ادا ڪيل ٽيڪس جي عيوض ڇا ٿو ملي!
اوهان صبح جو ننڊ مان اٿيا. هڪ گهر جي پنجن ڀاتين لاء اوهان بسڪوٽن جون پنج پُڙيون ورتيون، هڪ پُڙي ڏه روپيا. ٽوٽل ٿيا پنجاه روپيا. ڇا اوهان ڪڏهن اهڙو حساب ڪيو آهي ته ان پنجاه ۾ اوهان ٽيڪس طور ڪيترا ادا ڪيا آهن. پڪ سان ڪونه. ڇو ته ننڊ مان اٿڻ شرط اوهان کي روزگار لاء وڃڻو آهي تنهنڪري اوهان مٿان ان جو فڪر حاوي هوندو آهي. جيڪڏهن اوهان ٽيڪس جي باري ۾ ناهي سوچيو ته اها ڳالهه سو سيڪڙو پڪي آهي ته اوهان ٽيڪس جي عيوض اوهان کي ملندڙ سهولتن بابت به ڪونه سوچيو هوندو.
رڳو بسڪوٽ ڪونه، اوهان سموري ڏينهن ۾ چانهه پتي، کنڊ، اٽو، چانور، سبزي، کير گوشت، گيهه/تيل، دوائون ۽ ڪيتريون ئي شيون خريد ڪريو ٿا. ان تي اوهان اٽڪل پنهنجي ڪمائيء جو پنجٽيهه کان چاليهه سيڪڙو سڌو يا اڻ سڌو ٽيڪس ڀريو ٿا. مثال طور ڏهن روپين جي بسڪوٽ جي ڪمائيء تي دڪاندار، بسڪوٽ ڪمپني، اها ڪمپني جنهن کان هنن مٿان يعني پيڪنگ واري پلاسٽڪ/پني ورتي، بسڪوٽ جو خام مال ورتووغيره ۽ وري سڀني ڪمپنين جا ملازم جيڪي خود به ٽيڪس ڀريندا آهن، اهي سڀ شامل هجن ٿا. رڳو کاڌو پيتو ڪونه، اوهان سفر لاء ادا ڪيو ويندڙ ڪرائي ڀاڙي تي به ٽيڪس ڏيو ٿا. پيٽرول ڊيزل گئس تي هلندڙ گاڏيون ٽيڪس ڀري اهڙو ٻارڻ خريد ڪن ٿيون جيڪو وري اوهان کان وصول ٿئي ٿو. اوهان گهر ٺهرايو ٿا ته سيمينٽ لوه وغيره تي ٽيڪس ڀريو ٿا.
بجلي، فون، گئس جي بلن وسيلي به اوهان کان ٽيڪس ورتي وڃي ٿي. اوهان موبائيل ۾ بيلينس وجهرائڻ وقت به ٽيڪس ادا ڪريو ٿا ته وري هر ڪال/ڳالهه ٻولهه تي ڌار ٽيڪس ڀريو ٿا. ان حساب سان اوهان کان ٽيڪس مٿان ٽيڪس وصول ڪيو وڃي ٿو.
ٻئي پاسي تازو ٽيڪس وصوليون ڪندڙ ادارن اهڙي رپورٽ ڏني آهي ته ٽيڪس جو هدف/ٽارگيٽ پورو ٿي ڪونه سگهيو آهي. خود وزيراعظم صاحب به وقت به وقت ٽيڪس وصوليء تي زور ڏيندو رهيو آهي. جيڪڏهن عوام کان هر شيء تي لکيل اگهه سان گڏ لکيل ٽيڪس ان ئي مهل وصول ٿئي ٿي ته پوء ڪير آهي جيڪو ٽيڪس ڪونه پيو ادا ڪري!
