سون سَريکو ماڻهو: سيد عالم شاهه
سيد عالم شاهه سياسي شعور سنڀالڻ کان پوءِ جن ساٿين سان سياسي طور تي سلهاڙيو، هن جنهن پارٽي ۽ نظريي کي صحيح سمجهيو، اڄ ڏينهن تائين ان ئي پارٽيءَ، ان ئي نظريي ۽ انهن ئي ساٿين سان سلهاڙيل آهي، ان عرصي ۾ گهڻائي لاها ۽ چاڙها آيا، سياسي ڀڃ ڊاهه ٿي، نظرين چولا بدلايا، نظرين جي چولن بدلائڻ تي ماڻهن خسيس مفادن جي حصول لاءِ پنهنجا رهبر ۽ پارٽيون بدلايون، ۽ اهي دوست جن جي صحبت ۾ اچي سيد عالم شاهه سياسي ۽ نظرياتي واٽ ورتي، انهن مان به ڪيترائي ٿڪي ۽ مايوس ٿي ويهي رهيا يا ڪن وري سياسي واٽ بدلائي ڇڏي، پر سيد عالم شاهه ورچي نه ويٺو، جتي تو ڇڏيون، اتي ئي آهن، وانگر رهيو ۽ رهندو پيو اچي ۽ نه رڳو رهندو پيو اچي، پر باقاعده سرگرم به آهي. ان سياسي ۽ نظرياتي واٽ ۾ سيد عالم شاهه جيل به ويو، چونڊن ۾ به بيٺو، جهر جهنگ جاڳيو، ڳوٺ ڳوٺ، وستي وستي ۽ واهڻ واهڻ ويو. نه رڳو سنڌ، پر سنڌ کان ٻاهر ٻين صوبن ۾ به وڃي پنهنجا هم خيال دوست ۽ ساٿي تلاش ڪيائين ۽ پنهنجي ڌرتي ۽ ڌرتي واسين ۾ سياسي سجاڳي آڻڻ ۽ پنهنجي حقن جو شعور پيدا ڪيائين، پاڻ تي آرام حرام ڪيائين، سون تي ڪڏهن به هرکي پنهنجا سيڻ نه مٽايائين.
سيد عالم شاهه جو جنهن طبقي سان واسطو آهي، اهو ابن الوقت، پنهنجي سياسي ڪمٽمينٽ ۾ بنهه ڪچو، گيدي، هر دور جي حڪمران طبقي جو سلامي، سُون تي سيڻ مٽائڻ وارو ۽ عوام دشمن رهندو پيو اچي، پر ڪڏهن ڪڏهن ان وڏيرڪي طبقي مان ڪجهه املهه ماڻڪ ۽ هيرا موتي پڻ پيدا ٿي پوندا آهن، سنڌ ۾ انهن ايڪڙ ٻيڪڙ املهه ماڻڪن مان سيد عالم شاهه به هڪ آهي، جنهن جو ڪردار عوام دوست ۽ ڌرتي دوست رهيو آهي، جنهن عوام دشمني، ڌرتي ۽ قوم دشمني نه ڪئي، اهو ئي ڪارڻ آهي ته سيد عالم شاهه جو پنهنجي ڪردار جي حوالي سان ذهن ۽ ضمير مطمئن آهي، سالگرهه واري اُن تقريب ۾ جڏهن سيد عالم شاهه چيو ته ”آئون سيد هئڻ جي ناتي پير ۽ مرشد ۽ سياست ۾ هئڻ جي ڪري، فائدن وٺڻ تي اچان ها ته ارب پتي نه ته ڪروڙ پتي ضرور بڻجي پي سگهيس.“ ته مونکي سندس اُن ڳالهه سان سؤ سيڪڙو اتفاق ڪرڻو پيو، واقعي به سيد عالم شاهه ٿورو پٽڙي تان لهي ها، ٿاٻو کائي ها، ٿورو اکيون پوري ها ته الائجي ڪٿي وڃي پهچي ها، پر سيد عالم شاهه انهيءَ جي اُبتڙ بهادر، عوام دوست ۽ ترقي پسند خيالن جو رهندي، پنهنجي ڪِلي تي مضبوط بيٺل رهيو، جيڪا ڳالهه سندس سچائي، ايمانداري ۽ ڪمٽمينٽ جو روشن مثال آهي.
