جيل ڊائري

ڪَتيون ڪيئن قيد ۾ گذريون

ڏاڏو متارو ڏاھري 1979ع ۾ گرفتار ٿيو. هن کي اذيتناڪ جسماني ٽارچر ڪيو ويو ۽ پوءِ لاڳيتو 5 سالن تائين جيل ۾ رهيو. متاري ڏاھري جي ھن ڊائريءَ جو وچور رڳو سندس جيل ياترا جو ذاتي احوال نہ پر ضياء جي فوجي آمريت جي ھڪ ڪاري دور خلاف خاص طور سنڌ جي قومي جمھوري ۽ ترقي پسند تنظيمن، اڳواڻن ۽ شخصيتن جي جدوجھد جي ھڪ تاريخ پڻ آھي. ھن ھڪ وڏي اڳواڻ کان وٺي ننڍي ڪارڪن جي موجودگي جو ذڪر ڪيو آھي،

  • 4.5/5.0
  • 273
  • 48
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • ولي ڏاهري
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book Katyun Keay Qaid Mein Guzryun

دوستن جي مرڪزي چيئرمين لاءِ اليڪشن ۾ بيھڻ جي صلاح

اڄ 25.11.82 تي سمري ملٽري ڪورٽ ۾ هلندڙ ڪيس ۾ پيشي هئڻ ڪري صبح جو سوير اٿيس معمول مطابق ورزش ڪري پوءِ وهنجي ناشتو ڪري تيار ٿيس، ايتري ۾ ٻيا دوست بہ تيار ٿي ويا، اڄ جن جي تاريخ هئي انھن مان شمس، خان محمد، عبدﷲ شاھہ، سانوڻ، قمر ڀٽي، قربان، ارباب، دودو مھيري، غلام نبي پنھور، ٿورڙي دير ٿيڻ ڪري جيلر حيدرالزمان وارڊ ۾ اسان کي وٺڻ لاءِ پھچي ويو سڀئي گڏجي نڪتا سين سڀڪو اهڙو تيار ٿيل آهي جو ڄڻ تہ جيل ۾ شادي اٽينڊ ڪرڻ آيا آھن، دروازي تي پھتا سين تہ ماڙي ۾ داخل ٿيڻ شرط ٻن ٻن کي گڏ هٿ ڪڙيون هڻندا ويا، مونکي ۽ سانوڻ هنڱوري کي هٿ ڪڙي لڳائي وئي، ٻاهر نڪاسين تہ پوليس پھريائين ڪجهہ رعب ڄمائڻ لاءِ ڏکيائي پئي ڪئي مگر سڀئي سھڻا کلندڙ ڳاڙهن ڳلن وارا جوان جيڪي پوليس جي بداخلاقي تي يڪدم مڇرجي ويندڙ هئڻ ڪري پوليس پنھنجي رويي ۾ تبديلي آندي آخر گاڏي ۾ ويٺاسون گاڏي وڏي ۽ بند هئڻ ڪري ٻاهر بلڪل نظر نہ پئي آيو، پاڻ ۾ کل ڀوڳ ڪندا رهياسين گاڏي هلندي رهي آخر ڪجهہ دير بعد پوليس لاڪ اپ تي پھچي وياسين جتي وڏي تعداد ۾ پوليس بيٺل هئي لھڻ شرط سڌا لاڪ اپ کان ٻاهر وڃي ويٺاسين، پوليس پھريائين زور ڀريو تہ اندر بند ٿيو مگر اسان ضد ڪيو تہ هو ماٺ ڪري بيھي رهيا، ٿوڙي دير ۾ تمام گهڻو گوڙ ٿي ويو ۽ پوليس لاڪپ تان رواني ٿي وڃڻ ڪري ڪورٽ ڏانھن ٽولي جي صورت ڏانھن روانا ٿياسين، سامھون ڪورٽ جي بينچن تي ويٺاسين