مذهبي رواداري واريون روايتون
علي گوھر آباد کان امام بارگاھ جعفريا اسان جي گھر کان ڪا خاص پري نه ھئي، ايمپائر روڊ ٽپي محمد ايوب کھڙي جي بنگلي جي پٺيان وڃڻو پوندو ھو. انصارين جي گھٽي ۾ منھنجو ننڍي ھوندي جي لغڙن اڏائڻ وارو دوست محمد افضل افغان ولد علي نواز افغان رھندو ھو. جنھن جو گھر اڇي مسجد واري گھٽيءَ ۾ يعقوب سومري ۽ نظام ڇولن واري جي گھر سان لڳو لڳ ھوندو ھو. 1960 واري زماني ۾ سندس ڏاڏو سنڌي مسلم اسڪول جي داخلي دروازي اڳيان پنھنجي اوطاق جي کليل پلاٽ ۾ ڪرسي وجھي ويٺو ھوندو ھو. جيتري قدر ياد آھي ته ھو پنھنجي اوطاق ۾ گھوڙو ۽ ٽانگو به بيھاريندو ھو. افضل جي ڏاڏي جي عليڪ سليڪ اسڪول جي ھيڊ ماستر استاد عبدالرشيد پيرزادي، استاد فيض محمد سيال، محمد حسن شيخ دڪاندار، ملان پڪوڙائي ۽ ٻين پاڙي وارن سان گھڻي رھندي ھئي. نھايت خوش اخلاق ۽ ملنسار ماڻھو ھو. تنھنڪري ھن صاحب جي وفات ۾ پاڙي جا ننڍا وڏا، پڪا پوڙھا سڀ شامل ٿيا ھئا. سندس جنازو انصاري گهٽي مان نڪري ٻاهر کهڙي جي بنگلي پويان رحمت حسين جعفري جي گهر سان لڳو لڳ جعفري امام بارگاهه ۾ کڻي آيا. جڏهن جنازو امام بارگاهه ۾ پهچايو ويو تڏهن مون کي اڻتڻ لڳي ته پتو ناهي ته جنازي جي نماز ڪيئن پڙهبي ڇاڪاڻ ته جنازي ۾ شريڪ مولوي عبدالرشيد ۽ مولوي فيض محمد سان گڏوگڏ اڌ تي سني مسلڪ جا ماڻهو موجود هئا. اول ته مون کي پهريون دفعو اها ڳالهه معلوم ٿي ته منهنجو دوست افضل افغان جن جو تعلق شيعا مسلڪ سان آهي. اها هڪ حقيقت آهي ته ان زماني 1950ع واري ڏهاڪي ۾ ماڻهون مسلڪ جي ڀيد ڀاءُ کان مٿانهون ٿي رهندا هئا ۽ سوچيندا هئا. مذهبي يا مسلڪي ڏيک ويک ان وقت هئو ئي ڪو نه. بهرحال امام بارگاهه ۾ پهريون شيعا مسلڪ جي مولوي نماز پڙهائي ۽ دعا درود ڪيو ۽ اسان سڀني فاتح ۽ دعائن م شريڪ ٿياسين تنهن کان پوءِ استاد فيض محمد جنازي نماز پڙهائي ۽ تمام شيعا حضرات فاتح ۾ شريڪ ٿيا. الله الله خير صلا، اهي هئا ان وقت مذهبي رواداري وارا رويا جن جي ڪري سماج ۽ معاشري ۾ محبت، ڀائي چاري ۽ امن و امان جي فضا قائم هوندي هئي. مون کي اهو به ياد آهي ته ان زماني ۾ مساجد، امام بارگاهن توڙي مڙين مندرن ۾ ماڻهو ڏين جي روشني ڪندا هئا ۽ انهن ڏيئن جي تيل کي سينڌ ۾ هڻندا ۽ ڳلن تي مکيندا هئا.