مهاڳ : منهنجا اخباري ڪالم
بيشڪ اخباري ڪالم جي عمر ٿوري هوندي آهي پر اها هڪ تاريخ آهي جيڪا ان صورت ۾ لکجي پيئي، مرتب ٿئي پيئي. اڄ کان پنجاه سٺ سال اڳ وارا ڪالم ان وقت جي حالتن، انهن ڏينهن جي خبرن کي سامهون رکي لکيا ويا هوندا تنهنڪري اهي سڀ تاريخ ئي آهن. تاريخ پکين وانگر پن پن ميڙي گڏ ڪري اسان کي ٻڌائيندي آهي ته
“تون ڪالهه ڪيئن هئين”
ان جملي ۾ اهو جملو لڪل هوندو آهي ته
“تون اڄ ڪيئن آهين”
ٻنهي جملن مان وري اهو جملو به ڦٽي نڪرندو آهي ته
“تون سڀاڻي ڪيئن هوندين”.
آخري فيصلو تاريخ کي ئي ڪرڻو آهي نه ڪالم لکندڙ کي نه وري ڪالم پڙهندڙ کي. لکندڙ جيئن سمجهو ائين ئي لکيو پڙهندڙ ان کي ڌُر ٿي پڙهيو سمجهوان سان ليکڪ جو ڪو تعلق ڪونهي. اهي حق ٻنهي کي حاصل آهن.
تاريخ جو فيصلو نيڪ نيت يا بد نيت هجڻ سان تعلق ڪونهي رکندو. فيصلو ان بنياد تي ڪونه ٿيندو ته ڪير ڪيئن سوچيندو رهيو تاريخ جو فيصلو انسان جي عملن سان تعلق رکي ٿو.
هي ڪالم اخبارن ۾ ڇپيل آهن جيڪي مون وقت به وقت لکيا انهن منجهان اٽڪل نوانوي سيڪڙو عوامي آواز ۾ ڇپيل آهن توڙي جو مون کي ٻين دوستن به چيو پر مون عوامي آواز ۾ لکڻ کي ترجيح ڏني.
ڪتاب ڇپرائڻ بجاء (اهي اڳ ئي اخبارن ۾ ڇپيل آهن) ڊجيٽل شڪل ۾ دوستن آڏو رکجي ٿو. هن ڪتاب ۾ سال ٻه هزار ايڪيهه ٻاويهه ۾ لکيل ڪالم شامل آهن. جلد ئي پراڻا ڪالم ڳولهي، ترتيب ڏيئي اهي به رکندس. هن سيريز ۾ نمبر ابتا ٿيل آهن يعني سال ايڪيهه ٻاويهه وارا ڀاڱو پهريون، سال ٻه هزار اوڻيويهه، ويهه وارا ڀاڱو ٻيو. ان جو سبب اهو ته هي جلد ڳولهي ترتيب ڏيئي ورتا ٻين ۾وڌيڪ ٽائيم لڳندو.
مان لطيف سائين جي رسالي کي ترجمو ڪرڻ واري ڪم ۾ مصروف رهان ٿو، منهنجي ترجيح به اهو ئي ڪم آهي پر جيئن ته هي ڪم به ڪرڻو ضرور هو تنهنڪري ٿورو وقت ڪڍي هن ڪتاب کي ڏنو. گهڻو وقت اڳ (شايد ٽيهه سال اڳ) مرزا قليچ بيگ (دي گريٽ) جي سوانح حيات پڙهي هئي جنهن ۾ هن لکيو هو ته مان هڪ وقت چار ڪتاب گڏ شروع ڪندو آهيان. ڪمري جي هر هڪ ڪنڊ ۾ هڪ اسٽول ۽ ٽيبل رکيل آهي. جڏهن هڪ ڪتاب مان دل ڀرجي ويندي آهي/ڳالهه تي وڌيڪ غور ڪرڻ لاء ٽائيم گهربل هوندو آهي ته اتان اُٿي ٻئي ڪتاب تي وڃي ويهندو آهيان............مون به سائينء جي ان ڳالهه کي نظر ۾ رکي هي ڪم ڪيو. هن سان مون کي تمام گهڻو فائدو پيو. ائين کڻي سمجهو ته مان مفت جي ٽائيم مان هي ڪم ڪري ورتو.بلڪل ائين جيئن اسان مڊل ڪلاس سان تعلق رکندڙ ڪا شيء (فرج، ٽي، اي سي وغيره قسطن تي وٺندا آهيون ۽ چوندا آهيون ته، “هي پيسا کاڌي کائڻ منجهان نڪري ايندا”).
ڪتاب پڙهي پنهنجي راء ڏيندوءُ ته لک ٿورا.
نذير سومرو
11.02.2023