ٿوري دير ۾ دوستن بہ اچڻ شروع ڪيو، اڃا ڳالھين ۾ هئا سين تہ سامھون ڀاءُ محمد يوسف سفيد ميرڙن ڪپڙن ۾ اجرڪ ڪلھن ۾ وجهيو بنا تڙ جي ڏاڙهي ٿورڙي ٿورڙي وڌيل ۽ جوتي تي گپ ۽ مٽي لڳل اُرھہ ڪڍيو وڏي ارڏائي سان مون وٽ آيو، اچڻ شرط پھريائين ٻين قيدي شاگردن کي عزت سان ڀاڪر پائي مليو، شاگردن بہ سندس عزت سان آڌر ڀاءُ ڪيو، سڀني سان ملندو اچي مون کي ڀاڪر پاتائين ماٺ ماٺ ۾ هڪ ٻئـي کي ڇا تي ڇاتيءَ ۾ ڏئي سنھڙو زور ڏنو سين، سندس جسم سنہون مگر رڪ وانگر مضبوط ۽ طاقتور آهي، يڪدم ڀرسان ڏاڍي سادگيءَ سان ڀت تي مٽيءَ جي پرواھہ نہ ڪندي ويھي رهيو، اچڻ شرط کل ڀوڳ ۽ ٽوڪون پاڻ ۾ شروع ڪيوسين، چوڻ لڳو تہ جيل ۾ هاڻي ڀاڙيا تہ نہ ٿيا آهيو..؟ چيم ڇا اهو ممڪن آهي، تون پاڻ سوچ جهڪڻ ۽ شڪست قبول ڪرڻ پنھنجي رت ۾ آهي، اصل ماٺ ٿي ويو ۽ چھري تي خوشيءَ جا تاثرات چپن ۾ مرڪ سان غور ڪري ڏسڻ لڳو ۽ چوڻ لڳو پرواھہ نہ آهي، دنيا ۾ پئسي جي اهميت ڪا بہ نہ آهي، اسان کي گهرجي تہ بزدلي ۽ غلاميءَ کي نہ قبوليون مڙس ٿي منھہ ڏيون، سندس اهي لفظ مون ۾ وڌيڪ مضبوطي ۽ پختگي پيدا ڪري ڇڏيندا آهن، ڪجهہ ڪچھري ۾ ڳوٺ جا حال احوال ڪياسين چوڻ لڳو تہ رات پاڻي جو وارو هو سو پنجين وڳي پاڻي بند ڪرائي ڳوٺ کان نڪتو آهيان، سيءُ بہ ڏاڍو هو مگر اچڻو هو، بھرحال ڳوٺ سڀ خير هو، همراھہ ننڍا وڏا ڏاڍا خوش هئا، اصل تو کي ياد ٿا ڪن، پوءِ چوڻ لڳو تہ پئسا جام آهن، حڪم ڪر سامان جي لسٽ لکيل ڏني مانس هٿ ۾ کڻي بنا پڙهڻ جي بازار ڏانھن روانو ٿي ويو، ٻين ملاقاتين ۾ سردار محمد صالح ڏاهري، عبدالسميع مڱريو، ظفر ڀٽي، غلام رسول زرداري، رحمت ﷲ هيسباڻي، خدابخش ڏيرو، حسن لغاري سنڌ يونورسٽي ۽ حسن لغاري مھراڻ يونيورسٽي، احمد چانڊيو، مير واحد ڪاڪيپوٽو، سليم حاجاڻو، سومار ساند ۽ ٻيا ڪيترائي سنڌ جي مختلف تعليمي ادارن مان شاگرد ملڻ لاءِ آيا هئا، ڏاڍيون ڪچھريون ٿيون سڀني شاگردن جو خيال هو تہ تون پنھنجي تنظيم ۾ مرڪزي چيئرمين لاءِ بيھ.
