ڪالم / مضمون

سنڌوءَ ڪناري ساروڻيون

ڊاڪٽر غلام رسول سومري جون ساروروڻيون نہ رڳو اُهي ڪھاڻيون آهن جيڪي سندس حقيقي وارتائون ۽ واقعا آهن، پر سندس ساروڻين ۾ آکاڻيون، ڪھاڻيون، افسانا ۽ هڪڙا پوئٽريٽ آهن. انھن ۾ ڪيترائي ڪردار آهن، توڙي جو سندس يادگيرين جا ڪجهہ ڪردار هي دنيا ڇڏي چڪا، پر ڊاڪٽر صاحب جي لکڻين جو انداز اهڙو آهي جو مطالعو ڪندي ڄڻ پاڻ اُن زماني ۾ پھچي اُنھن انمول ڪردارن سان رهاڻيون ڪندا هجون.

Title Cover of book سنڌوءَ ڪناري ساروڻيون

ڪاري پکيءَ جو اثر

ڪاري پکيءَ جو اثر

مان گھاڙ واهه جي عشق ۽ سحر ۾ سڄي عمر مبتلا رھيو آھيان. في زمانا لاڙڪاڻي ۾ نه منھنجو ڪو گھر آ نه ڌراوت نه ڪا ملڪيت. وڏي ڀاءُ ڊاڪٽر بشير احمد شاد جو گھر منھنجو گھر ۽ رھائش آھي. جڏھن لاڙڪاڻي ويندو آھيان ته ڀائيٽي ڊاڪٽر احسان جي ذھن ۾ ان معاملي تي سوال رھندو آھي ته آخر چاچا سائين توھان جڏھن به لاڙڪاڻي ايندا آھيو ته گھاڙ واھ وارن پاسن جا چڪر ڇو ھڻندا آھيو. پڪ سان ڄاڻان ٿو ته اھڙو سوال پروفيسر رضوان جي ذھن ۾ به ضرور اٿندو ھوندو. بھرحال گھاڙ واهه سلسلي جي مضمونن ۾ جيڪي گھاڙ واھ جي محبت ۾ ساراھ جا گيت مون لکيا آھن سي ئي ھنن سڄڻن جي سوالن جي جوابن ڏيڻ ۾ اوس منھنجي مدد ڪندا.
گھاڙ واھ جي پل ھيٺان مندر وٽ جڏھن اسان رھائش پذير ھئاسي تڏھن مون سان ھڪ غير معمول واقعو پيش آيو ھو. مون هن کان اڳ عرض ڪيو ھو ته مندر جي لڳ شاھ محمد اسڪول جي رخ تي بڙ جو درخت ھوندو ھو. جنھن جي ڇانو ھيٺ سڄو مندر، مٺائي جو دڪان ۽ اسان جو پراڻو گھر ۽ مندر جي اڱڻ اڳيان قائم ميخانو اچي ويندا ھئا. 51_ 1950ع واري زماني ۾ اھو سمورو علائقو ھڪ ويران ۽ ڀڙ ڀانگ ڏيک پيش ڪندو ھو. بڙ جي درخت جي وڏي حجم جو حراس ۽ ھيبتناڪي اسان جي ذھنن تي طاري رھندي ھئي. ڏينھن شينھن آ مگر جيئن جيئن شام ٿيندي ھئي اسان جي والدہ، ڀيڻ ۽ مان ھڪ عجيب ڀوائتي ڪيفيت مان گذرندا ھئاسين. سج لٿي کان پوءِ پھرين منزل تان ھيٺ يا مندر جي آڳر ۾ اچڻ جي اسان کي منع ھوندي ھئي. ھڪ ڏينھن وڻ تي ويٺل پکين مان منھنجي نظر ٽاري تي ويٺل پکي تي پئي. پکي ھو سڄي جو سڄو ڪارو. خبر ناھي ڪڻڇي ھئي ڪوئل ھئي يا ڪو ڪانير. مون ان کي پڪڙڻ جي ڪوشش ڪندي جيئن ٽاري کي لوڏيم ته پکي اچي پٽ تي پيو. مون رحم کائي کيس پڪڙي گھر آندم مگر ھٿ ۾ پکي ڏسندي ئي امان چيو ھن کي گھر ۾ ڇو کڻي آيو آھين. مون چيو امان سٺو ٿو لڳي مان ھن کي پاليندم. ماءُ چيو ته مونکي ھي بيمار ٿو لڳي ٻاھر ڦٽو ڪري اچيس منھنجو ضد ته مان پکي پاليندس بھرحال مون پکي کي ڪمري جي ڪنڊ ۾ ويھاريو ۽ ھن جي اڳيان چانورن جو ڏارو ڇٽي ڇڏيو. فجر جو اٿي ڏٺم ته جنھن جاءِ تي مون پکي کي ويھاريو ھو اتي ھوئي ڪونه جڏھن ھيٺ لھي ڏٺم ته پکي بڙ جي ھيٺان ويٺو ھو پر ماءُ جي ڪاوڙ سبب پکي کي مون ھيٺ داڻو وجھڻ شروع ڪيو. ٻن ٽن ڏينھن ۾ پکي نوبنو ٿي ويو ۽ ٿورو ٿورو اڏامڻ لڳو ھڪ ڏينھن پکي اڏامي وڃي بڙ جي ٽاري تي ويٺو ڏينھن ٻه مون ھن تي نظر رکي پر پکي آخر پکي ھو اڏامي ھليو ويو. پنھنجي انھيءَ عمل تي مونکي ڏاڍي خوشي ٿي. مگر پکي جي جدائي تي مونکي ڏاڍو ڏک ٿيو. پکي جي وڃڻ کان ھڪ ڏينھن بعد مونکي بخار ٿي پيو شام ٿي بس ڀيڻ اھو چئي ته اھو پکي نه ھو جن ھو جو توکي بخار ڏئي ويو آ. ٻه ڏينھن بخار نه لٿو ته امڙ به ادي جي خيال سان متفق ٿي بيٺي. چئي ته اھو ڪو ماريو جن ھو. توکي چوندي آھيان ته وڻن جي ھيٺان وڃي نه ويھندو ڪر. نيٺ امڙ گھاڙ واھ پل ٽپي بجاءِ ڊاڪٽر جي ستار جي ماءُ پڦي عظيمان ڏي وٺي وئي. جڏھن ھن کي سربستي ڳالھ ڪيائين ته اھا به امان جي خيال جي پٺڀرائي ڪرڻ لڳي ۽ ان جي ئي صلاح سان گجڻ پور روڊ جي ٻي پاسي ڦيڻو رکائڻ لاءِ سيدن جي گھر وٺي ويا، سيدن جي گھر ۾ ھڪ وڏي پپل جي درخت ھيٺان گھر جي آڳر ۾ صندل پيو ھو تنھن تي وڃي مونکي ويھاريائون، وڏي مائي سيداڻي آئي. منھنجي اکين ۾ غور سان ڏسڻ لڳي وري اکين جا ڇپر پٽي چڱي طرح خاطري ڪيائين. پڦي کان حوال پڇيائين جيڪو ھن سربستو بيان ڪيس. مائي سيداڻي ڪجھ پڙھي شوڪاريو ۽ چيائين ته ڇوڪر تي پکي جو اثر آ جن جو ناھي، مٿي تي ٿڌيون پٽيون رکندا اچوس ۽ دم لاءِ به سانجھي جي نماز وقت ڀلي کڻي اچوس، اللہ ۾ اميد آھي ته ڇوڪر چاڪ چڱو ڀلو ٿي ويندو.