گذريل صديءَ جي سٺ، ستر ۽ اسي وارن ڏهاڪن ۾ ٺٽي ضلعي جي ميرپور بٺوري تعلقي ۾ عوامي سياست، اڌ بٽئي تحريڪ ۽ هارين جي حقن جي جدوجهد جي دوران ڪيترائي ڪردار اُڀري آيا ۽ انهن ڪردارن مذڪوره جدوجهدن جي ميدان ۾ اهڙا ته ڪارناما سرانجام ڏنا ۽ ماڻهن جي ذهنن ۽ دلين ۾ اهڙا ته سوجهرا پيدا ڪيا، جو انهن ڪردارن تي لکجي ته جڳ مشهور روسي ناولن جهڙوڪ: جب کيت جاگي، پهاڙون ڪي بيٽي، دارو رسن ڪي آزمائش، قافله شهيدون ڪا ۽ چراغ جلتا رها وغيره جهڙا ڪيترائي شاهڪار ناول سرجي پون. اهي ڪردار نه رڳو پاڻ اڪيلي سر پر پنهنجن سڄي ڪٽنب، ڀائرن، ڀائٽن، ڌيئرن ۽ پُٽن سميت جدوجهد جي ميدان ۾ ڪاهي پيا. اهڙن ڪردارن ۾ قاسم پٿر، سيد اڪبر شاهه، شير خان لنڊ، ابوبڪر لنڊ، علي محمد پرويز، محمد يوسف ڪيڙانو، علي محمد سوڍو، ڏاڏا قادر رانٽو، ساٿي جبل ڏيٿو، پنهون زنئور، غلام حسين شورو، محمد بخش راهو، مرحوم نجم ميمڻ، حاجي عباسي، زٽو رنگيزو، غلام حسين سولنگي، عبيدالله سميجو، الهه جڙيو سميجو، ڪاڪا ايوب منڇري، ڪامريڊ ابو ملاح ۽ ٻيا انيڪ نالا آهن، جن جي ادا ڪيل ڪردار ۽ جدوجهدن جي پويان سنڌي پورهيتن، هارين، نارين، مزدورن، ڪمين ۽ ڪاسبين جي خوشحالي، سُک ۽ سلامتيءَ جا خواب هئا، اهڙا خواب فقط اهي ئي ماڻهو ڏسي سگهن ٿا ۽ انهن جي ساڀيان واسطي فقط اهي ئي ماڻهو جدوجهد جي ميدان ۾ لهندا آهن، جن جي اندر ۾ بي چيني هوندي آهي، جن جا ذهن ۽ ضمير صاف هوندا آهن، جن جو اندر حساس ۽ ڪنئرو هوندو آهي، جيڪي ٻين جا ڏک، ٻين جا درد ۽ ٻين جون تڪليفون سهي ۽ ڏسي نه سگهندا آهن، اهي کين جهوريندا آهن ۽ انهن جي ڏکن ۽ پيڙائن جي خاتمي لاءِ، انهن جي هپاڻيل ۽ مُرجهايل چهرن تي مُرڪون وکيرڻ لاءِ، انهن انگ اگهاڙن جي تن ڍڪڻ لاءِ، مٿانئن ڪوٽ ڪڙولا لاهڻ لاءِ پنهنجا سک ۽ آرام، آسائشون ۽ سهولتون ڇڏي ڏيندا آهن. اهڙا ماڻهو انسانيت جو معراج هوندا آهن ۽ تاريخ سدائين اهڙا ئي ماڻهو ٺاهيندا آهن، پر آئون ته اهو چوندس ته تاريخ اهڙن ماڻهن جي محتاج هوندي آهي.
مون ۾ جڏهن ادبي ۽ سياسي شعور سرجڻ شروع ٿيو ته ان وقت مونکي جيڪي ڪتاب ۽ رسالا پڙهڻ جي لاءِ مليا، انهن ۾ هڪ رسالو ”تحريڪ“ به هو، ان جو ايڊيٽر سيد عالم شاهه هو. رسالا ته ٻيا به گهڻائي نڪرندا هئا، پر تحريڪ رسالي جو پنهنجو هڪ ڌار نقطه نظر هو، منجهس جيڪو مواد ڇپجندو هو، اهو حب الوطنيءَ جا درس ڏيندو هو ۽ ذهنن جي آبياري ڪندو هو، تحريڪ ۾ ڇپيل مواد ۾ عوام دوست نقطه نظر جي ترجماني هوندي هئي، تحريڪ ۾ ڇپيل سياسي تجزين، ڪهاڻين، شعرن، مضمونن ۽ خطن جي هڪ هڪ سٽ، هڪ هڪ لفظ منهنجي ذهن جي بند ٿيل تاڪين کي کڙڪائڻ شروع ڪيو ۽ پوءِ انهن تاڪين کلڻ شروع ڪيو ۽ مستقل ۾ منهنجي لاءِ فڪري ۽ ادبي واٽ تعين ڪرڻ ۾ تحريڪ جي مواد رهنمائيءَ جو ڪم ڪيو.
وقت گذرڻ سان گڏ سيد عالم شاهه ۽ سندس جهڙن ٻين انيڪ ڪردارن سان ملڻ جلڻ ٿيو، بحث مباحثا ٿيا ته ڳالهين کي سمجهڻ ۽ وڌيڪ سکڻ جو موقعو مليو، ان وقت جي سياسي ماحول ۾ مون جهڙن ڪيترن ئي دوستن کي اهڙن ڪردارن گهڻو متاثر ڪيو ۽ هو انهن جي رهنمائي ۽ رهبريءَ ۾ اڳتي وڌيا، مونکي هتي اهو چوڻ ۾ ڪابه هٻڪ ڪونهي ته سنڌ ۾ آيل سياسي سجاڳيءَ ۾ سيد عالم شاهه پنهنجي حصي جو ڪم نهايت ايمانداري ۽ خلوص سان ڪيو، اهو ئي سبب آهي جو اسان سڀني جي دلين ۾ سيد عالم شاهه لاءِ عزت ۽ احترام وارا جذبا آهن ۽ کيس ”سرخ سلام“ ڪندي اطمينان پيو ٿئي.