ڇو تہ ڪنويشن 12 جنوري 1983ع ۾ تي رهيو آهي، تنھنجي مقابلي ۾ ڪير بہ نہ کٽي سگهندو ۽ اهڙين حالتن ۾ مضبوط ۽ انسان دوست قيادت جي سخت ضرورت آهي، مون کين چيو تہ دوستو، آئون هر ذميواري کڻڻ لاءِ تيار آهيان. شاگرد سياست ۾ مٿو گنجو ڪري چڪو آهيان ۽ چار سال روپوشي ۽ ايف آءِ يو جي ٽارچرن کان پوءِ بہ منھنجو مقصد اهو آهي تہ آئون تنظيمي پڙهائي، اسٽڊي سرڪل ۽ ليڪچرس وغيرہ جي ذميواري پاڻ تي کڻان ٿو. ان کان پوءِ ٻيو شوق اٿم تہ هارين ۾ ڪم ڪندس، هينئر مرڪز ۾ ڪا باصلاحيت قيادت آڻيو جيڪا شاگردن ۽ سنڌ جي لاءِ اصلاحي ۽ ترقي پسند ڪم ڪري سگهي.
12 بجي ڪورٽ ۾ سڏ ٿيو ميجر اکيون ڳاڙهيون ڪيو ويٺو هو، کيس چيم تہ هي ڪھڙو انصاف آهي نا معلوم ڪيسن ۾ 29 مھينا بنا فيصلي جي هلي رهيو آهيان، حيرت جھڙي ڳالھہ آهي تہ صرف شاگرد سرگرمين ۾ ٽي سال جيل ۾ رکيو ويو آهي، ميجر صاحب پاڪستان ۾ ڪا انصاف جي بہ گنجائش آهي يا نہ....؟ منھنجي اهڙي اسٽيٽمينٽ تي ميجر جو منھن ڪارو ٿي ويو ۽ چوڻ لڳو تہ منھنجي هٿ ۾ ڪجهہ بہ نہ آهي، باقي سڀ ڪجهہ ڊي ايم ايل اي صاحب جي هٿ ۾ آهي آئون ڪجهہ بہ نہ ٿو ڪري سگهان، ميجر جي اهڙي جواب تي بحث ڪرڻ اجايو هو ان ڪري ماٺ ڪري ٻاهر نڪتاسين، سڀني دوستن پڇيوتہ ڇا ٿيو چوڻ لڳاسين تہ هن ڪورٽ ۽ ميجر جي هٿ ۾ ڪجهہ بہ نہ آهي، رڳو ٽيليفون تي سزائون، ڏنڊ، ڪوڙا ڏيڻ جو آرڊر ٿيندو آهي، سو فلحال انصاف جي ڪا بہ گنجائش نہ آهي.
اڄ حاجي فتح محمد ڪاڪيپوٽوجيڪو منھنجي مرحوم بابا سائين فقير محمد هاشم ڏاهري جو ڀائرن وانگر دوست هو، ويچارو ملاقات لاءِ آيو هو، ساڻس عزت سان پيرن تي هٿ رکي مليس ڏاڍو خوش ٿيو ۽ چوڻ لڳو تہ پٽ آئون توسان ملڻ لاءِ ٻہ ٽي دفعا آيو آهيان، پر تون ڪونہ مليو آهين، ﷲ کي ياد ڪر ۽ ٻيو اسان لاءِ ڪوبہ حڪم هجي تہ اسين حاضر آهيون، وڃي ڪنھن جي در تي ويھون، مون سندس شڪريو مڃيو ۽ چيم تہ چاچا سائين مونکي ٽي سال جيل ۾ ٿي ويا آهن، هينئر حڪومت مونکي ڇڏي ٿورو ڪونہ ڪندي، ان ڪري ڪنھن کي منٿ ڪرڻ مناسب نہ آهي، جي ضرورت پئي تي توهان کي چونداسين، بعد ۾ موڪلائي گاڏي ۾ ويٺاسين، گاڏي حيدرآباد جي گهٽين مان گهمندي جيل پھتي، بيٺل پوليس کي 20 رپيه خرچي طور ڏئي جيل جي دروازي ۾ داخل ٿياسين سامان جي جهڙتي ۽ جسم جي جهڙتي ورتائون پوءِ پنھنجي وارڊ ۾ پھتاسين.
جيل ۾ پھچڻ سان معلوم ٿيو تہ اڄ ناز سنائي کي 15 ڪوڙا هنيا اٿن ڏاڍي بھادري سان برداشت ڪيائين.