جپان جي ٽي وي مسالا
توهان کي تعجب لڳندو ته جپان ۾ هڪ اهڙو ٽي وي چئنل به آهي جنهن تان پاڪستان ۾ ٿيندڙ ڪرڪيٽ مئچون، اڙدو ڊراما، هندي فلمون ۽ گانا به ڏيکاريا وڃن ٿا. مون کي به ان چئنل بابت خبر نه هئي. ويجهڙائيءَ ۾ هتان نڪرندڙ هڪ انگريزي اخبار جپان ٽائيمز ۾ پڙهيم ته ”ٽي وي مسالا“ نالي هڪ ڪيبل ٽي وي ورڪ جپان ۾ تمام گهڻو مشهور ٿي رهيو آهي، جيڪو ننڍي کنڊ جو جپان ۾ پهريون ۽ اڪيلو چئنل آهي، ان جو پريزيڊنٽ نوفل اقبال نالي هڪ پاڪستاني آهي.
ٽي وي مسالا نالي جپان جي هن ٽي وي چئنل تان دنيا ۾ ٿيندڙ اهي رانديون (خاص ڪري ڪرڪيٽ ۽ اڙدو/ هندي جا ڊراما، فلمون ۽ گانا ڏيکاريا وڃن ٿا جيڪي جپان ۾ رهندڙ ننڍي کنڊ (پاڪستان ۽ هندستان) جي ماڻهن جي پسند جا آهن. هي چئنل انهن پاڪستانين ۽ هندستانين جي گهرن ۾ وڌيڪ پاپولر آهي جيڪي اڙدو ۽ هندي سمجهن ٿا. ائين ته اهي زبانون نه سمجهڻ جي باوجود ڪيترن بنگلاديشين ۽ نيپالين وٽ به اهو چئنل (T.V. Masala) هلي ٿو. هينئر ويجهڙائيءَ ۾ ان چئنل تان ڇهه ٻين چئنلن جا پروگرام به ڏيکارڻ شروع ڪيا ويا آهن. اهي چئنل هن ريت آهن. اسپورٽس، بي فار يو، آج تڪ، زي سئنيما، زي ٽي وي ۽ زي ميوزڪ. ٽي وي مسالا چوويهه ڪلاڪ ئي هلندو رهي ٿو سو ڏينهن توڙي رات جو هي چئنل کولڻ سان ڪا نه ڪا مسالي واري شيءِ ضرور نظر اچي ٿي. جپان ۾ ٽي وي مسالا چئنل ڏسڻ لاءِ 60 سينٽي ميٽرن واري ڊش ۽ ائنٽينا جي ضرورت آهي جنهن جي مهاڙ (Direction) 166 اوڀر هجڻ کپي ۽ 38 Elevation هجڻ ضروري آهي. اهو ڊش ۽ ائنٽينا ٽي وي مسالا وارن کان اٽڪل سورهن هزار روپين ۾ ملي ٿو. ان کان علاوه ٻين چئنلن وانگر هن چئنل جي به ماهوار في آهي جيڪا ڏيڍ هزار رپيا آهي ۽ هتي جي حساب کان نارمل سمجهي وڃي ٿي جو ان کان وڌيڪ ته بي بي سي، ڊسڪوري، ائنيمل ورلڊ جهڙن چئنلن جي آهي. هتي جپان ۾ ٽي وي چئنل هلائڻ وارن جو خرچ به ان حساب سان اچي ٿو. نوفل اقبال وارن کي به هي مسالا چئنل کولڻ جي شروعاتي في ٽي ملين ڊالر (يعني 18 ڪروڙ رپيا) ڏيڻا پيا. هاڻ هن چئنل کي قائم رکڻ لاءِ هر سال نوي لک رپيا کن ڏيڻا پون ٿا. نوفل هي چئنل اڪيلي سر هلائڻ چاهيو ٿي پر هيڏي وڏي خرچ کي منهن ڏيڻ لاءِ هن کي اٺ ڏهه کن امير بزنيس مين پاڻ سان ڀائيوار رکڻا پيا.
ٽي وي مسالا جي پهرين ٽرانسميشن 26 ڊسمبر 2003ع تي انڊيا- آسٽريليا جي ڪرڪيٽ مئچ سان شروع ڪئي وئي هئي. نوفل اقبال هن ٽي وي چئنل جو نالو پهرين “Spice-T.V” رکڻ چاهيو ٿي پر پوءِ خبر پيئي ته ان نالي سان دنيا ۾ هڪ چئنل اڳهين ئي آهي ۽ پوءِ نوفل کي Spice بدران ان جو اڙدو ترجمي وارو نالو ”مسالا“ ڌيان ۾ آيو. هاڻ ته هن ٽوڪيو ۾ هڪ وندر جو ڪلب به ٺاهيو آهي جنهن جو نالو پڻ ٽي وي مسالا تان ”ڪلب مسالا“ رکيو ويو آهي جيڪو اڃان فقط سندن دوست ميمبرن لاءِ آهي.
مٿي ذڪر ڪيل جپاني اخبار جپان ٽائيمس ۾ هن ٽي وي چئنل جي صدر نوفل اقبال جي زندگيءَ جو احوال پڻ هو ته هو 1978ع ۾ جڏهن ڇهن سالن جو هو ته پنهنجي پيءُ سان گڏ ٽوڪيو آيو هو.سندس پيءُ ان وقت پاڪستان جي هوائي ڪمپني پي آءِ اي ۾ هو ۽ لاهور کان بدلي ٿي هتي جپان ۾ آيو هو.
