جيل ڊائري

ڪَتيون ڪيئن قيد ۾ گذريون

ڏاڏو متارو ڏاھري 1979ع ۾ گرفتار ٿيو. هن کي اذيتناڪ جسماني ٽارچر ڪيو ويو ۽ پوءِ لاڳيتو 5 سالن تائين جيل ۾ رهيو. متاري ڏاھري جي ھن ڊائريءَ جو وچور رڳو سندس جيل ياترا جو ذاتي احوال نہ پر ضياء جي فوجي آمريت جي ھڪ ڪاري دور خلاف خاص طور سنڌ جي قومي جمھوري ۽ ترقي پسند تنظيمن، اڳواڻن ۽ شخصيتن جي جدوجھد جي ھڪ تاريخ پڻ آھي. ھن ھڪ وڏي اڳواڻ کان وٺي ننڍي ڪارڪن جي موجودگي جو ذڪر ڪيو آھي،

  • 4.5/5.0
  • 273
  • 48
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • ولي ڏاهري
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book Katyun Keay Qaid Mein Guzryun

قمر راڄپر

هي دوست تقريبن هڪ سال مون سان جيل ۾ گڏ رهيو آهي، هڪ ڏينھن هن پرچي لکي سميع مڱريو ۽ رحمت ﷲ هيسباڻي کي چيو تہ ڏاڏو متارو صالحين جو ماڻھو آهي، ڇو تہ اهي اهڙي پروپگنڊہ ڪن ٿا، ان تي سميع ڏاڍو ناراض ٿيو ۽ هن کي دٻ پٽيائين تہ اهڙي سچي دوست ۽ ڪارڪن تي شڪ ڪرڻ وڏي بي وقوفي آهي، ان وقت آئون اڇي چڪر جي ڊويزن نمبر 2 ۾ رهندو هئس، هن همراھہ بنيادي طرح مونکان نفرت ان ڪري ڪئي جو آئون کيس شاگرد سياست ۾ شاگردن جي مسئلن ۾ يا ڪا حڪمت عملي جوڙڻ ۾ يا بحث مباحثي ۾ سنئوسڌو مداخلت ڪرڻ ۽ پنھنجي شخصيت کي نمائشي طور پيش ڪرڻ کان منع ڪندو هئس، هڪ ڏينھن شنوائي تي مون سان گڏ هليو، اتي آيل تنظيمي شاگردن کي هن لائين ڏيڻ ۽ ان جي طريقي ڪار تي بحث ڪيو، جنھن تي شاگردن اعتراض ڪيو ۽ مونکي چيائون ڇا هي توهان واري تنظيم پي اين پي جي ذيلي تنظيم آهي، ڇو تہ قمر جي بحث مان اهو محسوس ٿي رهيو آهي، تہ توهان جي تنظيم پي اين پي جي ذيلي تنظيم ٿي لڳي، انھن شاگردن ۾ سومار ساند، طالب جکرو، عطا محمد نظاماڻي ۽ قاضي علي نواز نظاماڻي وغيرہ هئا، واپس ايندي گاڏي ۾ مون کيس چيو تہ توهان اسان جا نظرياتي ساٿي تہ آهيو مگر توهان هن وقت پي اين پي جا مرڪزي عھديدار آهيو، ان ڪري سنئون سڌو جيئي سنڌ آرگنائيزنگ جي نمائندگي نہ ڪريو، اسان سان صلاح مشورا۽ مشن تي بحث وغيرہ ڀلي ڪريو، جيڪا ڳالھہ سياسي طرح توهان جي مفاد ۾ آهي، ان ڪري هي همراھہ صفا ناراض ٿي پيو، چيائين هي تنظيم اسان جي محنت عمل ۽ ڪردار جو نتيجو آهي، جڏهن آئون بي ڪلاس وارڊ ۾ بدلي ٿي آيس، تہ ابوبڪر ۽ شاھہ محمد شاھہ ان وقت اتي نہ هئا، هي همراھہ اسان جي گروپ ۾ نہ هجڻ ڪري بہ روز نمائندگي ڪندو هو، ٻئي ڏينھن جيئن ئي آئون هنن وٽ بدلي ٿي آيس، مون هن کي چيو جيڪو توهان آئين، منشور ۽ انٽروڊڪشن لکيو آهي جيئي سنڌ جو اهو اسان کي پڙهائڻ کان سواءِ ٻاهر نہ ڪڍو، ڇو تہ آئون بہ جيئي سنڌ آرگنائيزنگ جو مرڪزي وائيس چيئرمين آهيان، ان تي همراھہ صفا ڳاڙهو ٿي ويو، چيائين آئون وس وارو آهيان، اهيو سڀ ڪجهہ مون ٺاهيو آهي منھنجي محنت آهي، سميع کي ان مواد کي پڙهڻ لاءِ چيم هن ٻڌايو تہ اهو منشور هن تحريڪ رسالي جي ايڊيٽر عالم شاھہ سان گڏجي رسول بخش پليجو جي صلاح سان تيار ڪيو آهي، انٽروڊڪشن ۾ صرف پنھنجي ساراھہ ڪئي اٿس، ۽ لکيو اٿس تہ هن تنظيم جي تخليق صرف منھنجي محنت ۽ ڪم آهي، سميع