بي روزگارن سان مزاق نه ڪريو!
جيڪڏهن اوهان بئنڪ ٻاهران نوجوانن جون قطارون ڏسو ته سمجهي وڃو، اها سنڌ آهي ۽ پڪ سان نوڪريء جو ڪو شوشو ڇڏيل آهي. بي روزگاريء سنڌ جي هر گهر جي چلهي کي ٿڌو ڪري ڇڏيو آهي. تبديليء جي نالي تي فراڊ ڪري رياست مدينه جا خواب ڏيکارڻ وارن ايتري ته مهانگائي ڪئي آهي جو ملڪ جي هر گهر جو چلهو ٿڌو ٿي چڪو آهي ان صورتحال ۾ هڪ بي روزگار نوڪريء جو آسرو ڏيئي ڦريو وڃي ته ان کان وڌيڪ قهر ڪهڙو!
لائين ۾ بيٺل هڪ نوجوان ٻڌايو ته مان ڀر واري ڳوٺ سان واسطو رکان ٿو رات اچي شهر ۾ رهيو هوس جتي ڪمپيوٽر واري کي پيسا ڏيئي آن لائين درخواست جمع ڪرائي جتان وري هي چالان مليو. مون ميٽرڪ، انٽر ۽ بي اي جي لاء درخواستون جمع ڪرايون جن جو ٽوٽل سترنهن سو پنجاه روپين جا چالان ٿين ٿا.
مون هڪ بئنڪ اڳيان لڳل لائين کي پوري سنڌ ۾ موجود بئنڪن جي لائين سان اندازو لڳائي حساب ڪيو ته جيڪڏهن ڏه لک بي روزگار به چالان جمع ڪرائين ته اهي اٽڪل ٻه ارب ريپين جا چالان ٿين ٿا جيڪي اهڙن کيسن مان ڪڍيا ويا جيڪي اڳ ئي خالي آهن. ٻين لفظن ۾ اڳ ئي ڪنگال بڻايل هڪ هڪ نوجوان گهر کان آنلائين درخواست ۽ چالان تائين اٽڪل ٽي هزار روپيا خرچ ڪيا. جيڪي هڪ بي روزگار نوجوان لاء ٽن لکن جي برابر آهن.
ٻئي پاسي برطانيه اهي لفظ چئي ته برطانيه جي ڌرتيء مٿان بدعنوان ماڻهو قدم (ٻين لفظن ۾ پليت قدم) رکي نه ٿا سگهن انهن جي ويزا درخواست رد ڪري ڇڏي جيڪي ماڻهو هتي جي اڇي ڪاري جا مالڪ بڻيل آهن. ان مافيائي سربراه جو قصو پڙهي ڏندين آڱريون اچي وڃن ٿيون.
ڳالهه مختصر طور تي هن ريت آهي ته سال ٻه هزار اوڻويهه ۾ برطانيا جي نيشنل ڪرائم ايجنسي ان مافيائي سرگني جي خلاف جاچ ڪئي. ان جاچ جي نتيجي ۾ ان ماڻهوءڪيس وڙهڻ جي بجاءِ برطانوي ايجنسي سان معاملو طئي ڪيو.
برطانيا جي ججن مطابق سن ٻه هزار سترنهن ۾ لنڊن جي بينڪ ۾ مافيائي سرگني ۽ سندس پٽ جي اڪائونٽ ۾ پنج ارب ستر ڪروڙ پائونڊ جمع هئا جيڪي پاڪستاني روپين ۾ اٽڪل تيرنهن کرب روپيا ٿين ٿا. اها رقم يڪدم وڌي اٽڪل چوڏنهن ارب پائونڊ يعني ٻٽيهه کرب روپيا ٿي ويئي. اها رقم پاڪستان جي سالياني بجيٽ جي اڌ جيتري بيهي ٿي) ججن جو خيال هو ته ان رقم ۾ ايتري تڪڙي واڌ مشڪوڪ آهي. هن رقم لاء عام خيال (اسان جي ملڪ ۾) اهو آهي ته اها پاڪستان مان چوري ڪري برطانيه پهچائي ويئي آهي. هڪ ڳالهه ياد رکڻ گهرجي ته هن مافيائي سرگني اهو ڪم اڪيلو ڪيو هجي ان جو تصور به اجايو آهي ڇو ته هي سڌو ڪنهن ڪرسيء تي ويٺل ڪونهي ان سان ڪرسيء وارا ٻڌل آهن يا وري سڀ ڪرسيون هن جون خريد ڪيل آهن. تازو ٿيل ڪراچيء ۾ ان مافيائي سربراه جي خلاف جڏهن جلوس نڪتا ته سنڌ حڪومت ان جو ساٿ شاه کان وڌيڪ شاه جي وافادارن وانگر ڏنو. هڪ هڪ ماڻهوء تي اهڙي ڏوه جا ڪيس داخل ڪيا ويا جيڪي هن ڪيا ته ڇا تصور ۾ به ڪين آندا هئا.
