سفرناما

ڪراچيءَ کان ڪوڪورا

الطاف شيخ ڪيڏين نہ محبتن جو مستحق آهي جيڪو ورهين کان اکين کي اوجاڳا ارپي مستقل مزاجيءَ سان لکڻ کي ڪمٽمينٽ سمجهي، سچائيءَ سان لکندو رهي ٿو. ھن ڪتاب ۾ الطاف شيخ جپان جي مختلف شھرن جو سير ڪرايو آھي، جپان جي تاريخ، جپانين جي خوراڪ، جپان جي فلمن، جپان جي ڏوھارين، جپان جي تعليم، جپان جي گيشائن، جپانين جي ھوشياري، جپانين جي سادگي، ٽيڪنالاجي ۾ ڀڙ ٿيڻ سميت ڪيترائي دلچسپ مضمون شامل آھن.  

  • 4.5/5.0
  • 33
  • 2
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ڪراچيءَ کان ڪوڪورا

ڦلترو، اردلي ۽ فيچڪ وال

ڦلترو، اردلي ۽ فيچڪ وال

جپانيءَ جا ڪي ڪي لفظ به عجيب ۽ کل جهڙا آهن. خاص ڪري اهي لفظ جيڪي هنن ٻين ٻولين تان کنيا آهن. انگريز يعني English- man کي Ingirisu چون. پوءِ ڪي اکر جيڪي جپاني زبان ۾ آهن ئي ڪونه جهڙوڪ ’ف‘، ’ل‘، ’ٿ‘ وغيره، ته انهن بدران جپانين ٻيا اکر استعمال ڪيا آهن. مزيدار ڳالهه اها ته جپاني لفظ Vowels سان ڀريا پيا آهن. هر اکر (Consonant) پويان a,e,o,u,i جو هجڻ سمجهو ته ضروري آهي. ان ڪري منهنجو نالو به الطاف بدران جپانيءَ ۾ اريطافو لکڻو پوي ٿو. ڇو جو جپانيءَ ۾ لام جو اچار آهي ئي ڪون. ان بدران ”ر“ (ري) جو اچار استعمال ڪرڻو پوي ٿو. ۽ لام يا ري پٺيان ڪو واول هجڻ به ضروري آهي سو اريطافو يا اراطافو ڪرڻو پوي ٿو. اهڙي طرح آخر ۾ ”ف“ جي پويان به ڪو واول هجڻ زروري آهي سو ”و“ لڳايو ويو آهي يا ٻي صورت ۾ ”ي“ جو واول هڻي اريطافي لکڻو پوندو جيئن جپاني ڪيڪ کي ڪيڪي ٿا سڏين. اهڙي طرح انگريزيءَ جو لفظ چاڪليٽ چاڪوريٽو Chokoreto ٿيو پوي. (ڏسو آهي نه هر اکر پويان واول.) ملائيشيا ”ماريزيا“سڏجي ٿو. اهڙي طرح ٻيا ڪجهه دلچسپ لفظ آهن، جيئن ته:
Australia- Osutoraria
Italy- Itaria
Application- Apurikeshon
Click- Kuriku
Salesman- Serusman
Ball pen- Boru pen
جپاني ٻوليءَ ۾ هڪڙو 'N' اهڙو اکر آهي، جيڪو جيڪڏهن لفظ جي آخر ۾ اچي ته ان جي پويان واول لڳائڻ ضروري ناهي. ان ڪري جن ڌارين جي نالن پويان Nاچي ٿو اهي ائين رهن ٿا، جيئن ته ميمن، پاڪستان، فرحان وغيره. اسان جي ڏهٽيءَ جو نالو ايمان ميمن آهي ته ان جو نالو ائين ئي لکيو وڃي ٿو جو هر اکر پويان واول آهي ۽ ”ن“ آخر ۾ اچڻ ڪري ان پويان ڪو واول لڳائڻو نٿو پوي نه ته جپانيءَ ۾ ڪيڪ ڪيڪي، بال بارو ۽ بس Basu ٿيو پوي.
حيرت جي ڳالهه اها به آهي ته ان قسم جا سڀ ڌاريا لفظ يا اسان ڌارين جا نالا ڪانجيءَ ۾ نٿا لکي سگهجن. ڪانجي جپاني زبان جي ٽن لکڻين مان هڪ آهي جيڪا شڪلين واري سڏجي ٿي. ڌارين جا لفظ پنهنجي زبان ۾ لکڻ لاءِ جپانين جيڪا الف ب ايجاد ڪئي آهي، اها ڪاٽا ڪانا سڏجي ٿي. مٿيان دلچسپ لفظ به مون ڪاٽا ڪانا ۾ پڙهيا، جيڪي هتي اچڻ سان يعني جڏهن اڄ کان چاليهارو سال اڳ پهريون دفعو جپان ۾ آيو هوس ته سکي ياد ڪري ڇڏيا هئم، جيئن هوٽل، ڪلب، ڊپارٽمينٽ اسٽور، سپر مارڪيٽ جهڙين شين جي ته خبر پئجي سگهي. پوءِ اها ٻي ڳالهه آهي ته اهي اصل انگريزي اُچارن بدران هوتيرو، ڪيرابو، ڊيپاٽو ۽ Supa لکيل ٿئي جو جپاني انهن کي ائين ٿا اُچارين جيئن اسان وٽ ڊرم کي ڊم، واليوم کي واليم، اسٽيشن کي ٽيشن ۽ بس اسٽاپ کي بس اسٽان سڏيون ٿا.
اڄ به ڪيترائي جپانيءَ ۾ لکيل نوان لفظ اُچاري سوچيندو آهيان ته اهي اصل جپاني لفظ آهن يا انگريزيءَ تان مروڙيل. جيئن ڪالهه هڪ هنڌان لنگهي رهيو هوس ته دڪان جي ٻاهران جپاني (ڪاٽا ڪانا) ۾ لکيل هو: Doraee Kireeneego سمجهه ۾ نه اچي ته اهو ڇا جو دڪان ٿي سگهي ٿو ۽ دورائي ڪيري اين ايگو ڇا ٿي سگهي ٿو. ڇا توهان جي دماغ ۾ ڪجهه اسٽرائيڪ ڪري ٿو؟ گهٽ ۾ گهٽ آئون ته سمجهي نه سگهيس. نيٺ واپسيءَ تي رستو ٽپي دڪان جو دروازو کولي اندر ليئو پائي ڏٺم ته هي دڪان ڇا جو آهي، جنهن جو مالڪ پنهنجي مادري زبان جپاني جو نالو ڏيڻ بدران شوق ڪري انگريزي نالو جپاني زبان ۾ لکيو آهي، جيئن پاڻ وٽ ڪيترا انگريزي نالا سنڌيءَ ۾ لکيا ويندا آهن، پر جيسين ڪو صحيح اُچار نه ٻڌائي سمجهه ۾ نه پيو ايندو. جيئن Waves ريفريجريٽر جو نالو اردو ۽ سنڌيءَ ۾ لکيو وڃي ٿو، پر ان ويوز کي Waves بدران Views به پڙهي سگهجي ٿو.
بهرحال دڪان ۾ گهڙڻ سان ٽنگڻين ۾ لڙڪيل ڪپڙن کي ڏسي سمجهي ويس ته ڌوٻيءَ جو دڪان آهي ۽ مالڪ انگريز ٿيڻ جي شوق ۾ جپانيءَ ۾ Dry Cleaning لکڻ لاءِ وڌيڪ Vowel هڻي ”دورائي ڪيرينيگو“ ڪيو آهي.
هڪ جپاني شاعره جيڪا مونکي اڪثر پنهنجا شعر ٻڌائيندي رهي ٿي، گهڻا ڏينهن گذرڻ بعد به جڏهن نه ٻڌائين ته انٽرنيٽ ذريعي کانئس شعر نه لکڻ جو پڇيم ته هن ان جو سبب هن ريت لکيو ته هوءَ اڄڪلهه Roman chiku Moodo ۾ نه آهي ۽ آئون ڪا دير سوچيندو رهيس ته اهو ”رومان چِيڪو مُودو“ ڪهڙو لفظ ٿي سگهي ٿو! بهر حال اهو جپاني لفظ ٻيو نه پر انگريزي جي لفظ Romantic Mood آهي. جيئن هڪ ٻئي مان خوش جوڙي "Happy Couple" کي جپاني Hapee Copuru لکن. پر اهي لفظ وري به ٿورو گهڻو سوچڻ بعد سمجهه ۾ اچيو وڃن، پر ڪي ته اهڙا آهن جو پهرين نظر ۾ سمجهه ۾ نٿا اچن ته اهي ڇا ٿي سگهن ٿا. مثال طور هي لفظ ڏسو:
Ooeere, Takushii, Doraibu, Baire enguru, Panfuvetto.
ان قسم جا انگريزيءَ جا جپانيءَ ۾ آيل لفظ خود انگريزن لاءِ سمجهڻ به اهڙا ئي ڏکيا آهن، جهڙا ڪيترا انگريزيءَ جا لفظ جيڪي اسان جي سنڌي ۽ اردوءَ ۾ اچي ويا آهن.
جهڙوڪ: ڦُلترو (بندوق صاف ڪرڻ جي تار Pull Through)، اردلي (فوجي آفيسر جي ٺاهه جوڙ ڪرڻ وارو سپاهي Orderly)، فيچڪه وال (بئائلر جو Feed Check Valve) وغيره.
بهرحال مٿيان جپاني لفظ هيٺين انگريزي لفظن تان کنيل آهن:
Oil, Taxi, Drive, Billingual, Pamphlet