بي ريا قاضي
جن ڏينهن ۾، سنڌ جو حاڪم شاهه حسن ارغون هو، تن ڏينهن ۾ ٺٽي جو جج سيد شڪرالله ولد سيد وجهه الدين هو. شاهه بيگ ارغون جي ڏينهن ۾ سنڌ ۾ آيو ۽ پوءِ هت رهي پيو، آخر ترقي ڪري قضا جي عهدي تي پهتو. مرزا حسن ارغون شاهه بيگ جو پٽ هو ۽ پيءُ جي مرڻ کان پوءِ 1520ع ۾ تخت تي ويٺو. هن 34 سال سنڌ تي حڪومت ڪئي ۽ نهايت بهترين نموني سان حڪومت هلائي. هو رعيت جو وڏو خيال رکندو هو، انصاف لاءِ پاڻ پتوڙيندو هو.
هڪ دفعي مرزا قاضي جي انصاف جي پرک لهڻ لاءِ هڪ واپاري کان ڪجهه گهوڙا خريد ڪيا پر ان جي قيمت ادا ڪرڻ ۾ سستي ڏيکاريائين ۽ واپاري کي رقم نه ڏيئي، بي عزتو ڪري درٻار مان ڪڍي ڇڏيائينس. واپاري ويچارو پرديسي، نه ڄاڻو نه سڃاڻو، نه حال ڀائي نه واقفڪار. آخر ڪري سو ڪري ڇا؟ تون مان، هِن هُن کيس چيو ته ”قاضي وٽ وڃ، تنهنجو انصاف ڪندو.“ مجبوراً هو قاضي وٽ آيو، قاضي ڳالهه ٻڌي بادشاهه کي ڪورٽ ۾ گهرايو. جڏهن هو ڪورٽ ۾ حاضر ٿيو، ته قانون موجب فريادي ۽ جوابدار کي گڏ بيهاري کانئن آڏي پڇا ڪئي. آخر بادشاهه تي ڏوهه ثابت ٿيو. بادشاهه واپاري کان معافي ورتي ۽ کيس قيمت ڏيئي راضي ڪري روانو ڪيو.
پوءِ قاضي هميشه جي دستور موجب بادشاهه جو آڌرڀاءُ ڪري مناسب جاءِ تي ويهاري سندس خدمت ڪئي. ڳالهين ڪندي بادشاهه قاضي کي چيو ته: ”مان پاڻ سان خنجر کڻي آيس ته جيڪڏهن اوهان منهنجي رتبي ۽ عهدي جو خيال ڪري پورو انصاف نه ڪيو ته مان اوهان کي هن خنجر سان ختم ڪري ڇڏيان.“ ان تي قاضي کلي پنهنجي گديءَ هيٺان هڪ چمڪندڙ، تجليدار ۽ تکي تلوار ڪڍي ڏيکاريندي چيو ته ”جناب اعليٰ مان به پنهنجي گدي هيٺان هي اگهاڙي ترار ان ڪري لڪائي رکي هئي ته جيڪڏهن بادشاهه انصاف موجب نه هلي ۽ ڪجهه گهٽ وڌ ڳالهائي ته جيڪڏهن منهنجي اسٽاف جا ماڻهو اوهان جي شاهي رعب کان ڊڄي اوهان جي ويجهو نه اچن ته مان جلدي هن ترار سان اوهان کي سزا ڏيئي پنهنجي فرض جي تڪميل ڪريان ته جيئن انصاف ۾ خلل نه پئجي سگهي.“ بادشاهه اهو ٻڌي ڏاڍو خوش ٿيو ۽ هن کي چيف جسٽس مقرر ڪري، سندس پگهار وڌايائين. ان کان پوءِ هي صاحب وڏي جرئت ۽ فراخدليءَ سان انصاف جون تقاضائون پوريون ڪرڻ لڳو.