سميت سنڌ جي پاڻيءَ جو ڪيس پيش ڪيل آھي. منظور ٿھيم جا لکيل ھي نوٽس رڳو تحريرون ناھن، پر اصل ۾ احتجاج، دانھون ۽ آھون آھن. ھن سڀني نوٽس ۾ سنڌ ۽ سنڌوءَ جو ڪيس لڙيو آھي. ھن دليلن سان لکيو آھي. اسان سڀني کي نہ رڳو ھي ڪتاب پڙھڻ گهرجي، پر سنڌ جي پاڻيءَ تي لڳل ڌاڙي، درياءَ ۽ منڇر سان زھريلي پاڻيءَ جي ڪيل ظلم خلاف آواز اٿارڻ گهرجي.

Title Cover of book درياءُ: منھنجو مُرشد (نوٽس)

درياءُ، منھنجو مرشد-50

روزاني جي بنياد تي زندگيءَ مان حاصل ٿيندڙ سبق ان حقيقت کي واضع ڪندا وڃن ٿا تہ انسان جي زندھہ رھڻ جو سوال دريائن جي وھڪري، انھن جي حياتيءَ ۽ ان جي آسودگيءَ سان آھي. ھن ناقص دنيا ۾ پاڻيءَ جو مقدار ججهو ھجڻ جي باوجود انسان پاڻيءَ جي بوند بوند لاءِ ترسي رھيو آھي (دنيا ۾ ھڪ ارب انسان اھڙا آھن جن کي پيئڻ جو صاف پاڻي حاصل ناھي). زندھہ رھڻ جا ٻيا بہ ڪيترا مختلف طريقا آھن پر اھڙو ڪو طريقو ڪونھي جنھن ۾ درياءَ شامل نہ ھجن. اسان جي سنڌ جيئن اسين ڄاڻون ٿا قديم تھذيب جنھن کي ڪنھن ٻئي نہ پر سنڌو درياءَ تخليق ڪيو. ھي ڪا مصنوعي تھذيب ناھي ۽ نہ ديوتائن، ديوين، پيرن فقيرن ھن جي تخليق ۾ ڪو ڪردار ادا ڪيو. سنڌو درياءُ تھذيبن جو ابو آھي اھا ئي حقيقت آھي. جي ڏسجي تہ سنڌو ماتر جي آباديءَ جا گهڻا ماڻھو باقي دنيا جي ڀيٽ ۾ شاھوڪار ھئا جو انھن وٽ پنھنجو سنڌو درياءُ ھو. موجودہ سنڌ جيڪا ھن وقت تائين قائم آھي سنڌو درياءَ جي وجود ڪري آھي. سنڌ جا ماڻھو ھارپي کي باقي سمورن ڪرتن کان افضل سمجهن ٿا ڇاڪاڻ تہ ان کي پيشو نہ عبادت جي سمجهہ کان ڪن ٿا. سنڌو درياءَ انھن کي سڀڪجهہ ڏنو علم، مھمانوازي، تصوف ۽ زندگيءَ جو فڪر جيڪو باقي دنيا جي نسبت سنڌين ۾ سڀ کان پھرين پھتو. دريائن جا پنھنجا فطري اصول ھوندا آھن جيڪي يونيورسل آھن. اھي آھن، دريائن جي ڪا قيمت نہ ٿيندي آھي ۽ نہ ئي درياءَ کي ڊيم ۾ بند ڪيو وڃي. درياءَ توانائيءَ (ھائيڊرولڪ) نہ پر زندگيءَ لاءِ ھجن ٿا، درياءُ خانگائڻ (پرائيوٽائيزيشن) جو ڪو يونٽ ناھي. دراصل ڊيم، ھي ھڪ عالمي سطح جو ڪاروبار آھي، جنھن لاءِ ماڻھن کي سھڻا خواب ڏيکاريا ويندا آھن، پوءِ قيمت عام ماڻھوءَ کي ادا ڪرڻي پوي ٿي. ھن وقت تائين ملڪ جا سمورا نشرياتي ادارا اھو تاثر ڏيڻ جي ڪوشش ڪري رھيا آھن تہ ملڪ کي جنھن توانائيءَ جو بحران آھي ان جو حل ھائيڊرولڪ ڊيم آھن. دراصل ھي چوڻ اھو چاھن ٿا تہ پاڻيءَ تي ڪنٽرول خانگي ادارن جو ھجي. سرمائيدارانہ مارڪيٽ جو اھو اصول آھي تہ مارڪيٽ ۾ شين جي عدم موجودگي سان قيمت ۾ چئوڻ تي اضافو ڪري منافعو حاصل ڪجي. اھڙيءَ طرح درياءَ ۾ پاڻيءَ جي عدم موجودگيءَ سان پاڻيءَ تي منافعو چئوڻ تي حاصل ڪري سگهجي ٿو. منرل واٽر جي نالي تي ڪمپنين جي جيڪا لائن لڳل آھي انھن سمورن جو مفاد ان ۾ آھي تہ سنڌ جا ماڻھو درياءَ جو پاڻي واپرائڻ بجاءِ انھن ڪمپنين جو پاڻي واپرائن. جي اھڙي صورتحال رھي ٿي تہ پوءِ ايٽم بم جو ڇا ڪنداسين؟ ماڻھو تہ آھستہ آھستہ مري رھيا ھوندا.