سنڌڙيءَ جو اولاد
اسان جي تاريخ ۾ اهڙا ڪيترائي مثال ملن ٿا، جو اسان جي نوجوانن قومي غيرت جو عظيم مظاهرو ڪيو آهي. 18 هين ۽ 19 هين صديءَ ۾ انگريزن اسان تي مڪمل قبضو ڪري، آزاديءَ جي نعمت کي ختم ڪري اسان کي غلام بڻائي، حڪومت ڪرڻ شروع ڪئي، پر هتان جي عوام کين سک سان سمهڻ نه ڏنو. هو انگريزن کي پنهنجو ذاتي دشمن سمجهي، هر وقت کين هڪالي ڪڍڻ جو سوچيندا رهيا. ان وقت سنڌ ۾ هڪ اهڙو ڳڀرو جوان به هو، جنهن جو نالو عبدالڪريم هو، جيڪو مشهور ليڊر شيخ عبدالرحيم حيدرآبادي جو ڀاءُ هو. شيخ صاحب مولانا عبيدالله سنڌيءَ جو ساٿي هو، ان ڪري هن خاندان ۾ قومي غيرت جو جذبو موجود هو. عبدالڪريم ان وقت 16 ورهين جو نوجوان هو. هن جي طبع ۾ غضب هو، جوش ۽ قومي غيرت جو ولولو موجزن هو. ان وقت برطانوي حڪومت ترڪن سان کونسڻ شروع ڪيو ۽ طرابلس ۾ خون جا درياءَ وهايائون. اهي خبرون سنڌ ۾ به آيون جن عبدالڪريم کي سخت صدمو رسايو. هن ڀاءُ کي چيو ته: ”ادا مسلمانن تي گورن جا ظلم ڏسي منهنجي قومي غيرت سهي نٿي سگهي. منهنجي دل گهري ٿي ته، حيدرآباد ۾ ڪنهن انگريز کي ڏسان ته اڦٽ گولي هڻي ماري وجهان. منهنجو ايمان مون کي ويهڻ نٿو ڏي.“
شيخ عبدالرحيم پنهنجي ننڍي ڀاءُ جا اهي خيال ڏسي، امالڪ دهليءَ هليو ويو. اتان جي سياسي ليڊرن جي صلاح کان پوءِ، هن ننڍڙي انقلابي جوان کي افغانستان موڪلي ڏنو، پر هو پنهنجي قومي جذبي جي ڪري ترڪيءَ هليو ويو ۽ اتي وڃي فوج ۾ ڀرتي ٿي اهي جوهر ڏيکاريائين، جو هرڪو هن سنڌي نوجوان جي بهادريءَ ۽ سورهيائيءَ کي ساراهڻ لڳو. 1912ع ۾ جڏهن طرابلس جي جنگ لڳي، تڏهن هيءُ به ان ۾ شريڪ ٿيو. هن نوجوان انهيءَ لڙائيءَ ۾ انگريزن کي ٽوٽا چٻائي ڇڏيا. آخر جوانمرديءَ ۽ بهادريءَ سان وڙهندي، 17 سالن جو هيءُ سنڌي سورمو شهيد ٿي ويو.
سنڌ جو هيءُ پهريون انقلابي نوجوان آهي، جنهن سڀ کان اڳ اهڙي دور ۾ انگريز سامراج خلاف جان جي قرباني ڏني، جڏهن ننڍي کنڊ ۾ اڃا ڪو به ليڊر جيل نه ويو هو. پهرين عالمگير جنگ به 1914ع ۾ لڳي هئي ۽ ان جي خاتمي سان ترڪن جي حمايت ۾ هندستان جي مسلمانن ”خلافت تحريڪ“ کي وجود ۾ آندو ۽ پوءِ ننڍي کنڊ ۾ منظم هلچل شروع ٿي. سنڌ هن تحريڪ ۾ سڀ کان پهرين پنهنجو سپوت پيش ڪري هن روايت کي قائم رکيو ته هتان جي قوم جو ٻچو ٻچو ۽ فرد فرد، قومي غيرت جي جذبي سان سرشار آهي ۽ ان لاءِ ڪهڙي به وڏي ۾ وڏي قرباني ڏيڻ کان نه ڪيٻائيندو آهي. شيخ عبدالڪريم جو هي ڪردار اسان جي نئين نسل لاءِ روشنيءَ جي راهه آهي.