مختلف موضوع

درياءُ: منھنجو مُرشد (نوٽس)

ھن ڪتاب ۾ سنڌو درياءَ، سنڌ جي ڊيلٽا، سنڌ جي جر جي پاڻيءَ ۽ ايشيا کنڊ جي مٺي پاڻيءَ جي سڀ کان وڏي ڍنڍ منڇر سميت سنڌ جي پاڻيءَ جو ڪيس پيش ڪيل آھي. منظور ٿھيم جا لکيل ھي نوٽس رڳو تحريرون ناھن، پر اصل ۾ احتجاج، دانھون ۽ آھون آھن. ھن سڀني نوٽس ۾ سنڌ ۽ سنڌوءَ جو ڪيس لڙيو آھي. ھن دليلن سان لکيو آھي. اسان سڀني کي نہ رڳو ھي ڪتاب پڙھڻ گهرجي، پر سنڌ جي پاڻيءَ تي لڳل ڌاڙي، درياءَ ۽ منڇر سان زھريلي پاڻيءَ جي ڪيل ظلم خلاف آواز اٿارڻ گهرجي.

Title Cover of book درياءُ: منھنجو مُرشد (نوٽس)

درياءُ، منھنجو مرشد-44

مونکي ٻن مان ڪنھن ھڪ سنڌو درياءَ يا سنڌ جي انتخاب جو موقعو ملي تہ مان سنڌو درياءَ جو انتخاب ڪندس. ھي سنڌ جي زندھہ رھڻ لاءِ بيحد ضروري آھي، زندھ رھڻ جا ٻيا ڪيترا سبب ۽ امڪان ٿي سگهن ٿا پر اھا ئي حقيقت آھي تہ سنڌ سنڌو درياءَ کانسواءِ ڪجهہ بہ ناھي. ان حقيقت کي جيترو جلد سمجهي وٺجي تہ بھتر، سنڌو درياءُ ڪنھن جي بہ مرضيءَ سان ڪو نہ ٿو وھي ۽ نہ اھو ممڪن آھي پر ايندڙ امڪان ٻڌائن پيا تہ شايد ڪوٽڙيءَ کان ھيٺ درياءَ جا نشان بہ نہ ھجن. اھو سڀ ناقابل برداشت ھوندو خاص طرح انھن لاءِ جن جو واحد ذريعو سنڌودرياءُ آھي، ڪوٽڙيءَ کان ھيٺ 2.8 ملين ايڪڙ زمين سنڌو درياءَ جي پاڻيءَ تي آباد ٿئي ٿي. جنھن جي زرخيزيءَ جو واحد ذريعو سنڌو درياءُ آھي. جڏھن تہ ھي پورو علائقو مٺي پاڻيءَ کان محروم آھي. سندس جر بيحد کارو ۽ استعمال لائق نہ ھجڻ ڪري ھن علائقي جي پوري زندگي، جنگلي حيات، چوپايو مال ۽ ماڻھن جي آباديءَ جو وڏو تعداد درياءَ جي پاڻيءَ جي آسري تي آھي. منھنجي اطلاع مطابق لڳ ڀڳ 20 سالن کان ڪوٽڙي ڊائون اسٽريم سنڌودرياءَ جي وھڪري کان محروم آھي، اھي سنڌ جي شاندار ڊيلٽا جي موت جون نشانيون آھن جيڪي حقيقت ۾ سنڌ کي ھڪ ٻي غلاميءَ ڏانھن ڌڪڻ جي برابر آھي. ڪوٽڙي ڊائون اسٽريم جي حوالي سان ھڪ ٻيو پھلو بہ سامھون آيو آھي، پاڻيءَ جي سرڪاري ڪارندن جو اھو چوڻ تہ ڪوٽڙي ڊائون اسٽريم ۾ واڌو پاڻي ضايع ڪرڻ جي برابر آھي. گذريل سال آبپاشيءَ جي وفاقي وزير اھا ساڳي ڳالھہ ڪئي جيڪا ان کان اڳ اڳوڻي وزير چئي ھئي. اھا ڳالھہ ڪندي ڪندي ھنن ڪوٽڙي ڊائون اسٽريم جو پورو پاڻي چورائي ورتو. آخر ائين ڇو ٿو ڪيو وڃي؟ ھنن کي ڪوٽڙي ڊائون اسٽريم کان ھيٺ سنڌ نظر ڇو نہ ٿي اچي؟ پر ان کان وڌيڪ اھم سوال ھي آھي تہ ان فيصلي جو ڇا ٿيو جيڪو 21 مارچ 1991 ۾ ٿيو ھو تہ سنڌ 55.94 ملين ايڪڙ فوٽ پاڻيءَ جي حقدار ھوندي. 91 کانپوءِ تہ سنڌ جي زمين وڌيڪ کيڙيءَ جي لائق ٿي آھي. ان جو تہ ان معاھدي ۾ ذڪر ئي ڪونھي. جيتري قدر سرڪاري طور تي بيان ٿيندڙ پاڻيءَ جي حوالي سان انگ اکرن جو سوال آھي تہ دنيا جي ڪنھن بہ عقلمند ماڻھوءَ کي ڪوٽڙي ڊائون اسٽريم جو ڇوڙ ڏيکارجي تہ ھو ھڪدم چئي سگهي ٿو تہ ھتان تہ پاڻي ڪڏھن گذريو ئي ڪونھي. ڪجهہ ڏينھن اڳ ميرپورخاص جي ٽيل جا آباداگار پريس ڪلب تي ڌرڻو ھڻي ويٺا ھئا تہ ٽيل جا ھاري ۽ آبادگار زرعي پاڻيءَ کان محروم آھن، ھنن اھا ڳالھہ بار بار دھرائي پئي تہ آخر ھي بہ ماڻھو آھن ھنن کي بہ جيئڻ جو پورو پورو حق آھي. ھي ھڪ قسم جو امتيازي سلوڪ آھي خاص طرح ٽيل جي آبادگارن ۽ ڪوٽڙي ڊائون اسٽريم جي زندگيءَ سان. اسانجو اھو خيال آھي تہ ھن ملڪ ۾ انسانيت ۽ انساني حقن نالي ڪا شي ڪانھي، ھن ملڪ جي حڪمرانن عام ماڻھوءَ کي سنڌ جي مسئلن ۾ شريڪ ڪرڻ کان لنوايو آھي پوءِ اھو پارليماني معاملو ھجي يا لوڪل باڊي. منھنجو خيال آھي تہ ماڻھن کي شريڪ ڪرڻ جو وقت اچي ويو آھي، انھن سان نئين ڪانٽريڪٽ ڪرڻ جو وقت اچي ويو آھي عوام سان مقابلي جي سگهہ دنيا جي ڪابہ طاقت نہ ٿي رکي.