...۽ پوء تند وڙهي تلوارن سان
گڏه گاڏو هلائيندڙ پورهيت جي ڌيء سرڪاري مشينري کي شڪست ڏيئي ڪامياب ٿي ويئي. قاضي احمد ۾ هڪ برياني وڪڻندڙ پورهيت به هڪ خونخوار کي شڪست ڏيئي ماڻهن کي اچرج ۾ وجهي ڇڏيو. نصيرآباد ۾ فوزيه ڀيڻ به ڪاميابي ماڻي وڏيرڪي منهن تي ٺڪريون ملي ڇڏيون ۽ ٻيا به ڪيترا ئي اهڙا “سرڦريا” آهن جن “ستارون په ڊالتي هين ڪمند” جو مثال قائم ڪيو......پوء ان ۾ حيرت جي ڪهڙي ڳالهه آهي. ها ان ۾ نه رڳو حيران ٿيڻ جي ڳالهه آهي پر عقل وارن لاء ان ۾ گهڻيون ئي پڻ نشانيون آهن.
پهريون ته هتي ڪنهن پورهيت جو اليڪشن ۾ بيهڻ ناممڪن آهي ان کان پوء ان جو کٽڻ وري اڻ ٿيڻي ڳالهه مٿان وري ڪا نياڻي جيڪا پورهيت هجي/ان جي ڌيء هجي اهي سڀ ڳالهيون اسان جي سماج ۾ اڻ ٿيڻيون آهن ان ڪري حيرانگيء جي ڳالهه ضرور آهي. مٿان وري سماج ۾ پروپيگنڊا جا ماهر سنڌي وڏيرا هجن ۽ پاليندڙن پاران پٺي ٺپيل هجين ته پوء اهي سڀ شيون ناممڪن واري خاني ۾ اچن ٿيون.
1988 ۾ بينظير لاء هنن اهڙي پروپيگنڊا ڪئي ته نياڻي ست قران آهي، نياڻيء اوهان جي در تي آئي آهي، ان کي مهت ڏيو جڏهن ته اهي سڀ ئي نياڻين کي ڪارو قرار ڏيئي مارائڻ ۾ اڳئين صفن ۾ شامل هئا ۽ آهن. هاڻي وري هن نياڻي يعني پورهيت جي ڌيء پروين شيخ لاء چيائون ته نياڻيء جو ڪهڙو ڪم سياست سان. تون نياڻي آهين تون گهر جي زينت آهين تون گهر ۾ ئي ويهه. جڏهن ته جنس جي حساب سان بينظير ۽ هيء پورهيت جي ڌيء ساڳيون آهن پر جيئن ته هيء اقتداري ڏاڪڻ جو حصو ناهي، هيء گندي نظام جو حصو بڻجڻ بجاء ان کي للڪاريندڙ آهي تنهنڪري قبول ڪونهي.اسان سنڌين کي پٺي ٺپيل پالتو وڏيرڪي پرپيگنڊا کي سمجهڻو پوندو.
هي مڪاني چونڊون گهڻي حساب سان نواڻ کڻي ايندڙ ثابت ٿيون. چونڊن ۾ جتي وڏا اپسيٽ ٿيا اتي نياڻين ۽ نوجوانن جي لاء اتساهيندڙ نتيجا پڻ آيا. وڏي ڳالهه ته ڪيترن اهڙن ماڻهن جي ذهنن ۾ پڻ اليڪشني سياست ۾ دلچسپي نظر آئي جيڪي اڳ اليڪشني سياست کي گناه عظيم سمجهندڙ هئا. انهن به سوچيو ته هن طريقي پنهنجي ماڻهن جي زخمن تي مرهم رکي سگهجي ٿي. سوشل ميڊيا تي پڻ اهڙا بحث ڏسڻ ۾ آيا جيڪي اتساهيندڙ هئا.
عوامي تحريڪ منجهان جنم وٺندڙ قومي عوامي تحريڪ جي ماڻهن به هن اليڪشن ۾ اڳي جي ڀيٽ ۾ وڌيڪ دلچسپيء سان حصو ورتو ۽ ڪجهه سيٽن تي ڪاميابيون ماڻيون توڙي جو عوامي تحريڪ اڳ ۾ به اليڪشني سياست ۾ يقين رکندڙ آهي پر هن ڀيري سندس ڪجهه سيٽن تي ڪاميابي سماج ۾ اتساه پيدا ڪندڙ آهي.
