بهادر ايلچي
اهو ڏسي، چنيسر کي ڏاڍي ڪاوڙ لڳي ۽ هو دهليءَ ڏانهن دانهون کڻي ويو. اتي سمرقند کان آيل هڪڙي رهزن حاڪم علاؤالدين ترم شيرين کي پنهنجي ڀيڻ ٻاگهل ٻائيءَ جي سنڱ جي لالچ ڏيئي، هو سنڌ تي چاڙهي آيو. اها حالت ڏسي سومرن، چنيسر جي پٽ ”ننگر“ (جيڪو ان وقت ٻارهن ورهين جو ٻار هو ۽ دودي جو ڄاٽو هو) کي ايلچي ڪري ترم شيرين جي درٻار ۾ موڪليو. ترم شيرين سان ننگر نهايت مدبرانه نموني ڳالهه ٻولهه ڪئي، آخر ترم شيرين کيس چيو ته ”سنڌ جو تخت چنيسر کي ۽ ٻاگهل جو سنڱ مون کي ڏيو، باقي اوٽ موٽ جو خرچ اوهان کي معاف ڪيم.“ اهو ٻڌي ننگر بهادري سان کيس جواب ڏنو ته، ”اسين سنڌي سومرا، ڌارين ۾ پنهنجو سنڱ ڪين ڏيندا آهيون، جيڪو اسان جي نياڻين جو نالو وٺندو آهي، سو اسان جي ترارن جي هيٺان ايندو آهي. اسين پنهنجو ٻچو ٻچو قربان ڪنداسين پر پنهنجي قومي غيرت ۽ عزت نيلام نه ڪنداسين. ساڻيهه ۽ ننگ ڪنهن نه وڪيا آهن. اسين سِر ڏينداسين پر سَت نه ڇڏينداسين.“ اهڙو برجستو ۽ بي ڊپو جواب ترم شيرين کي زهر وانگر لڳو ۽ ننگر کي اتي ئي شهيد ڪرڻ جو حڪم ڏنائين. ننگر پنهنجن آڱرين تي ڳڻڻ جيترن ساٿين سميت ترم شيرين جي وحشي دردن سان پنهنجو سر تريءَ تي رکي وڙهيو ۽ ميدان تي دشمنن هٿان وڙهندي شهيد ٿيو. ان کانپوءِ سومرن ترم شيرين سان زبردست جنگ ڪئي، جنهن ۾ دودي جهڙو جوڌو مڙس ۽ ٻيا ڪيترائي سورهيه سومرا ميدان تي مارجي ويا پر ترم شيرين نه سنڌ وٺي سگهيو ۽ نه ٻاگهل ٻائي ماڻي سگهيو، پر سڄو پنهنجو لشڪر مارائي ناس ڪرائي، هٿين خالي موٽي ويو.
پيارا ٻارو، سومرن جي دور جي هن واقعي مان اسان کي سياڻپ ۽ سورهيائي، حب الوطني ۽ قرباني، غيرتمندي ۽ جرئت جي عظيم جذبن جو سبق ملي ٿو. ننڍڙي ننگر جو اهو تاريخي ڪردار، قومي غيرت ۽ حوصلي جو شاندار مثال آهي، جنهن اٿاهه لشڪر جي سامهون ٻاگهيءَ جو سنڱ ڏيڻ کان انڪار ڪري، پنهنجي ساڻيهه جي شان ۽ عزت جو بچاءُ ڪندي پنهنجي سر جي قرباني ڏيئي، اسان لاءِ هڪ اڻ وسرندڙ سبق جو نقش ڇڏيو آهي. ننگر لاءِ ئي سنڌ جي سرمست شاعر، سچ چيو آهي ته:
هڪ جوءَ، ٻي جوءِ، ڇڏن ڪين جوان،
اهڙا به انسان جيڪي ننگن تان نثار ٿيا.