مٿي بيان ڪيل رقم ايتري گهڻي آهي جو جيڪڏهن سنڌ حڪومت ان سرگني جو ساٿ ڏيڻ بجاء ان کان اها رقم ڦري (ڇو ته ان رقم جو گهڻو حصو هتان سنڌ مان ئي ڦريل آهي) ته سنڌ جي هر شهر/ هر ڳوٺ ۾ ڪارخانا لڳي سگهن ٿا جتي مقامي ماڻهن کي لکين روزگار جا موقعا ملي سگهن ٿا پر نوجوانن جون بئنڪ اڳيان اهي قطارون ٻڌائين ٿيون ته لٽ ڦت ۾ سڀ گڏ آهن.
هي قصو رڳو هڪ ڦريندڙ جو آهي جڏهن ته اهڙا سوين ڦريندڙ ٻيا آهن جيڪي ڪيترا دفعا اگهاڙا ٿيا آهن پر چور چور جو ساٿاري چوڻي مطابق وري انهن کي ڪپڙا پارائي ڍڪيو وڃي ٿو. اهي ڦريندڙ ۽ ساٿاري اسان جي مٿان صادق ۽ امين جا لقب رکندڙ هجن ٿا جيڪي پاڻ کي دنيا جي سڀ کان وڏي انسان ۽ صادق امين سان نسبت جوڙي اسان کي پيا ٺڳين.
اسان جا حڪمران ڪيترا صادق ۽ امين آهن ان جون خبرون روزانو اخبارن ۾ پڙهي هر شهري سمجهي چڪو آهي ته اهي صادق امين نه پر مها چور ثابت ٿيا آهن. هن وقت وڏي ۾ وڏي عهدي تي ويٺل اڃان جڏهن ڪرسيء تي ڪين ويٺو هو ته سوين واعدن سان گڏ هڪ واعدو اهو به ڪيو هئائين ته هو هڪ ڪروڙ نوڪريون ڏيندو. ان جي هڪ واعدي تي ڳالهائيندي هڪ وزير صاحب جيڪو پڻ صادق امين سڏرائي ان عهدي تائين پهتو آهي چيو هو ته وزير اعظم صاحب ته هڪ لک نوڪريون ڏيئي چڪو آهي.
سرمائيداري طبقن جي حامي آهي ۽ ان جي تبليغ ڪندڙ پڻ. اها هڪ طبقي ۽ ٻئي طبقي ۾ ايتري وٿي وجهي سگهي جيتري اسان جي سماج ۾ وڌي اٿائين اهو هڪ ڪمال آهي. شايد هن ۾ به اسان جو سماج رڪارڊ ٺاهي جو هڪ ماڻهو ڪروڙن جي غسل خاني/باٿ روم ۾ پنهنجي حاجت پوري ڪري ۽ ٻيو پنهنجي مري ويل مائٽ جي جنازي کي پنهنجي ڳوٺ کڻي وڃڻ لاء هلاڪ هجي. ڇا هي تضاد ڪنهن بيچيني جو سبب ڪونه ٿو بڻجي سگهي ۽ اها بيچيني هن سموري نظام کي نيست نابود ڪري ڇڏي.
03.12.2021