گاجي شاھ : جبل ۾ جنن ۽ عاشقن جو آستانو
( چيلي جن ورتل عورت ۽ چيلو جن ورتل مرد کي چون ٿا). ”گاجن سائين جنن جو بادشاھ آھي، ھتي ھر جن ٻارھو (ٻارھين مھيني) اچي موج ضرور ڪندو آھي.“ اڇي ڏاڙھيءَ واري جھوني جنائي فقير ابراھيم شاھ ٻڌايو. قبرن وچ ۾ چوڪڙي ٺاھي ويٺل سندن سروزائي ساٿين اڳيان ھڪ نوجوان ڇوڪري گھڻي وقت کان پنھنجي وڏن ۽ کليل وارن کي ڦيرائي لھر ھڻي رھي ھئي. سندس پويان موج ڪرڻ جي انتظار ۾ ڪيتريون ئي عورتون پنھنجيون ڳتون (چوٽا) کولي ويٺيون ھلڪا ھلڪا ڪنڌ ھڻي رھيون ھيون. پھاڙن جيان مظبوط جسم واري ھن ڇوڪري ڀرسان لھر ھڻي ٿڪجي پيل ڇوڪري پنھنجو ڪنڌ فقيرن جي ڀرسان رکي ھيٺان وڇايل رليءَ رلھيءَ تي ئي ڪنھن گڏيءَ جيان ھيڏي ھوڏي ڪري رھي ھئي. سروزائين موج جي انتظار ۾ ويٺل عورتن جي قطار کي ڏسي اچي پنھنجي ڪاري چادر واري آذي ٻنھي ڇوڪرين کي ھنئي ”پيالو وٺندين فقير يا اڃا موج ڪندين“ تيزي سان ڪنڌ ھڻندڙ ڇوڪري کان فقير پڇيو، ٻه ٽي دفعا ساڳيو سوال پڇڻ کان پوءِ ڇوڪريءَ چيو ”اڃا موج ڪنديس.“ چڱو بابا تون وري سڀاڻي موج ڪجانءِ.“ فقير کيس فارغ ڪرڻ چاھيو پر ڇوڪري مسلسل ڪنڌ ھڻي رھي ھئي. جنن جي ڳالھائڻ ۽ چرپر بابت ابراھيم شاھ سان اسان جو بحث اڃا ھلي رھيو ھو ته ھن گھڻي موج ڪندڙ ڇوڪريءَ طرف سرڪندي چيو ” چڱو ھاڻي ڏسجانءِ ھي ڪيئن ٿو ڳالھائي“ ڪراڙي فقير ڇوڪريءَ جي وڏن وارن کي چوٽيءَ وٽان پنھنجي مٺ ۾ پڪڙيندي سندس لھر بند ڪرائي ڇڏي ۽ زور سان سندس وارن کي پوئتي ڇڪيندي چيو، ” ٻڌائين ڇو نه ٿو ڪير آھين نالو ڇا اٿئي؟“ فقير جي مٺ کان بچي ويل وار سياري ۾ به پگھرجي ويل ڇوڪريءَ جي منھن مٿان لڙڪي رھيا ھئا. ٻه ٽي دفعا ساڳيو سوال ورجائڻ کان پوءِ ھن خشڪ ٿي ويل نڙيءَ ۾ ڳيت ڏيندي وڏي ڪرب وچان چيو ”قادر بخش ھون“ ”...... ذات جو ڪير آھين؟“ ”ڍيڍ....“ ڇوڪري آھستي چيو، ”ھي چھڙو اٿئي پير فقير مڃي ئي ڪو نه“ ابراھيم شاھ مون ڏانھن فاتحانه انداز ۾ ڏسندي چيو ۽ قادر بخش ڍيڍ کي پيالو پي وري سڀاڻي موج ڪرڻ جو حڪم ڏنائين. ڇوڪريءَ پنھنجي پويان ويٺل ڪراڙي مائٽياڻي جي گود ۾ پنھنجو پاڻ کي اڇلي ڇڏيو، کيس پيالو پياريو ويو ۽ ھوءَ ڪافي دير تائين ساڻي ٿي اتي ئي پيل رھي. ” موج ڪرڻ کانپوءِ فقير (جن ) پيالو گھرندا آھن.“ ميوو فقير ٻڌائي ٿو. ھر ھڪ فقير جو پنھنجو انداز ھوندو آھي.