لڙڪن ۾ وڃايل رومانس وارو شھر
ڪي ماڻھو چون ٿا ته شڪارپور ۾ قبيلائي جھيڙا ان ڪري ٿين ٿا جو شڪارپور جو بنياد ئي مھرن ۽ دائود پوٽن وچ ۾ جنگ کان پوءِ پيو ھو جنھن ۾ 12 ھزار مھرن ۽ بلوچن جي لشڪر سان دائود پوٽن جي 4 سؤ سپاھين جنگ ڪئي ھئي، 3 ھزار مھر مارجي ويا ھئا جنھن کان پوءِ ان ميدان کي ڳاڙھو مقام سڏيو ويندو ھو، پر 1944ع ۾ سنڌو درياھ ۾ آيل اٿل ڪري ھاڻي ان قبرستان جو ڪو نشان ظاھر ناھي. مھرن جي سردار ڪريم ڏني ۽ دائودپوٽن جي امير بھادر خان وچ ۾ ھڪ ٻي جنگ مھرن جي صرف 2 گھوڙن جا پڇ ۽ ڪن ڪپي ڇڏڻ تان ٿي ھئي. اھا جنگ ڪنھن نه ڪنھن شڪل ۾ اڄ به جاري آھي جنھن ڪري وڙھندڙ قبيلن جي سردارن پنھنجي پنھنجي ڳوٺن ۾ پناھون ورتيون آھن ۽ سندن شڪارپور وارا پراڻي دؤر جا ٺھرايل بنگلا ھاڻي چونو ڇاڻي رھيا آھن. انھن بنگلن ۾ سادو ۽ پراڻو فرنيچر پيل آھي، پوءِ به ھتي سرداري نظام جو وڏو دٻدٻو ليکيو وڃي ٿو. شايد انڪري ئي مقبول شيخ جي نواز شريف سان گڏ اجرڪ ٽوپيءِ سان نڪتل تصوير ھيٺان به ”سردار مقبول احمد شيخ“ لکيل آھي. جنھن شڪارپور جي جاگرافي ھميشه تبديل ٿيندي رھي آھي تنھن کي ھن وقت ڪو اعلى تعليمي ادارو ناھي پر ورھاڱي کان اڳ ٻيا تعليمي ادارا ته پنھنجي جاءِ تي پر ڪاروباري ماڻھن پنھنجي اولاد کي بزنس اسٽڊي ڪرائڻ لاءِ ”اوجھا“ اسڪول به کولرايا ھئا. ھاڻي ته ڪو معياري اسڪول نه ھجڻ ڪري پرائيويٽ اسڪول کوليندڙ اڪثر ماڻھن جي چاندي ٿي وئي آھي جن ۾ اڳوڻي وڏي وزير عبدالله شاھ جو اھو دوست به شامل آھي جنھن شھيد ڀٽي جي نالي تي تحقيقاتي اداري ۽ ميوزيم لاءِ سرڪاري پلاٽ وٺي پرائيويٽ اسڪول ٺھرائي ڇڏيو آھي. اھڙن چالاڪين سبب ئي ”شڪارپوري“ ٽرام کي ