جيل ڊائري

ڪَتيون ڪيئن قيد ۾ گذريون

ڏاڏو متارو ڏاھري 1979ع ۾ گرفتار ٿيو. هن کي اذيتناڪ جسماني ٽارچر ڪيو ويو ۽ پوءِ لاڳيتو 5 سالن تائين جيل ۾ رهيو. متاري ڏاھري جي ھن ڊائريءَ جو وچور رڳو سندس جيل ياترا جو ذاتي احوال نہ پر ضياء جي فوجي آمريت جي ھڪ ڪاري دور خلاف خاص طور سنڌ جي قومي جمھوري ۽ ترقي پسند تنظيمن، اڳواڻن ۽ شخصيتن جي جدوجھد جي ھڪ تاريخ پڻ آھي. ھن ھڪ وڏي اڳواڻ کان وٺي ننڍي ڪارڪن جي موجودگي جو ذڪر ڪيو آھي،

  • 4.5/5.0
  • 273
  • 48
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • ولي ڏاهري
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book Katyun Keay Qaid Mein Guzryun

دوستن جي اڍنگي رويي جي ڪري آئون ورارڊ بدلي ڪرڻ تي مجبور

1982-12-25 تي وارڊ بدلي ڪرڻ لاءِ سوچيم ۽ پوءِ تياري ڪيم امداد چانڊيو، شير محمد مڱريو ۽ محمد خان سولنگي چيو تہ ڏاڏا اسين بہ تو سان گڏ هلون ٿا، مون هنن جي راءِ رد ڪئي ۽ چيو تہ هي اڳئي چون ٿا تہ آئون توهان يعني ڊي.ايس.ايف جي اثر هيٺ اچي ويو آهيان ان ڪري هنن سان ڪونہ ٿو ٺھان پر هي بي وقوف حقيقتن کان منھن موڙي پاڻ کي ڌوڪو ڏئي رهيا آهن اگر جي هينئر توهان مونسا گڏ هليا تہ هي منھنجي حقيقت پسندي کي الائي ڪيترا ٻيا رنگ ڏيندا ان ڪري منھنجي سياسي ڪردار تي غلط اثر پوندو ان ڪري في الحال مان اڪيلو وڃان ٿو باقي بعد ۾ ڪو ساٿي اچي مونسان گڏ رهي ٿو تہ مون کي ڪو بہ اعتراض نہ آهي، پوءِ شير محمد کي مون سامان ٻڌائڻ ۾ مدد لاءِ چيو سامان ٻڌي مون امداد، محمد خان ۽ شير محمد کي چيو، هاڻ آئون هن وارڊ مان هليو ٿو وڃا، جيل انتظاميہ کي چوان ٿو تہ آئون هن وارڊ ۾ نٿو رهڻ چاهيان ڇو تہ ڪجهہ شاگردن سان منھنجا ذاتي اختلاف ٿي پيا آهن ان ڪري هتان مونکي بدلي ڪري ٻئي ڪھڙي بہ هنڌ رکو، آئون راضي آهيان، پوءِ اتان ماڻھو موڪليندس ان کي منھنجو سامان ڏئي ڇڏجو.
اڄ ڏاڍي افسوس ۽ ارمان وچان وارڊ مان نڪري وڃڻ لاءِ قدم رکي رهيو هئس گيٽ جي جوابدار منٺار شيخ کي چيم دروازو کول دروازو کولائي ٻاهر نڪري ويس حوالدار ڏاڍي ڪوشش ڪئي تہ بنا پرچي جي ٻاهر نہ نڪران متان هن کان ٽوپي کسجي نہ وڃي مون کيس يقين ڏياريو تہ توکي ڪجهہ بہ نہ ٿيندو ان جو آئون ذميوار آهيان ۽ تڪڙ ۾ هليو ويس سامھون جيل انتظاميہ ھال ۾ پھريائين قريشي جيلر مليو کيس چيم آئون هن وارڊ ۾ نٿو رهڻ چاهيان مون کي سپرنيٽينڊنٽ وٽ پيش ڪيو وڃي، جيلر سپريڊنٽ وٽ ويو جيڪو هيٺ ڊپٽي سپرنيٽينڊنٽ آغا غلام نبي جي آفيس ۾ ويٺو هو، اتي پھتس تہ يڪدم جيلر حيدرالزمان، عبيدﷲ شيرازي، قريشي بہ پھچي ويا ڊاڪٽر نور محمد خاصخيلي اڳ ۾ ويٺل هو، هنن پڇيو تہ ڇا ڳالھہ آهي مون چيو تہ آئون چڪر ۾ رهڻ ٿو چاهيان ان جو ڪو بہ سبب نہ آهي، بس آئون هتي نٿو رهڻ چاهيان، پھريائين سپرنيٽينڊنٽ چڪر ۾ رهڻ جي لاءِ اجازت ڏئي ڇڏي ۽ آئون موڪلائي دروازي وٽ مس پھتس تہ پويان سپرنيٽينڊنٽ وڏي آواز ۾ چيو ڏاڏا اتي ڪرسي تي ويھہ آئون ڪرسي تي ويٺس تہ سپرنيٽينڊنٽ ٻاهر آيو ۽ چيائين تہ توهان سياسي قيدي آهيو ۽ توهان کي ڪرمنل سيڪشن وارن سان گڏ نٿو رکي سگهجي، ٻيو تہ وري توهان سياسي قيدي