م ڪو پيالي ۾ ٽانڊو گھري ٿو، ڪو وڻ جا پن ۽ ڪو مٽي. گاجي شاھ تي ھر سال شوال مھيني جي 24 تاريخ اچي جن ۽ جن ورتل ماڻھو لھڻ شروع ٿيندا آھن. جن کي ھونئن رواج موجب ته ٽن ڏينھن تائين ترسڻو ھوندو آھي، پر وڏي مسافري سبب ماڻھو ٻه ڏينھن ميلي کان پوءِ به رھي پوندا آھن. پھاڙي جي چوٽيءَ کان وٺي ھيٺ تري تائين ھزارن جي تعداد ۾ آيل ماڻھن جون ھر طرف چوڪڙيون لڳل آھن. ڪٿي ماني پچي ٿي ته ڪٿي موج ٿئي ٿي. ھڪ ٻي چوڪڙيءَ جي ڀرسان جڏھن ويٺاسين ته ڪاون وارو ٽوپ پاتل نوجوان مڙس، فقير کي دانھن ڏيئي رھيو ھو ته ”اسان کي ڪا تڪيلف ناھي پر چيليءَ کي ڏاڍي تڪليف ڏيئي ٿو. ھفتن جا ھفتا ماني نٿو کائڻ ڏئيس“ ھر طرف ٿوري گھڻي تبديلي کانسواءِ اھڙيون ئي چوڪڙيون متل آھن جتي نوجوان ڇوڪريون پنھنجا روا (پوتيون) چيلھه ساب ٻڌي وھاڻي يا رلھيءَ تي گوڏا اونڌا ڪري سروزائين اڳيان لھر ھڻن ٿيون. حق گاجن ۽ الا توھار جا نعرا اوچتو اٿن ٿا. ڪجھه جاين تي مرد به جن ڪڍائين ٿا ته ڪٿي وري مينديءَ لڳل کٿل وارن واريون ضعيف عورتون به لھر ھڻن ٿيون. ميلي جي وچين ڏھاڙي ڌمال ھجڻ ڪري سروزائي به واندا نظر نٿا اچن. ماڻھو کين ھڪ چوڪڙيءَ کان ٻي چوڪڙيءَ طرف وٺي وڃن ٿا. سروزائي نه ملڻ ڪري ڪجھه ماڻھو پاڻ سان گڏ آندل ٽيب رڪارڊ ۾ سرندي ۽ بينن واري ڪيسٽ ھلائي پنھنجي جن ورتل عورتن کي گاجي شاھ جي پڙ ۾ موج ڪرائين ٿا. جن ريجھائيندڙ ھر فقير جي ڳچيءَ ۾ ڪاري چادر پيل آھي، جيڪا جن ورتل عورت يا مرد کي ھڻي ھو جن سان مخاطب ٿين ٿا. ان چادر بابت ميوو فقير تفصيل سان ٻڌائي ٿو ته ” ڪاري چادر پيل بازار مان وٺي گاجن سائين جي روزي اندر ھفتو کن رکي وڏيون آزيون ڪندا آھيون، جنھن کان پوءِ فقيريءَ جي اجازت ملندي آھي ته نذراني ۾ ڇيلو يا ڪا ٻي شئي ڏيندا آھيون.“
گاجي شاھ جي مزار طرف مٿي وڃڻ لاءِ اڃا ٻه ڏاڪا مس ٽپياسين ته ساڄي پاسي واري ڪمري جي در تي تمام گھڻي رش نظر آئي. در ٽپي اندر ٿياسين ته ھمراھن رڙيون ڪيون، ”بوٽ ٻاھر لاھيو.“ اسان کي در ٻاھران بيھاري ٻڌايو ويو ته ھتي گاجي شاھ جو روٽ پچي رھيو آھي جيڪو وٺڻ لاءِ ماڻھو رش ڪيو بيٺا ھئا. شھرن جي بيڪرين تان ملندڙ پاپن کان به ننڍو اھو روٽ ڪڻڪ، ٻاجھر ۽ چانورن جي اٽي ۾ مٺاڻ ملائي تيار ڪيو وڃي ٿو، جيڪو رش ۾ لتاڙجي وٺڻ کان پوءِ جن ورتل عورتون، مرد ۽ ساڻن گڏ آيل مٽ مائٽ کائي فرحت محسوس ڪن ٿا. روٽ واري ڪمري جي سامھون واري ڪمري ۾ گاجي شاھ جي انھن عقيدتمندن پاران آندل ڇيلا ۽ ٻڪريون واڙيا وڃن ٿا، جن جي من جي مراد پوري ٿي وئي ھجي. ھيتري رش ۽ عقيدتمندن پاران سالن کان ملندڙ نذرانن جي باوجود گاجي شاھ جي مزار مٿان مقبرو به اڏيل ناھي، سندس قبر ھڪ پڃري ۾ بند آھي ۽ اھو پڃرو مٿان بند آھي. باقي حصو بنا ڇت جي آھي. مزار جي پويان وارن ڪوٺڙين مان پراڻي دور جي آثارن کي به نه مٽايو ويو آھي ۽ ڇت کي لڳل چونو ائين ڪارو ٿي ويو آھي ڄڻ ان کي ڪنھن باھ ڏئي ڇڏي ھجي. مزار جي چوديواريءَ اندر ئي ھڪ وڻ آھي جنھن کي اٺن، ٻڪرين جي ڳچين وارا چڙا چڙيون ۽ پاڃاريون ٻڌي سوگھو ڪيو ويو آھي. ھونئن ته مزار اندر ايندڙ ھر ماڻھو ان وڻ کي ھٿ ھڻي ٿو، پر دل ۾ ڪا ٻي نيت کڻي آيل ھمراھ جڏھن سامھون ڪا سھڻي صورت ڏسن ٿا ته وڻ کي زور سان لوڏي چڙا وڄائي نعرا ھڻن ٿا، ”حق گاجن....جيءُ گاجن!“ مزار ڀرسان ئي گاجي شاھ جي ڏاچيءَ جي ڊگھي قبر پڻ آھي جنھن لاءِ اھو مشھور ٿيل آھي ته جيڪو به سوالي بنا ساھ کڻڻ جي ست چڪر ان قبر جي چوڌاري ڦيرا ڏيندو ان جي من ڪي مراد پوري ٿي ويندي. گاجي شاھ واري پٿريلي قبرستان ۾ اچي پڙاءُ ڪندڙ ھزارين ماڻھن جي اڪثريت پنھنجو کاڌو پاڻ تيار ڪري ٿي. دادو، جوھي، ڀان، سيوھڻ ۽ ٻين آسپاس جي وڏن شھرن کان پڻ سوين ماڻھو ميلي ۾ صرف اکيون ٿڌيون ڪرڻ اچن ٿا. ھونئن ته گاجي شاھ جي ميلي تي بلوچستان، پنجاب ۽ سنڌ جي پٺتي پيل علائقن کان ھزارين ماڻھو ميلي وارن ڏينھن دوران ٻارين ٻچي اچن ٿا پر خود ڪاڇي جي ٽنڊو رحيم ۽ واھي پانڌي جھڙن علائقن جا ماڻھو ھن ميلي کي ڪنھن ٻي معني ۾ وٺن ٿا. ”نالي ۾ ته جن نڪرن ٿا پر ٻيو به گھڻو ڪجھه جھان ٿئي ٿو.“ واھي پانڌيءَ جي ھڪ زماني ساز جھوني ٻڌايو. ”ايڏو وڏو ميلو آھي ته پوءِ عورتون ۽ صرف جن ئي ان ميلي تي ڇو اچن ٿا.“
اسان مزار کان ھيٺ لھي کليل آسمان ھيٺ ننڊ پئجي ويل ۽ جاڳندڙ عورتن ۽ مردن کان ائين احتياط سان گذرون ٿا، جيئن ڪنھن جھنگ ۾ سڀ حواس گڏ ڪري گھمجي. ”ھيٺ ڏسي ھلجانءِ متان ڪو ھمراھ لتاڙي وجھين.“ ميلو گڏ گھمندڙ دوستن مان ھڪ چيو. ڪجھه ماڻھن خيما کوڙيا ھئا ۽ ڪجھه ماڻھن ھٿرادو خيما ٺاھيا ھئا. ٽرڪن، مزدا گاڏين ۽ ٽريڪٽر ٽرالين ۾ آيل زيارتي انھن سوارين کي ئي ڪمرا بڻائي سمھي پيا ھئا. مٿان ڪاري جبل تان آيل چشمي واري پاڻيءَ جي واھي ٽپي جڏھن ٻئي پاسي وياسين ته اھا ڄڻ سروزائين لاءِ ڏورانھين بستي ھئي، جنھن ڪري ھو ان طرف ڪو نه ويا ھئا ۽ ماڻھو ٽيپ رڪارڊر ھلائي عورتن کي موج ڪرائي رھيا ھئا پر ھڪ ملتاني چوڪڙيءَ وٽ مجبوريءَ ۾ دھل وڄائي عورت کان موج ڪرائي پئي وئي. شايد اھو عمل ڪافي دير کان جاري ھو. ڇو ته اسان جي پھچڻ وقت ڀرسان ٽريڪٽر ٽرالي م ستل ھمراھن اٿي اچي دھلاري کي چيو ”فقير بابا خدا کي مڃ ننڊ به ڪرڻ ڏيندين يا نه!“ ان چوڪڙيءَ کان پريان ٽارچ ھٿ م ڪري ھڪ ھمراھ ڪنھن عورت سميت ميلي جون حدون ٽپي پريان واري پھاڙيءَ طرف وڃي رھيو ھو. ميلي جي ڪوريج لاءِ صحافين جون ”ٽيمون“ ته آيل ھيون الائي نه پر سنڌ سرڪار جي ثقافت کاتي وارا ڪامورا فوٽو گرافرن ۽ وڊيو گرافرن سميت پھتا ھئا. جنريٽر ھلائي ڪيمرا جون لائٽون جڏھن روشن ڪيون ويون ته ڪيتريون ئي لھر ھڻندڙ عورتون به اجرڪن ۾ ويڙھجي ويون ۽ ڪئميرا اڳيان فقط مرد لھر ھڻڻ لڳا. مرد نه رڳو ويھي لھر ھڻي رھيا ھئا پر اٿي بيھي تاڙيون وڄائي لھر ۾ ڪجھه جھمر جو حصو به شامل ڪري رھياھئا. ” ڊرامو ته ڏسينس جيئن ٽي وي ٿو ڀرجي تيئن کڻي ھٿناٿ شروع ڪيا اٿائين.“ منھنجي ڀرسان بيٺل ھڪ اڌڙوٽ عمر جي ھمراھ چيو. اوچتو ثقافت کاتي وارن جي پھچڻ تي ھڪ دوست چيو ته ”ڇاھي بينن تي ڪنڌ ھڻڻ وارين عورتن مردن جو موويز ڏيکاري سنڌي ثقافت کي نکاري وجھندا؟ ماس ھسٽريا کي ختم ڪرڻ بدران ھي ان کي ثقافت جو چولو پارائي پروموٽ ڪرڻ چاھين ٿا.“
جيئن مزار واري پھاڙيءَ جو سڄو قبرستان سروزائين، جنن، عاشقن ۽ زيارتين جي چوڪڙين سان آباد ھو تيئن ئي ھيٺانھين وارو ميدان روايتي ميلن جي رنگن سان رنڱيل ھيو جتي موج کان وانديون ٿي آيل جابلو عورتون پلاسٽڪ جون چوڙيون، ڳانا، سنھڙا لاڪيٽ، سرخيون ۽ ڪجھه رانديڪا وڏي شوق سان خريدي رھيون ھيون. جڏھن ته ميلي تي آيل مرد ڄميل گيھه ۾ اڇي ٿي ويل مٺائي ۽ چانھه وڏي چاھ سان کائي پي رھيا ھئا. ھن ميلي تي ملاکڙو ۽ رڇ ڪتي جي بڇ نه ٿيندي آھي. چون ٿا اھي ٻئي عمل گاجي شاھ ناپسند ڪري ٿو. باقي ته موت جي کوھن ۽ چڙيا گھرن جا تختا، ريما جھڙيون نيم عريان ڊريسون پائي نچندڙ کدڙن فقيرن سان آباد ھئا. جنھن جابلو ٽڪريءَ جي آسپاس ميلو لڳي ٿو ان جي چوڌاري ڪاري جبل کان نڪتل ڪاري چشمي جو پاڻي مسلسل وھندو رھي ٿو جنھن ڪري دڪاندارن ۽ زيارتين کي پاڻي جي ڪا تڪليف نٿي ٿئي. ميلو ڏسڻ لاءِ اسان واھي پانڌي کان موٽر سائيڪلن تي سوار ٿي ھليليءَ وارو پاسو ڏئي پھتا ھئاسون. ان مسافريءَ ۽ ميلي جي رش ڏسڻ سبب ٿڪجي رات اچي ڀرسان واري شھر ٽنڊو رحيم ۾ ترسياسين. ”ھتان صبح جو سوير نڪري چشمي تي ھلندوء ته توھان کي ماحول سڄو يورپين نظر ايندو.