هن کان لڪائي هن جي ڪمري مان مون کي رف ڪاپي آڻي ڏني، جيڪا مون پڙهي جن ۾ ڪيترين ئي ڳالھين تي مون کي اختلاف هو، صبح جو رحمت ﷲ کي ٻڌايو پر هي بہ قمر جو ڇاڙتو هو، قمر جي هر غلط ڳالھہ جي حمايت ان ڪري ڪندو هو ڇو تہ قمر، شاھہ محمد شاھہ جو دادلو ۽ پيارو هو، ان ۾ بہ هن جو مفاد هو تہ شاھہ محمد شاھہ هلندي پڄندي وارو آهي مستقبل ۾ ڪم ايندو، سو رحمت ﷲ يڪدم وڃي قمر کي ٻڌايو تہ وڏو بحران اچڻ وارو آهي ڇو تہ سميع ڏاڏي جا ڪن ڀريا آهن، قمر يڪدم ميٽنگ گهرائڻ لاءِ شبيرشاھہ کي چيو جنھن ميٽنگ گهرائي جيڪا ڳالھہ رحمت ﷲ، قمر کي چئي ان تحت گهرائي وئي، اهي ئي لفظ قمر ميٽنگ ۾ چيا جيڪي رحمت ﷲ هن کي چيا، مون چيو ادا اهڙي ڪابہ ڳالھہ نہ آهي جو توهان کي پنھنجي حيثيت مٽجي وڃڻ جو خوف ٿيو آهي، باقي هڪ تنظيم جو ڪارڪن هجڻ ناتي اهو منھنجو جمھوري حق آهي تہ جا غلط ڳالھہ هجي تہ ان جي وضاحت طلب ڪريان، بھرحال ان ڏينھن کان رحمت ﷲ سازشون ڪري اها ڪوشش ڪندو رهيو تہ ڏاڏي ۽ قمر کي ايترو ويڙهائي ڇڏيان جو ڏاڏي کي جيئي سنڌ آرگنائيزنگ ڪميٽي جي مرڪزي قيادت تان هٽائي قمر جي مدد سان آئون قبضو ڪريان.
هڪ ڏينھن بحث ڪندي مون پي اين پي جي مخالفت ڪندي چيو تہ انھي پارٽي ۾ عبدالحميد جتوئي بہ آهي، جيڪو بنيادي طور وڏيرو آهي ۽ ان لاءِ مشھور آهي تہ هارين کي پويان بصر وجهندو آهي، ان تي قمر صفا ناراض ٿي ويو تہ جتوئي منھنجو ليڊر آهي توکي ڪو بہ حق نہ آهي تہ ان تي تنقيد ڪرين يا ان جي مخالفت ڪرين، ان تي مون چيو ادا انقلابي سياست ۾ اسان وٽ جاگيردارن، سرمائيدارن ۽ بورجوازن جي ڪابہ گنجائش نہ آهي، هڪ ڏينھن رحمت ﷲ جي صلاح سان قمر نارا جيل ۾ شاھہ محمد شاھہ کي خط لکيو تہ سميع، عنايت ۽ ڏاڏو اسان جي ڪابہ ڳالھہ ڪونہ ٿا مڃين اهڙيءَ طرح ڪيترائي دفعا هنن شاھہ محمد شاھہ کي اسان خلاف غلط فھميون پيدا ڪرڻ جون ڪافي حرامپايون ڪيون.
هڪ ڏينھن وارڊ ۾ ملاکڙو ڪيو ويو، مونسان نمبر وار ٻہ برداشتي وڙهيا، مير بخش ۽ ڌڻي بخش جن کي مون ملھہ ماري پوءِ وري قمر مونسا ملھہ وڙهيو پاڻ کي ٿلھو سمجهي وڙهيو پر هن کي ڌڪ اچي ويو، چيائين تو سياسي انتقام ورتو آهي مون چيو واھہ ادا تنھنجي سوچ کي سلام.
نوٽ: قمر پڙهائي جو شوقين، ڪم ڪار جو ذميوار ضرور هو مگر سندس غير انقلابي عادتون ڳڻڻ کان گهڻيون، تاريخ تي هلندو تہ رحمت ﷲ وانگر سڀ ڪنھن جي کيسي ۾ هٿ هڻندو، ڪنھن کان پئسہ تہ ڪنھن کي سامان جي لسٽ لکي ڏيندو، تاريخ تان موٽندو تہ برداشتي کي جوتو ڏيندو تہ برش هڻي ڪمري ۾ رک، صبح جو جي چانھہ نہ مليس تہ صفا موڊ خراب، برداشتي کي دڙڪا ڏيندو، جي بخار اچيس يا مٿي ۾ سور پئيس تہ سڄو وارڊ پريشان، ڄڻ همراھہ اجهو ٿو مري، شاھہ محمد شاھہ کي استعمال ڪرڻ جو پورو فن رکي، کيس عورتن وارن نخرن سان ڳالھہ چوندو، گهڻو وقت پليجي سان ڪچھري ڪندو، جنھن ڪري سندس ذهن تي پليجو صاحب جو گهڻو اثر آهي، يڪدم چڙندو سندس غلطي جو ڪڏهن بہ کيس احساس نہ ٿيندو آهي، باقي جيڪو سندس ساراھہ ڪندو پوءِ ان جا ٺٺ، کيس ڪمري ۾ وٺي وڃي چانھہ پياريندو يا شربت پياريندو. ھي ھمراھہ ساراھہ جو گهڻو قائل آھي.