شالا مار باغ
اُتر جا واءُ وريا آهن، اکين کي تنهنجو اوسيئڙو،
ڏيئي وانگي ٻريا آهيون، سدائين پيار جي پنڌ ۾.
باغ تمام وڏي ايراضي ۾ پکڙيل آهي ۽ هن وقت گلن کي هاڻي ئي ڪُجهه ڏينهن پهرين لڳايو ويو هو، ڦوهارا به بند هئا، اُنهن لاءِ پُڇيو چيائين يارهين وڳي کان پوءِ ڦوهارا هلائيندا آهن، اسين شايد سويري آيا آهيون، باغ گهمندا ۽ گڏوگڏ معلومات به وٺندا رهياسين.
لاهور جو هي خوبصورت شالامارباغ جرنيل روڊ تي آهي، جيڪو 1667ع ۾ شاهجهان بادشاهه تعمير ڪرايو، چئني طرفن کان وڏيون ديوارون ۽ ڪُنڊن تي اڏيل گُنبذ. هن باغ کي ٽن حصن ۾ ورهايو ويو آهي، ڪنهن وقت هي باغ بادشاهن جي لاهور اچڻ تي اُنهن جي رهائشگاهه طور استعمال ٿيندو هو، هن باغ ۾ مختلف قسم جا وڏا وڻ پڻ آهن، جن ۾ گهڻائي سروو جي وڻن جي آهي، باغ گهمندي، پهرين حصي جي آخر ۾ هڪ چبوتري ۾ اچي بيٺاسين، جنهن ۾ شاهجهان بادشاهه ويهندو هو ۽ اُن جي پريان باغ جو ٻيو حصو شروع ٿئي ٿو، جنهن ۾ پاڻي جي وچ ۾ هڪ چبوترو آهي، جتي مجرو ٿيندو هو، جيڪو شاهجهان سامهون ويهي ڏسندو هو، سندس انهي چبوتري تان آبشارن جي صورت ۾ پاڻي هيٺ ڪرندو هو ۽ اُن پاڻيءِ ۾ رنگين لائٽون لڳل هونديون هيون، باغ جو هي حصو عورتن لاءِ مخصوص ٿيل هو، باغ جو ٽيون حصو اڃا اُن کان به هيٺ هو.
هن باغ جو نقشو مشور انجنيئر علي مَردان خان ٺاهيو هو، جنهن کي پوءِ پنجاب جو مغل وائسراءِ مقرر ڪيو ويو هو، باغ چاليهه ايڪڙن جي ايراضيءَ تي مشتمل آهي، شالامار باغ سترنهن مهينن ۽ چئن ڏينهن جي مختصر عرصي ۾ مُڪمل ڪيو ويو، جنهن تي اُن وقت ڇهه لک خرچ ٿيا، چوَن ٿا هن باغ جي خوبصورتي، رنگين روشنين ۽ خاص طور تي آبشارن کان متاثر ٿي اورنگزيب جي شاعره ۽ باغي ڌيءَ زيب النساء مخفي هي شعر چيو هو.
“اڳ آبشار! تو ڪس ڪي ياد ميڻ آنسو بهاتي هڳ،
ڪس ڪي ياد نڳ تيرڳ ماٿڳ پر بل ڊال ديئڳ هيڻ،
وه ڪيا درد هڳ جس سڳ تو ميري طرح مجبور هو ڪر تمام رات،
پٿر سڳ اپنا سر پٽڪتي هڳ اور آنسو بهاتي هڳ؟”
باغ گهمي واپس ٿياسين ۽ اُن اُداس پريءَ کي ياد ڪيوسين جيڪا هاڻي اُتي موجود نه هئي. مون کي الائي ڇو هِتي پنهنجو پرينءَ شدت سان ياد آيو، دل ۾ حسرت آهي ته جيڪڏهن قسمت چاهيو ته جڏهن ٻيو ڀيرو هن سفر تي اچبو ته سکي سان ئي اچبو.
جڏهن مين گيٽ کان ٻاهر نِڪتاسين تڏهن خوبصورت جوڙا ٽڪيٽون وٺيو اندر داخل ٿي رهيا هئا، ڪُجهه ڇوڪرن چيو، “سر اسان ٺلهو بي جان باغ گهمي آياسين، حُسن ته هاڻي پيو داخل ٿئي،” ۽ سڀني جي دل ۾ اِيئن ئي هو ته جيڪر وري ٻيهر باغ گهمجي، پر اسان کي پنهنجي شيڊول تي هلڻو هو، نه ته ٻيا هنڌ گهمي نه سگهنداسين، هاڻي وري به لاهور جي وڏن ۽ ويڪرن رستن تان ٿيندا، پهرين آياسين، اسٽيشن واپسي جون سيٽون بُڪ ڪرائڻ لاءِ، 15 جولاءِ جون واپسي جون ٽڪيٽون ورتيونسين.