ٺاروشاه جا حڪيم ۽ پنساري
جڙي ٻوٽين کان ڪم وٺي انسانن جي صحت کي برقرار رکڻ ماڻهوءَ جي پراڻي ڪرت رهي آهي. هونءُ ته هاڻي جديد دؤر آهي. هر ماڻهو ايلوپيٿڪ علاج ذريعي پنهنجي اهنجن جو درمل ڳولي ٿو، پر پراڻي دؤر ۾ سنڌ ۾ مقامي طريقي مطابق جڙي ٻوٽين سان علاج ڪيو ويندو هو. جنهن کي ڪجهه صدين کان يوناني علاج جو طريقو چيو وڃي ٿو. جڏهن ته دوا جو هي طريقو سنڌ ۾ يونان کان به پراڻو آهي. اسان جڏهن سنڌ جي تاريخ جي ڳالهه ڪيون ٿا ته ان مان سڌو مطلب ٺاروشاه جي تاريخ به هوندو آهي. ڇاڪاڻ ته ٺاروشاه سنڌ جي دل آهي. ها ته! ٺاروشاه ۾ به صدين کان پنهنجي نالي سان مشهور يوناني علاج جو طريقو رائج رهيو آهي. مونکي هن شهر جي ماضي بعيد جي ته ڄاڻ نه آهي ته ان دؤرن ۾ هن شهر جا مشهور حڪيم ۽ پنساري ڪهڙا هئا. پر جڏهن ماضي قريب کي هٿ ڪرڻ جي ڪوششن ڪيم ته مونکي حڪيم عبدالمجيد ڀٽي، عبدالرزاق، محمد اسحاق، عبدالجبار سولنگي، قربان ۽ محمود جا نالا نمايان مليا. جن جي نالن جي ساک اڄ به هر شهر واسي کڻي ٿو. ٺاروشاه جي انهن حڪيمن جي مشهوري سڄي سنڌ ۽ هند ۾ هئي. اڄ به انهن جا پوئينر پنهنجي وڏڙن جي ڪم کي سنڀاليو اچن. حڪيمن سان گڏ پنساري جو ڪردار ائين هوندو آهي. جئين اڄ جي دؤر ۾ فارماسوٽيڪل ڪمپني، يا سوليءَ سنڌيءَ ۾ جنهن کي پاڻ دواساز ڪمپني چئون. ٺاروشاه جو اهو ڀاڳ پڻ ته هتي سٺو پنساري رهيا آهن، جن ۾ مولو مل، حاجي محمد ادريس، نجب الدين، حاجي شريف شامل آهن. هن وقت ٺاروشاه ۾ جڏهن اسان جي ذهن ۾ پنساري جو تصور اچي ٿو ته مزمل، محمود ۽ ممتاز ڀٽيءَ جا نالا زبان تي اچيو وڃن، جيڪي علائقي جا بهترين پنساري آهن.