اهو پڙهي مون کي ماضيءَ جا ڏينهن ياد اچي ويا. جڏهن ستر جي ڏهي ۾ اسان جو جپان ۾ هر هر اچڻ ٿيندو هو. جپان پاڪستان کان ڪپڙو، ڌاڳو، ڪپهه، گانگٽ، مڇيون ۽ ٻيون ڪيتريون شيون خريد ڪندو هو ۽ اسان جي ڪمپنيءَ جا جهاز هڪ ٻئي پويان سامان سان ٽٻ ٿي جپان ايندا رهيا ٿي. اسان جي جهازن جي گهڻي ڀاڱي مرمت به جپان جي بندرگاهن ۾ ٿيندي هئي. اسان جهاز هلائيندڙ جهازراني ۽ جهازسازيءَ جا مختلف تعليمي ڪورس به جپان ۾ ڪرڻ ايندا هئاسين. ان ڪري اسان جو 1980ع تائين جپان ۾ اچڻ وڃڻ ڏاڍو رهيو. ان دور ۾ جپان ۾ ڌارين ملڪن جا ماڻهو تمام ٿورا نظر آيا ٿي ۽ پاڪستاني ته ٽوڪيو جهڙي شهر ۾ به آڱرين تي ڳڻڻ جيترا هئا. انهن ٿورن ماڻهن ۾ هڪ اسان جي هوائي ڪمپني پي آءِ اي جو مئنيجر اقبال منظور پڻ هو. اقبال سان منهنجي آخري ملاقات 1980ع جي آخري ڏينهن ۾ ٽوڪيو جي هڪ هوٽل ۾ ”پاڪستان ڊي“ جي دعوت ۾ ٿي. ساڻس گڏ اٺ نوَ سالن جو ڇوڪرو به هو، جيڪو ماءُ سان گڏ هڪ ئي صوفي تي ويٺو هو ۽ هاڻ مون کي ياد آيو ته اقبال جي ان سنهڙي پٽ جو نالو نوفل هو.
مون ٽي وي مسالا چئنل جي خبر پڙهي نوفل اقبال کي اِي ميل ڪيو ته مون کي لڳي ٿو ته توهان اقبال منظور جا پٽ آهيو جنهن سان تن ڏينهن ۾ اسان جي ملاقات ٿيندي هئي ۽ مون وٽ ان جا فوٽو به آهن. شام ڌاري ٽيليفون جي گهنٽي وڳي.
”انڪل آئون ٽوڪيو مان نوفل پيو ڳالهايان. آئون اهو ئي نوفل آهيان.“ هن کلندي ٻڌايو.
”ڏاڍي خوشي ٿي ۽ حيرت پڻ ٿي ته هيءَ دنيا ڪيڏي ننڍڙي آهي. ڀلا اسان وارو اقبال ڪٿي آهي؟“ مون پڇيو.
”ڊيڊي ٽي سال ٿيا ته ڪراچي وڃي وسائي آهي.“ نوفل ٻڌايو. ”هن ميٽرو پول هوٽل ۾ World Vision نالي هڪ ٽريول ايجنسي جي آفيس کولي آهي ۽ ڊفينس سوسائٽيءَ ۾ خيابان تنظيم تي رهي ٿو.“
”پوءِ ته پاڙيسري ٿيو. ڪراچي پهچي هن سان ضرور ملندس.“ مون چيو ۽ نوفل کان سندس گذريل ٽن ڏهائين جو احوال پڇيم.
”آئون 1990ع ۾ جڏهن 18 سالن جو ٿيس ته پاڪستان رهڻ ۽ وڌيڪ تعليم لاءِ ويس پر مون کي سواءِ جپاني جي ٻي ڪا زبان نٿي آئي. پاڪستان پنهنجو وطن هجڻ جي باوجود مون کي اوپرو لڳو جو ٻارهن سال کن جپان جي سوسائٽي ۽ ڪلچر ۾ رهڻ بعد مون کي اتي ايڊجسٽ ٿيڻ ۾ ڏکيائي ٿي. مجبورن وڌيڪ تعليم لاءِ مون کي انگلينڊ ۽ آمريڪا وڃڻو پيو جتان يونيورسٽيءَ جي تعليم مڪمل ڪرڻ بعد نيويارڪ (آمريڪا) ۾ ڪجهه سال نوڪري ڪئي ۽ پوءِ جپان موٽي آيس. هتي به پهرين نوڪري ڪيم پر پوءِ منهنجي دماغ ۾ جيئن ته اهو ڀوت ويٺل هو ته ڪو پنهنجو پرائيويٽ بزنيس ڪجي ان ڪري ڪجهه دوست هٿ ڪري هي ٽي وي چئنل جو ڪم شروع ڪيو اٿم.“
نوفل کي جپان جي شهريت آهي ۽ هو ايندڙ سال پورن 40 سالن جو ٿيندو. سندس ڀيڻ سمن ۽ 30 سالن جو ڀاءُ صدام، اڄڪلهه ماءُ پيءُ سان گڏ ڪراچيءَ ۾ ئي رهن ٿا.