ٺاروشاه ۾ بجلي
ٺاروشاه ۾ بجلي 1944ع ڌاري آئي. منهنجي نظر ۾ ان بجليءَ سان لاڳاپيل جيڪي ياد گيريون آهن، اهي ڏاڍيون دلچسپ آهن. منهنجي يادگيرين مان مطلب بجليءَ بابت دادا گوبند جون ڳالهيون، جيڪي هن پنهنجي ڪتاب ’ڳالهيون منهنجي ڳوٺ‘ ۾ لکيون آهن. نه ته منهنجي عمر ايتري نه آهي جو ٺاروشاه ۾ بجلي اچڻ جي ڪا سار سنڀالي رکان.
ان کان اڳ جو مان هتي ٺاروشاه جي بجليءَ جي ڪا تاريخ لکان ضروري سمجهان ٿو ته گوبند مالهيءَ جو پنهنجي ڪتاب ۾ بيان ڪيل اهو مزيدار قصو بيان ڪريان، جنهن جي پڙهڻ کانپوءِ ٺاروشاه واسين کي دادا جو ڪتاب ‘ڳالهيون منهنجي ڳوٺ جون’ پڙهڻ جو اتساهه ضرور جاڳندو.
ها ته گوبند لکي ٿو ته ”مان پنهنجي پاڙي واري ڇوڪريءَ تي عاشق ٿي پيس، هوءَ ڏاڍي سندر هئي پر هڪ مسئلو هو ته هوءَ ٻئي مذهب جي هئي! ۽ مان هندو. ان سهڻي ڇوڪريءَ سان سري عام عشق ڪرڻ جو مطلب هٿ وٺي مذهبي فساد ڪرائڻ هو، جيڪا ڳالهه مان ڪڏهن به نه پيو چاهيان. پر هن نادان دل کي ڇا ڪجي جيڪا ڪنهن به صورت قابو نه اچي رهي هئي. آخر وڏي دليري ڏيکاريندي اکين سان ئي، انهيءَ من موهڻي صورت ڏانهن محبت جو پيغام موڪليم، جيڪو قبول پيو. هاڻي زبان سان همٿ ڪري شام جي ويل پنهنجي گهر جي پويان ٺهيل چوپائي مال جي واڙي ۾ ملڻ جو وچن ٿيو.
شام ٿي اسان لڪي لڪي اتي پهتا سين، تنهن زماني ۾ ٺاروشاه ۾ بجلي نه آئي هئي، انهيءَ ڪري شام به رات ٿي ويندي هئي. منهنجو من عشق جي آتش ۾ سر پور هو، ڪجهه دير ويهي رهاڻ ڪئي سين ان کانپوءِ خوف جو عالم ۽ موڪلاڻي۔۔۔۔۔ موڪلائڻ مهل اسان ٻنهي کي الائي ڇا ٿيو جو بي اختيار ڳراٺڙي ۾ پئجي وياسين. خبر ناهي ته اسان جو ڀاڪر ڪيسيتائين جاري رهيو پر مونکي پنهنجي جسم ۾ هڪ عجيب ڪيفيت معلوم ٿي، جيڪا لفظن ۾بيان ڪرڻ کان ٻاهر هئي؟ ڪجهه مهينن اندر انهيءَ ڇوڪري سان ته منهنجي عشق جو ڊراپ سين ٿي ويو پر هن سان پاتل ڀاڪر جي ڪيفيت سمجهي نه سگهيم. تان جو ٺاروشاه ۾ بجلي به اچي وئي. هڪ ڏينهن امان گهر ۾ بجليءَ جي تار ٺاهڻ جو چيو، مان به بجليءَ جي ڪم کان اڻواقف سو نه ڪيم هم نه تم سڌو هٿ بجليءَ جي تار ۾ ڪجهه سيڪنڊن اندر جسم ۾ ڪرنٽ ڊوڙي ويو. ڪجهه وقت لاءِ ته جسم ڄڻ سن ٿي ويو. ان وقت پنهنجي ياداشت تي زور ڏنم ته بجليءَ جو هي ڪرنٽ اهو ساڳيو معلوم ٿيو. جيڪو ڪجهه سال اڳ مينهنِ جي واڙي ۾ ان چنچل ڇوڪري سان ڀاڪر ۾ محسوس ٿيو هو.“
اها ته بجليءَ بابت دادا گوبند جي هڪ ياد هئي، جنهن ۾ ادبي چسڪي سان گڏ ٺاروشاه ۾ بجلي اچڻ جي به خبر پئي جي نه ته اسان وٽ لکڻ پڙهڻ جو ايڏو ته ڏڪار آهي جو هيڏين سارين تاريخي شين جي اصليت ڄاڻڻ کان به محروم آهيون. استاد حامد خانائيءَ ساهتيءَ بابت پنهنجي ڪتاب ۾ ٺاروشاه جي بجلي جو ذڪر ڪندي مسٽر گياني نالي هڪ همراهه جو ذڪر ڪري ٿو، جنهن جي ڀرپور ڪوششن سان هن شهر ۾ بجليءَ جو پهريون جنريشن پلانٽ لڳو. بعد ۾ ان پلانٽ مان پيدا ٿيندڙ واڌو بجليءَ کي ’ساهتي اليڪٽرڪ ڪمپني‘ جو نالو ڏئي ڀر وارن شهرن مورو، ڪنڊيارو، درٻيلو، نوشهروفيروز، ڀريا ۽ ٻين ننڍن ڳوٺن کي به سپلاءِ ڪيو ويو. ٺاروشاه جو اهو عروج هو جڏهن هتي پيدا ٿيندڙ بجلي، موري ۽ ڪنڊياري کي فراهم ٿيندي هئي. فرنيس آئل تي تيار ٿيندڙ هيءَ بجلي تنهن زماني ۾ انهن ماڻهن جي ڪمال جو مظهر هئي. بعد ۾ جڏهن پاڪستان وجود ۾آيو ته به 1955 تائين ٺاروشاه انهن شهرن کي بجلي مهيا ڪندو رهيو. تان جو 55ع ۾ واپڊا اسٽيبلش ٿي. مان انهن ماڻهن کي سلام پيش ڪيان ٿو جن نامسائد حالتن ۾ انساني زندگيءَ جي هيڏي ساري ضرورت کي محسوس ڪندي ٺاروشاه کي روشن ڪيو. ٺاروشاه ۾ هن وقت سيپڪو (واپڊا جي هڪ ڪمپني) جي سب ڊويزنل آفيس آهي. جنهن ۾ عبدالستار ميمڻ ايس ڊي او، جڏهن ته غلام سرور سومرو، محمد هاشم سمون، بشير احمد ڪيريو، علي شير تڳر، لائين سپرنٽيڊننٽ ۽ محمد يونس سومرو ميٽر انسپيڪٽر آهن.