نانگن سان ڪھڙو پيار او جوڳي !
شاگردن ۽ واپارين ته ڄڻ سندس ڳوٺ واري اوطاق کي پنھنجي لاءِ پڪنڪ پوائنٽ بڻائي ڇڏيو ھو. سندس غريباڻي ۽ ڪکائين اجھي ۾ ويھڻ واري جاءِ ڏاڍي سليقي سان ٺھيل ھئي. ھو مھمانن کي پنھنجي ڪچي اوطاق ۾ ان واحد ڪمري ۾ تڏن تي وڇايل رلين ۽ چادرن تي ويھاريندو ھو جنھن جي ھيٺان زمين کوٽي نانگ رکيل ھوندا ھئا. مھمانن کي قربائتي نموني ڊراءِ فروٽ، نمڪو، ۽ بسڪوٽ ڏيڻ کان پوءِ جڏھن ھو زمين اندر ٺھيل نانگن واري ڪمري جو در کولي نانگ ڪڍڻ شروع ڪندو ھو ته مھمانن ۾ افراتفري مچي ويندي ھئي، ڪنھن جي اڳيان ڪاريھر پيو ويندو ھو ته ڪنھن جي پيرن تي لنڊي چڙھي ويندي ھئي. مھمان ته اھڙي آجيان مان لطف وٺندا ھئا يا نه پر مھمانن جي حالت ڏسي شمن تمام گھڻو کلندو ھو ۽ کين ٽوڪيندو ھو ته بابا نانگ ڏسڻ آيا آھيو ته ڏسو نه نانگ. حراسيل مھمانن جو وڌيڪ پاڻي ڪڇڻ بدران ھو نانگن کي واپس زير زمين جاين ۾ موڪلي مھمانن کي چانھيون پياري تازو توانو ڪري ڇڏيندو ھو. ٿي سگھي ٿو شروعاتي طور شمن پنھنجي شوق ۽ دوستن جي تفريح لاءِ ايترا نانگ گڏ ڪيا ھجن، جو ھر وقت وٽس چئن کان ٻارنھن سو نانگ موجود ھوندا ھئا پر گذريل دفعي جڏھن ھو لاڙڪاڻي آيو ته ھن اھا انوکي ڳالھه ٻڌائي ته ھاڻي ڪينسر جي مريضن ۽ نانگ ڏنگلين جو علاج به شروع ڪيو پيو وڃي جنھن لاءِ ھن اوٻاوڙو جي مسمات نسيم خاتون ميراڻي جو مثال ڏنو جنھن کي ڄنگھه ۾ ڪينسر ھو. ڊاڪٽرن پاران جواب ڏيڻ کانپوءِ ھن شمن کان علاج ڪرايو ۽ ھوءِ صحتياب ٿي وئي. ممڪن آھي ته خود شمن جون اکيون ان تجربي کوليون ھجن ته ھو نانگن ذريعي علاج به ڪري سگھي ٿو. ھن ٻڌايو ته استاد محمد خان لغاري کيس مريضن کان علاج جا پئسا وٺڻ کان منع ڪئي ھئي. ڳالھين ڳالھين دوران ھن ٽوڪ ھنئي ته اسان جي يارن جي گھڻائي صحافين ھوندي به سندس انٽرويو نه ٿا وٺن. منھنجي ھائوڪار تي ھن کيسي مان پنھنجو اھو انٽرويو ڪڍيو جيڪو ڪنڌڪوٽ جي ھڪ صحافيءَ کان لکرائي ھن فوٽن سميت حيدرآباد جي ھڪ خاتون رپورٽر ڏانھن اڳواٽ ئي موڪلي ڏنو ھو پر اھو شايع نه ٿيڻ سبب جڏھن ساڳيو انٽرويو منھنجي ھٿ ۾ ڏنو ته مون به سندس طبيعت مطابق مذاق ڪندي چيو ته، ”سھڻا ماڻھو توھان جي ڪنھن ڪم نه ايندا. ڀلي آزمايو پوءِ اسان فقير ته ھونئن ئي ويٺا آھيون.“ شمن اھڙي مذاق سبب جلديءَ ۾ اھڙي دفاعي پوزيشن ۾ ھليو ويو جھڙي لاڙڪاڻي جي ھڪ شاعرھ جي معاملي تي چيڙائڻ مھل ھليو ويندو ھو.
