سيد نورمحمد شاه ڊگري ڪاليج ٺاروشاه
ٺاروشاه واسين کي تعليم جي ڪيتري ضرورت هئي؟ انهيءَ جو اندازو تاريخ جي ڪجهه ورقن مان لڳائي سگهجي ٿو. 1946ع جو سال هو، جڏهن ٺاروشاه جي شهرين جنهن ۾ هندو پنچائت جو مکيه ڪردار هو، هڪ ڀرپور ڪوشش ڪئي ته شهر ۾ هڪ ڪامياب هاءِ اسڪول کانپوءِ شهر واسين جي سهولت لاءِ ڪاليج جوڙايو وڃي جيڪو. شهرين لاءِ جديد تعليم جي تقاضائن کي پورو ڪري. پر اها ٺاروشاه واسين جي بدقسمتي جو هندستان جو ٻن حصن ۾ ورهاڱو ٿي ويو ۽ جيڪي ڪاليج ٺهرائڻ ۾ پيش پيش هئا، اهي مُرڳو ٺاروشاه کي ڇڏي هڪ نئين ڌرتيءَ ڏانهن روانا ٿيا. جتي به انهن ترقيءَ جا قلعا قائم ڪيا پر ٺاروشاه جي بدنصيبي جو هو پنهنجي سڌريل طبقي کان محروم ٿي ويو. نتيجي طور 1946ع ۾ قائم ٿيندڙ ڪاليج، اڌ گابري حيثيت سان 1997ع ۾ عمل ۾ آيو. ٺاروشاه ۾ ڪاليج جي صورت ٿيندڙ ترقيءَ کي پورا 51 سال بريڪ لڳي وئي. جيڪڏهن پاڻ ٺاروشاه جي ڪاليج کي هڪ مثال بڻائي، شهر جي ترقيءَ جي ڳالهه ڪريون ته اسان کي سڄي سنڌ جيان ٺاروشاه به پورا 50 سال پوئتي نظر ايندو. جنهن مان پاڻ اهو ڇيد به ڪري سگهون ٿا ’بٽواري‘ سنڌ کي اڌ صدي پوئتي ڌڪي ڇڏيو. موجوده دؤر ۾ هلندڙ ڪاليج، جئين ته بيان ڪري آيو آهيان ته سال 1997ع ڌاري قائم ٿيو. مٿي ’اڌ گابري‘ جو اصطلاح انهيءَ ڪري استعمال ڪيو اٿم جو، 97ع کان اڄ تائين 11 سال پورا ٿيڻ تي آهن، پر ڪاليج، شهر جي اتهاسي بلڊنگ (هاءِ اسڪول) ۾ شام جي ٽائيم هلي ٿو. 51 سالن جو ته ڪهڙو حساب ڪجي، گذريل 11 سالن کان ڪاليج پنهنجي بلڊنگ ۾ منتقل نه ٿي سگهيو آهي. جنهن جو ڪيترو نقصان هن تاريخي شهر جا ماڻهو کڻي رهيا آهن، شايد هنن کي احساس نه آهي. ان ڪري ڪاليج جي بلڊنگ لاءِ ڪابه عوامي ۽ عملي چرپر نظر نه ٿي اچي. توڻي جو ڪاليج جي بلڊنگ شهر جي ڀريا واري رستي تي موجود آهي. هن عمارت جو 80 سيڪڙو ڪم به مڪمل ٿي چڪو آهي، پر پوءِ اهي الائي ڪهڙيون مجبوريون آهن جو گذريل 5 سالن کان بلڊنگ جو تعميراتي ڪم هڪ انچ به نه ٿي سگهيو آهي. ٺاروشاه هاءِ اسڪول بلڊنگ ۾ شام جي وقت هلندڙ ڪاليج لاءِ هڪ ڀيرو ٻيهر لکجي ٿو ته اهو سال 1997ع ۾ شروع ٿيو. هن جو نالو علائقي جي مشهور سياسي ۽ سماجي شخصيت سيد نور محمد شاه جي نالي پويان رکيو ويو. جيڪو نالو اڳتي هلي ڪجهه تضادن جي ور پڻ چڙهيو هو. تاريخ پهرين آگسٽ 1997ع کان ڪاليج ۾ داخلا شروع ٿي. ابتدائي طور 463 شاگردن ۽ شاگردياڻين داخلا وٺي، اهو ثبوت ڏنو ته هن شهر کي ڪاليج جي ڪيتري ضرورت آهي. ڪاليج جو پهريون پرنسپال ڊاڪٽر خان محمد لاڙڪ هو، جنهن کان پوءِ پروفيسر غلام رسول سومرو، پروفيسر محمد بچل سهتو، پروفيسر ارشاد علي عباسي، پڻ هن ڪاليج جا پرنسپال رهيا آهن. هن وقت پروفيسر شفيق الرحمان ميمڻ سيد نور محمد شاه ڊگري ڪاليج ٺاروشاه جو پرنسپال آهي. ميمڻ صاحب کانسواءِ هيٺيون ٽيچنگ اسٽاف مقرر آهي.
پروفيسر اصغر ڀٽي ڀريائي
پروفيسر نعمت الله سومرو
پروفيسر نظام الدين تنيو
پروفيسر حاجن لاڙڪ
پروفيسر ذوالفقار علي گوپانگ
پروفيسر خادم حسين ڏاهري
پروفيسر غلام شبير سهتو
پروفيسر ضمير احمد مهيسر
پروفيسر پرويز احمد ڪنبوه
پروفيسر اوشاق علي ابڙو
منهنجي دعا آهي ته هن تاريخي شهر جو ڪاليج جيڪو اڳي ئي 51 سال پوئتي ڌڪجي ويو آهي، جلد کان جلد پنهنجي اصل بلڊنگ ۾ منتقل ٿئي.