هن اليڪشن ۾ هڪ نئون رجحان به ڏسڻ ۾ آيو جيڪو ٿوري گهڻي پيماني تي/لڪ ڇپ ۾ اڳي به هلندڙ هو پر هن ڀيري نروار ٿي نظر آيو. اٽڪل هر تڪ تي ووٽن جي خريد و فروخت ٿي. هن جي سببن جو جيڪڏهن پيرو کنيو وڃي ته پيرو وڃي وڏيرڪي نظام ۽ ان کي پناه ڏيندڙ پارٽين جي گهر ۾ پوندو. سڀ ئي پارٽيون وڏيرن لاء لِڪَ يعني ٿَمَ آهن پر هن وقت پيپلز پارٽي اها پارٽي آهي جيڪا هن نظام کي نه رڳو پناه ڏيو بيٺي آهي پر هن نظام جي واڌ ويجهه ۾ “اندروني ڪردار” پڻ ادا ڪندڙ آهي.
ووٽ جو وڪرو اڳ ۾ آهي يا ووٽ جي خريداري اڳ ۾، ان موضوع تي بحث ڪري سگهجي ٿو. منهنجي خيال ۾ ووٽ جي خريداريءَ اڳ جنم ورتو جيڪا پڻ پيداوار آهي وڏيرڪي گندي سوچ جي. هن سوچ مطابق جيڪي منجهه جهان سو سڀ آهي منهنجو. هي به منهنجو هتي به مان ان ڪري ڪنهن به قيمت تي ووٽ منهنجو هجڻ گهرجي رهي ڳالهه قوت خريد جي اها اڳ ۾ ئي هن ملڪ کي ڪنگال ڪرڻ کان پوء هنن وٽ حد کان گهڻي آهي. جتي قوت خريد هجي اتي پيسو اها سوچ ازخود پيدا ڪري ويندو آهي ته دنيا ۾ موجود سڀ شيون ڪموڊٽي آهن ۽ انهن کي خريد ڪري سگهجي ٿو هن حساب ۾ ووٽ ته ڇا جسم ضمير سميت خريدوفروخت ٿين پيا.
ووٽ جي وڪري پويان به هن ئي نظام جون مهربانيون آهن. ووٽر سان جيتريون ويساه گهاتيون ٿيون آهن ان مطابق ووٽر هي لفظ چوڻ ۾ حق بجانب آهن ته “هنن اسان کي ڇا ڏنو آهي، پوء هنن کان پيسا ڇو ڪونه وٺون”....۽ پوء ووٽ وڪرو ٿيندو رهيو جيڪو ٽي هزار کان اٺ هزار في ووٽ جي حساب تائين وڪرو ٿيو. ڪن مهربانن سولر پليٽون ڏنيون، ڪن وري موٽرسائيڪلون ته ڪن روڪ پيسا.
هن اليڪشن ۾ هڪ ٻي ڳالهه به ڏسڻ ۾ آئي ته حڪمران پارٽي يعني پيپلز پارٽيء منجهه ڪيتريون ئي پيپلز پارٽيون نظر آيون هر شهر ۾ اهي ئي منظر هئا. پاڻ ئي پنهنجي پارٽيء لاء ٻئي تڪ ۾ ڏکيائون پيدا ڪيون ويون جنهن جو آخري نتيجو اهو وڃي بيٺو ته شخصيت کي ووٽ ڏيڻ وارو رجحان وري سگهارو ٿيندي نظر آيو. 1988 ۾ سنڌ جي ماڻهن پارٽيء کي ووٽ ڏيڻ سکيو هو جنهن جو سهرو پيپلز پارٽيء تي هو تنهن جي خراب کان خراب ٿيندڙ ڪارڪردگيء وري ماڻهن کي شخصيت کي ووٽ ڏيڻ واري رجحان ڏانهن موٽايو هتي هڪ ڳالهه ياد رکڻ گهرجي ته شخصيت منجهان مراد نظرياتي يا آئيڊيل شخصيت ڪونه پر خونخواريت آهي جيترو خونخوار ايترو سگهارو.
01.07.2022