شمن جوڳي پنھنجي فن ۾ فخر جي حد تائين مھارت رکندو ھو ۽ ان فيلڊ ۾ چئلينج کي قبول ڪرڻ ڄڻ ته لازمي سمجھندو ھو. ھن ملتان ان نام نھاد جوڳڻ زرقا راڻيءَ سان به اھا چئلينج واري شادي ڪرڻ جو ديصلو ڪيو ھو جنھن ۾ زرقا چيو ھو منجھس ايترو زھر ڀريل آھي جو ساڻس شادي ڪندڙ مرد پھرين رات ۾ مري ويندو. پر زرقا شمن سان شادي نه ڪئي ۽ ھوءَ ائين ئي چيلينج تان ڦري وئي جيئن ٺٺي وارو جمن نانگائي ڦري ويو. شمن جيتوڻيڪ گھڻو نه ڳالھائيندو ھو پر ڪڏھن ڪڏھن نانگن جون ڳالھيون افسانوي قصن جيان ٻڌائيندو ھو ته ھڪ تخت نانگ ٿئي ٿو جيڪو نانگن جو سردار ھجي ٿو. اھو تخت نانگ ھوندو ته ڇھن انچن جو آھي پر چانڊوڪي رات ۾ جڏھن ڪاريھر مٿان چڙھي سواري ڪندو آھي ته سندس حفاظت لاءِ ھر پاسي کان نانگ گڏ ٿي ويندا آھن. اھڙا نانگ ۽ انھن جا نظارا ته الائي ڪٿي ھوندا، پر شمن اھي قصا وڏي شوص سان ٻڌائيندو ھو. جڏھن به نانگن پالڻ متعلق ڪو سوال ڪندو ھوس ته ھو جلدي چوندو ھو نانگن سان مون کي پيار آھي. ھو نانگن لاءِ شوق لفظ استعمال نه ڪندو ھو. نانگن کي گوشت کارائيندڙ ۽ کير پياريندڙ شمن کان اھو سوال پڇڻ ھر ڀيري رھجي ويندو ھو ته ”نانگن سان ڪھڙو پيار او جوڳي!؟“ پنھنجي آخري لکرايل انٽرويو ۾ جڏھن کانئس ڪنھن ماڻھوءَ سان محبت وارو سوال پڇيو ويو ته ڳجھو رھندڙ شمن صرف اھو شعر پڙھيو ته؛
ڪڻا منجھه قرار، ھڻا ھيڪاندا سنگ ۾،
ڳاھي ڳاھ فراق جي، ڪيا ڌارئون ڌار،
نه ڄاڻان ٻيھار، ڪير ملندو ڪنھن سان (ڀٽائي)
شمن پنھنجي شوق ۽ انسانن جي زھريلن عادتن سبب ئي وڃي نانگن سان سنگت رکي پر کيس اھا خبر ئي نه ھئي ته نانگن ۽ انسانن جي ناتن ۾ ٿورڙو ئي فرق ٿئي ٿو. ٻنھي مان ڪير به ڪھڙي وقت به ڪيترو به قريب ۽ پاليل ھجڻ جي باوجود ڏنگي سگھي ٿو پر ڏنگيندڙ انسان ضروري ناھي ته ائين تڏي تي مري وڃي جيئن شمن کي ڏنگيندڙ پدم نانگ مري ويو. اھا ته خبر نه آھي ته پدم پشيماني ۾ مئو يا شمن جي جسم واري زھر سبب پر ھن پنھنجي بي وفائي ائين ڏيکاري ڇڏي جيئن ڪي مغرور محبوب ڏيکاريندا آھن.