“ جوھي وارو فارين رٽرنڊ، ٽيلر ماسٽر قادر پنھور چوي ٿو. پر صبح جو موٽر سائيڪل نه ملڻ ڪري اسان ڪچڙي منجھند جو ان چشمي طرف وياسين جيڪو گاجي شاھ جي ٽڪريءَ کان سوا ٻه ڪلاڪ اڳتي پنڌ تي آھي. چشمي جو شفاف پاڻي وڏي آواز سان جبل تان ٺاھيل رستي تان ھيٺ لھي رھيو ھو. جبل چڙھڻ جا ٽي اسٽاپ ڪري جڏھن مٿي پھتاسين ته قادر واري ڳالھه ڪجھه ديسي اسٽائيل ۾ مليل نظر آئي. عورتون واقعي ئي واٽر باٿ ۽ سن باٿ ڪري رھيون ھيون پر ڪپڙن سميت. ڪاري جبل جي ھڪ غار مان جنھن جاءِ تان اھو چشمو نڪري ٿو اتي مردن جو قبضو ھو. چشمي جو پاڻي تازي پاڻي کان وڌيڪ گرم ھو. جبل مٿي ان چشمي جيئن ته ڪنھن تلاءِ جي صورت اختيار نه ڪئي ھئي، تنھن ڪري پاڻي ھڪ نالي ٺاھي ھيٺ وڃي ٿو جنھن جي وڏن ڪپرن جي اوٽ وٺي عورتون به ان ۾ لھي پون ٿيون. ”صبح جو سوير اڃا وڌيڪ مزو ھوندو آھي، جيڪو ڏسڻ لاءِ ڇوڪرا دوربينيون کڻي وڃي مٿين پھاڙين تي ويھندا آھن.“ جوھيءَ جي ھڪ عاشق مزاج نوجوان ٻڌايو. منجھند جو چشمي مان وھنجي نڪتل عورتون سموري رش جي باوجود صرف ھڪ پاسي کان پنھنجي پوتي جي اوٽ ڏئي ڪپڙا تبديل ڪن ٿيون، ھو جڏھن وھنجي نڪرن پيون ته پنھنجي ھڪ يا ٻن مائٽياڻين جي مدد سان پوتي يا چادر جو پلئو ڏياري ڪپڙا مٽائي وٺن پيون اھڙي ماحول ۾ تڙ ڪرڻ کان گھٻرائجي اسان چشمي وٽ چانھه پي ھيٺ اچي گاجي شاھ وٽ ڏينھن جو نظارو ڏسڻ لڳاسين. مزار جي ڏاڪڻين ته ڪجھه شڪاري عورتون ۽ مرد بگھڙ جي کل جا ٽڪرا 10 ۽ 20 روپين ۾ وڪڻي رھيا ھئا. بگھڙ جي کل جا ھھڙا ٽڪرا وٺندڙ ۽ کپائيندڙ ٻنھي جو چوڻ ھو ته اھا پائڻ سان ٻار، عورتن يا مردکي ڊپ نه ٿيندو آھي. جنن جو موجون ڏينھن جو به جاري ھيون پر مزار جي آسپاس مڱڻھار فقيرن به اچي واڄٽ وڄايا. ڪجھه عورتون سھرا چونديون پنھنجين انھن ننڍڙن پٽن کي پاڃارين ۾ وجھي مزار طرف وٺي وڃي رھيون ھيون، جيڪي بقول سندن کين گاجي شاھ جي دعا سان ڄاوا ھئا. ” تاريخ جو ڪيڏو نه وڏو الميو آھي ته ميانوال تحريڪ جا گوريلا اڳواڻ ھاڻي ماڻھن کي پٽ ڏين ٿا ۽ عورتن جا جن ڪڍن ٿا.“ تاريخ جي ھڪ نوجوان شاگرد ٻڌايو. ھن چيو ته ”گاجي شاھ ذات جو کوسو ھو ۽ ميانوال تحريڪ ۾ ميان نصير محمد ڪلھوڙي جو ڪمانڊر ھو، جنھن تي جبل جو اھو گھٽ (رستو) سنڀالڻ جو فرض سونپيل ھو.“ ھن وڌيڪ ٻڌايو ته ”جيڪا آذي اڄڪلھه جن ڪڍڻ لاءِ فقير استعمال ڪ ٿا اھا کٿي، فلسطيني ويڙھاڪن جي رومال جيان ان وقت جي گوريلن جو خاص اھڃاڻ ھوندي ھئي ۽ جنھن دعا تي جن ريجھايا وڃن پيا اھو قسم نامو ھوندو ھو، جنھن تي ميان نصير محمد ۽ سندن سمورن ڪمانڊرن جا نالا اڄ به شامل آھن.“
