جيل ڊائري

ڪَتيون ڪيئن قيد ۾ گذريون

ڏاڏو متارو ڏاھري 1979ع ۾ گرفتار ٿيو. هن کي اذيتناڪ جسماني ٽارچر ڪيو ويو ۽ پوءِ لاڳيتو 5 سالن تائين جيل ۾ رهيو. متاري ڏاھري جي ھن ڊائريءَ جو وچور رڳو سندس جيل ياترا جو ذاتي احوال نہ پر ضياء جي فوجي آمريت جي ھڪ ڪاري دور خلاف خاص طور سنڌ جي قومي جمھوري ۽ ترقي پسند تنظيمن، اڳواڻن ۽ شخصيتن جي جدوجھد جي ھڪ تاريخ پڻ آھي. ھن ھڪ وڏي اڳواڻ کان وٺي ننڍي ڪارڪن جي موجودگي جو ذڪر ڪيو آھي،

  • 4.5/5.0
  • 273
  • 48
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • ولي ڏاهري
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book Katyun Keay Qaid Mein Guzryun

ناز سنائي جي بک هڙتال

22 مئي 1982ع اڄ امداد چانڊيو، شير محمد مڱريو ۽ محمد خان سولنگي جو اسپيشل ملٽري ڪورٽ ۾ ڪيس هلڻو هو، پر ڪيس نہ هليو واپس موٽي آيا.
اڄ ناز سنائي اسپتال ۾ هڪ قيديءَ سان ٿيل ناانصافي جي ڪري بک هڙتال ڪئي آهي، مطالبو ڪيو اٿس تہ ڪالھہ سانوڻ ماڇي نالي قيدي جيڪو هالا جي ڀرسان سک پور ٻيلي جو آهي، ان کان صوبيدار تبارڪ علي پيسا گهريا آهن، چيو آهي تہ پيسا ڏي تہ پوءِ سولي ڪم تي ڇڏيائين، جيئن تہ سانوڻ ماڇي 1982-05-17 تي اسان جي وارڊ مان جيئي سنڌ صالحين وارن وٽ برداشتي طور ڪم ڪندو هو، هن کي هنن وارڊ مان شڪايتون ڪري ڪڍايو هو، قيدي تي ڪاوڙ ان ڪري ڪيائون تہ تون ڏاڏي متاري وارن جو ڪم ڇوٿو ڪرين...؟ ۽ انھن سان ڳالھائين بہ ڇوٿو...؟ جيڪا بہ ڳالھہ اسان وٽ ٿئي ٿي تہ تون انھن کي ڇوٿو ٻڌائين، ڇا هو تہ ڪجهہ ڏينھن اڳ باريڪ ۾ جوابدار حڪيم ڪليري ۽ هن جو پاڻ ۾ ٽڪر ٿي پيو، هي ٻئي فيصلو مون وٽ کڻي آيا مون هنن جو ساک تي فيصلو ڪيو ۽ ٻنھي ڌرين کي ٺاهي ڇڏيو هو ان ڪري همراھہ هن تي ڪاوڙجي پيا تہ برداشتي اسان جو ۽ فيصلا وري ڏاڏي وارن کان ڪرائيندو وتي ٿو، مون کي هنن جي اهڙي سوچ تي ڏاڍو ارمان ٿيو ڇا ٻن ماڻھن کي ٺاهي ڇڏڻ ڏوھہ آهي جو هنن همراهن کان برداشت نہ ٿيو، بحرحال ناز سنائي سانوڻ ماڇيءَ کي 50 رپيا ڏنا تہ تون صوبيدار کي ڏي، صوبيدار 50 رپين تي راضي نہ ٿيو، چيائين ٻہ سو رپيا ڏيو جنھن تي هنن چيو ڪجهہ ڏينھن ترس تہ ڪا ملاقات اچي پوءِ توکي ڏينداسين، ڪالھہ صوبيدار کيس چيو تہ تون جهاڙو پارٽي سان ڪم تي وڃ هن چيو ٻي ڪنھن بہ پارٽي سان موڪل باقي انھي پارٽي جو سپاهي مونسان ڪونہ ٿو ٺھي ڇو تہ اهو بہ مونکان پيسا ٿو گهري جيڪي هن وقت مون وٽ نہ آهن ۽ هي هروڀرو مونکي تنگ ڪندو آهي، ان تي صوبيدار مڇرجي پيو ۽ پنھنجي سپاهين جي لوڌ کي حڪم ڪيائين تہ هن کي اگهاڙو ڪري مار ڏيوس، تقريبن پنج سپاهين دير ئي نہ ڪئي هن تي لٺين ۽ ٺونشن جي برسات وسائي ڏني همراھہ بيھوش ٿي پيو بعد ۾ کيس ٽنگن ۾ رسو وجهي اگهاڙوئي ئي اگهاڙو گهلي بند وارڊ ۾ کڻي ويا، بند وارڊ ۾ جيڪو بہ قيدي پھچندو آهي تہ ان کي اڪيلو بند ڪري ان جي سلوار مان اڳٺ ڪڍي ڇڏيندا آهن ۽ صبح شام ڏھہ ڏنڊا پيرن ۾ ۽ ڏھہ ڏنڊا هٿ جي ترين ۾ هڻندا آهن، اهڙا مثال کوڙ آهن، اهڙين وحشي سزائن جي ڪري هتي ڪيترن ئي قيدين جا پير ٻانھون ۽ پاسيريون ڀڳل آهن.