ٻي ڳالهه اها ته جيڪڏهن ٽيڪس وصول ڪرڻ حڪومتن جو ڪم هجي ٿو ته ان جي عيوض عوام کي سهولتون ڏيڻ به انهن جي عين فرضن ۾ شامل آهي. ڇا ان لاء به وزيراعظم صاحب يا ٻيا ادارا ايترا بيقرار آهن؟ ٽيڪس عيوض اهي سهولتون ڪهڙيون آهن جيڪي هر شهريء جو بنيادي حق هجن ٿيون، اچو ته ان بابت ويچار ڪريون.
اوهان جي صحت اوهان جي لاء سڀ کان وڌيڪ ضروري آهي. صحت صحيح هوندي ته اوهين جي سگهندا، پنهنجي ۽ پنهنجي اهل و عيال جي پيٽ گذر لاء لوچي سگهندا. اوهان آهيو ته هيء دنيا به آهي تنهنڪري اوهان لاء “ڊور اسٽيپ” تي اسپتال/مفت علاج جو انتظام اوهان جو حق آهي جيڪو گورنمينٽ کي ڪرڻو آهي.
ٻيو نمبر اوهان جي تعليم لاء بهترين ماحول فراهم ڪرڻ حڪومت جي ذميواري آهي. اوهان ۽ اوهان جا ٻچا سٺا شهري تڏهن ئي ٿي سگهندا جڏهن سٺو تعليمي نظام هوندو. سو اوهان جي پنهنجي محلي/ڳوٺ/وستي واهڻ/شهر ۾ يعني “ڊور اسٽيپ” تي اسڪول/تعليم جو انتظام ڪرڻ حڪومت جي اولين ذميواري آهي.
ٽيون نمبر اچي ٿو امن امان جو. اوهان لاء اوهان جي حفاظت جو فول پروف انتظام ڪرڻ حڪومت جي ذميواري آهي. سٺي ننڊ اوهان جي صحت لاء تمام ضروري آهي ۽ اوهان جي سٺي ننڊ لاء امن امان جو هجڻ ضروري آهي. اهو سماج ڪڏهن به ترقي ڪونه ڪري سگهندو جنهن ۾ بدامني هجي. بدامنيء جي باه سماجن کي ساڙي رک ڪندڙ هجي ٿي.
روزگار جا ذريعا مهيا ڪري ڏيڻ به حڪومتن جي ذميواري هجي ٿي. ان لاء منصوبا بندي اهڙي ريت ڪيل هجي جو اوهان کي بنا ڪنهن تڪليف/سفارش جي روزگار ملي سگهي پوء اهو ڀلي سرڪاري نوڪريء جي صورت ۾ هجي يا ڪاروبار جي شڪل ۾.
روڊ رستا ۽ چرپر جون سهولتون مهيا ڪري ڏيڻ به حڪومت جي ذميواري آهي. سستي ۽ محفوظ سفر جو ماحول اوهان جو حق آهي. روڊ سٺا ۽ محفوظ هوندا ته اوهان محفوظ هوندا.
ان لاء اوهان پنهنجي آس پاس ضرور نظر ڪريو ۽ سوچيو ته اوهان کي اهي سهولتون ملن ٿيون يا ڪونه، جيڪو اوهان جو حق آهي. ان جي ابتڙ وري ٽيڪس نه ڏيندڙ ڪمپنين جا مالڪ يا نالي ماتر ٽيڪس ڏيئي ڪيتريون مراعاتون حاصل ڪن ٿا اهو به وڏو سوال آهي جنهن تي به غور ڪرڻ ضروري آهي.
تنهنڪري وزيراعظم صاحب ۽ ٽيڪس وصول ڪندڙ ادارن کي انهن کان پڇا ڳاڇا ڪرڻ گهرجي جيڪي ان جي آسپاس/چوڌاري ويٺل آهن. جيڪي کيس اهڙيون عوام دشمن انسان دشمن صلاحون پيا ڏين. وزيراعظم صاحب جيڪو مديني جهڙي رياست جون دعوائون پيو ڪري ان کي اهو به سوچڻ گهرجي ته عوام پاران ادا ڪئي ويندڙ ٽيڪس عيوض عوام کي ڇا پيو ڏنو وڃي.
15.01.2021