اخبارن ۾ بيان ٿا ڏياريو تہ هتي عام قيدين سان وڏو ظلم ٿي رهيو آهي، ان ڪري هن جيل جي سامھون واري لائين ۾ ڪٿي بہ رھہ جي ڪورٽ ۾ رهين تہ اتي بہ اٽيج باٿ آهي توکي ٻہ ماڻھو ڪم ڪار لاءِ ڏيون ٿا، مون انھن ٻنھي جڳھن تي رهڻ کان انڪار ڪيو پوءِ چيائين تہ ڀلا وڃي اي ڪلاس ۾ رهو، مون اتي بہ انڪار ڪندي چيو تہ آئون سنڌ يونيورسٽي شاگرد يونين جو جنرل سيڪريٽري رهيو آهيان ۽ هڪ تنظيم جو مرڪزي وائيس چيئرمين آهيان انڪري منھنجي مٿان سياسي طرح ڪئين ذميواريون آهن، اسان جي شاگردن جي ٻن گروپن ۾ ڪجهہ اختلاف ٿي پيا آهن ان ڪري مون کي ٻئي پاسا برابر ٺاهڻا آهن منھنجو ڪنھن بہ شاگرد سان گڏ رهڻ هن وقت ڪئين غلط فھميون پيدا ڪري سگهي ٿو، بحرحال سپرنيٽينڊنٽ منھنجي دليلن کي نہ مڃيو نيٺ مجبور ڪري جيل انتظاميہ مون کي اي ڪلاس ۾ رهڻ تي راضي ڪيو هڪ قيدي هجڻ ڪري آئون مجبور هئس، ڪٿي بہ رهڻو هو آئون سپرنيٽينڊنٽ کي ڪاوڙ ۾ اهو چئي ٻاهر نڪتس تہ سائين بيوس قيدي آهيون ان ڪري پيا مجبور ڪريو ٺيڪ آهي آئون مجبوري ۾ اي ڪلاس ۾ رهان ٿو، پويان ڊپٽي سپرنيٽينڊنٽ ۽ ٻہ جيلر مون سان گڏ ٻاهر نڪتا ۽ چوڻ لڳا ڏاڏا تون سٺي ڪردار وارو سياسي قيدي آهين، يقين ڪر اي ڪلاس تو لاءِ بھتر رهندو تون هلي کولي ڏس جيڪڏهن توکي نہ وڻي تہ پوءِ ڪو ٻيو بندو بست ڪندا سين، ڊپٽي سپرنيٽينڊنٽ ڪورٽ تائين گڏ آيو چوڻ لڳو ڏاڏا جي تون هتي رهين تڏهن بہ تنھجي مرضي آهي پر مون اتي رهڻ کان بھتر اي ڪلاس کي ترجيح ڏني، مون چيو نہ بس آئون اي ڪلاس ۾ رهان ٿو توهان مھرباني ڪري ٻہ قيدي ڏيو تہ جئين منھنجو سامان کڻي اچن، سامھون ٻہ ٽي قيدي بيٺا هئا ڊپٽي سپرنيٽينڊنٽ جي هڪل تي ڊوڙندا هليا آيا، انھن کي وٺي وارڊ ڏانھن آيس انھن کي ٻاهر بيھاري آئون اندر ويس، شمس گوپانگ، خان محمد لغاري ۽ سانوڻ هنڱورو پاڻي جي ٽانڪي تي چڙهيو پاڻ ۾ ڪچھري ڪري رهيا هئا جيڪو ڪاري چڪر ۾ ڊبل تي رهيو پيو آهي، مون شمس کي سڏ ڪيو جنھن ۾ ڪجهہ گڻ ۽ اکر سمجهان ٿو کيس ماٺ ۾ دروازي جي ٻاهران وڃي ٻڌايم تہ آئون وڃان ٿو ۽ قيدين کي چيم تہ جيڪڏهن منھنجو سامان ڪير بہ کڻڻ کان روڪي تہ ان جي هڪ بہ نہ ٻڌ جو، سامان کڻي اچجو پوءِ شمس کي ٻانھن مان وٺي ماڙي تائين آيس هن کي ڏاڍو ڏک ٿيو ايتري ۾ خان محمد ۽ سانوڻ هنڱورو منھنجي سامان سان گڏ ٻاهر نڪري آيا ۽ تڪڙا اچي ماڙي وٽ رسيا ۽ رڙيون ڪندي چيائون ڏاڏا تون اهو سٺو ڪونہ ٿو ڪرين مون چيو توهان جي زبان تي لغام آهي، توهان جو ساٿيءَ وارو ڪردار آهي ئي ڪونہ تہ آئون مجبور آهيان پنھنجي بي عزتي برداشت نٿو ڪري سگهان قيدين کي اشارو ڪيم تہ ٽپڙ کڻي سڌا اي ڪلاس ۾ هلو ايتري ۾ ٻہ جيلر حيدرالزمان ۽ شيرازي مونسان گڏ اي ڪلاس ۾ هليا، اندر وارڊ ۾ داخل ٿياسين تہ اتي اڳ ۾ غوث علي شاھ، عبدﷲ شاھ، علي محمد پنھور ۽ حاجي عيدن خاصخيلي مشھور ڌاڙيل، راجہ جاويد ڪراچي جو مشھور ڏوهاري، دائود ماڇي جنھن کي جيل ۾ 22 سال ٿي چڪا آهن جيڪو ٽوھہ چانڊيي سان گڏ ڌاڙيل هو، هن کي 117 سال سزا آهي، ويٺا هئا ڏاڍا قرب ۽ پيار سان مليا پوءِ مون کولي رهڻ لاءِ پسند ڪئي ان کان پوءِ جيلر هليا ويا ۽ آئون هنن دوستن سان ڪچھري ۾ لڳي ويس.