شاباس اٿئي سانوڻ ماڇي..! اڄ سڄي جيل ۾ واھہ واھہ آهي تہ اهڙي خطرناڪ مار ڪنھن بہ نہ کنئي آهي حالانڪ هي عمر جو ننڍڙو قيدي آهي اڃان ڏاڙهي بہ مس آئي اٿس پر عمر کان وڌيڪ مار پچائي اٿس اهڙيون واکاڻيون جيل ۾ عام ٿي رهيون آهن، ان ڪري اهڙي واقعي کي بنياد بنائي ناز سنائي جيڪو اسپتال ۾ ڪجهہ ڏينھن کان داخل آهي پر اهڙي ظلم جي خلاف بک هڙتال ڪئي اٿس سندس اهڙو اعلان سندس انفرادي فيصلو آهي، هن ٻين شاگردن کي ٻڌائڻ کان بغير بک هڙتال جو اعلان ڪيو آهي، جيڪو هن پنھنجي شھريت جي دڪان کي چمڪائڻ لاءِ ئي ڪيو آهي، بھرحال ڪالھہ ڊاڪٽر خواجو هتي وارڊ ۾ آيو هن مونکي ۽ امداد کي چيو تہ توهان جو شاگرد ناز سنائي ڪالھہ اسان اسپتال ۾ داخل ڪيو آهي، هڪ تہ اسان کي ڌمڪيون ڏي ٿو ۽ ٻيو وري ڊائري پيو لکي تہ اسپتال ۾ ڪھڙونہ ظلم ٿي رهيو آهي، اسپتال ۾ دوائون بلڪل نہ آهن، بيمار قيدين ۽ غريب قيدين کي داخل نہ ٿو ڪيو وڃِي هتي رڳو سفارشي قيدي داخل ڪيا وڃن ٿا، هيءَ اسپتال تاريخ جو سياح باب آهي وغيرہ وغيرہ بھرحال ڊاڪٽر کي ڦڦڙي لڳي پئي هجي تہ ڪٿي هي اهو مواد ٻاهر ڇپائي لاءِ نہ موڪلي وجهي، ڪجهہ دوستن چيو تہ ناز اهو غلط ٿو ڪري مگر ان معاملي تي آئون چپ رهيس. اڄ زبردستي ناز کي اسپتال مان ڊسچارج ڪيو ويو آهي، پر هن اسپتال مان نڪرڻ کان انڪار ڪيو چيائين تہ پاڻ سپرنيٽينڊنٽ اچي ۽ مونسان ڳالھيون ڪري تہ پوءِ نڪرندس پوءِ سپرنيٽينڊنٽ پاڻ تہ ڪونہ آيو پر هن کي گهرايائين هن مطالبو ڪيو تہ سانوڻ ماڇي کي بند وارڊ مان ٻاهر ڪڍيو وڃي سپرنيٽينڊنٽ هن جو مطالبو مڃيو ۽ سانوڻ ماڇي کي ٻاهر ڪڍيو ويو، پر هن کي سپرنيٽينڊنٽ چيو تہ تون بک هڙتال ختم ڪر ۽ ڪجهہ وقت لاءِ هن وارڊ مان نڪري وڃ پوءِ وري واپس اچجان هن سان ڊپٽي پاڻ گڏ آيو ۽ هن جا ٽپڙ کڻائي ويو، هي مون وٽ ڪمري ۾ موڪلائڻ آيو مون هن سان شڪايت ڪئي تہ جيل ۾ ڪو بہ فيصلو ڪبو آهي تہ سنگت سان صلاح مشورو ڪري پوءِ ڪبو آهي بک هڙتال وارو تنھنجو انفرادي فيصلو غلط هو، اسان کي ان تي افسوس آهي ۽ هينئر جي پنھنجي مرضي سان وڃين ٿو تہ ٺيڪ آهي اگر جي ڪنھن جي پريشر ۾ وڃين پيو تہ غلط آهي جي تون چئين تہ مزاحمت ڪريون، حالانڪ سڄو وارڊ تنھن جي هن عمل تي ناراض آهي مگر آئون چوان ٿو جيڪو بہ ظلم جي خلاف آواز اٿاري ٿو اهو بھادر، جرئتمند ۽ سچو انقلابي انسان آهي، مگر اها ڳالھہ ياد رکجانءِ تہ هتي جيل ۾ گڏيل ٻڌي ۽ بنا قوت جي ڪو بہ جذباتي فيصلو ماڻھو کي نقصان ۾ وجهي سگهي ٿو. پوءِ هي موڪلائي هليو ويو.