ميلي ۾ ھڪڙي انوکي ڳالھه نڙ بيت وارن جي چوڪڙي ھئي، جتي نڙ بيت چيا پئي ويا. ان ڪچھريءَ ۾ جھونن جي اڪثريت ھئي. ڪجھه ماڻھو اھي بيت رڪارڊ ڪري رھيا ھئا. ميلي جي سروزائين ۽ ٻين اھڙن فنڪشنن کي رڪارڊ ڪرڻ لاءِ ڪيترن ئي ماڻھن وٽ ڪاٺوڙين باڊين وارا سانيو ٽيپ به ساڻ ھئا. ڏينھن جو عورتون خريداريءَ ۾ اڃا به وڌيڪ مصروف نظر آيون. پنھنجي پنھنجي روايتي ڪپڙن ۾ ملبوس وڏن ڪاون سان ڀرت ڀريل گھگھن واريون ڇوڪريون به ھر ھنڌ تجلا ڏيندي پئي مليون ته وري نڪ وارو وڏو بولو مٿي جي وارن سان ھڪ خاص مڻين واري ڀريل ڌاڳي ( ڏانوڻي ) ذريعي ملائي ھلندڙ ڇوڪريون به ميلي جي دوڪاندار سان اگھن تي نيم ماڊرن عورتن جيان بارگينگ ڪندي مليون. ھتي عشق جي ڪي شاعراڻا اظھار نه پر اشارن جي زبان ۽ کھرو ورتاءُ پئي ھليو. ھن ڏورانھين جابلو علائقي ۾ به پوليس پنھنجو ”اصلي ڪاروبار“ جاري پئي رکيو. انھن جوئا جي ريڙھن کان وٺي راڳ ڪرائيندڙ ھوٽلن تائين ھر شئي تي پنھنجي ٽيڪس رکي ڇڏي ھئي. ”پوليس کي به منھن ڏيئي وينداسين پر مسواڙ جي نالي ۾ رقم وٺڻ لاءِ ٽن ٽن کوسن فقيرن جو چٺيون مليون آھن.“ ھڪ ھوٽل واري ٻڌايو ”ھاڻي اسان منجھي پيا آھيون ته اصلي فقير ڪھڙو آھي ۽ پيسا ڪنھن کي ڏيون.“ ڏينھن جو انھن زيارتين جي تڪليف ڪجھه وڌيڪ چٽي ڏسڻ ۾ آئي جن سان ٻارن جا لشڪر به ساڻ ھئا. ڪو ٻار ڪنھن ضد تان پٿرن تي ليٽيو پئي ته ڪنھن کي وري جھنگ جو خيال اچي ويو. پر مائي منجھند جي ماني ۽ ٽئين ٻار کي ٿڃ پيارڻ ۾ مصروف ھئي. گاجي شاھ جي مزار کان ھيٺ وارو سمورو قبرستان صبح تائين عوامي بيت الخلا ۾ تبديل ٿي چڪو ھو. پر مزار جي صحن کان به ھيٺ چمپل يا بوٽ پائڻ جي اجازت نه ڏيندڙ فقيرن کي ان جو ڪو خاص اونو ڪو نه ھو. ھن پاسي ڏکيو سفر ڪري اچڻ جي مقصد بابت پڇڻ تي پڙھيل ڳڙھيل نوجوانن جو اھو رايو ھو ته ٻھڙاري جي عورت کي گھر ۾ ھميشه گھٽ ٻوشٽ وارو ماحول ملي ٿو، ان ڪري کيس سال ۾ جيڪڏُھن ھڪ دفعو ڪا تفريح ملي وڃي ٿي ته ھوءَ ان کي ترت حاصل ڪري وٺي ٿي. پر ميلي مان نڪرڻ کان پوءِ به اھو سوال ذھن ۾ سوال ئي رھيو ته ھي تفريح آھي يا ڪاماس ھسٽريا.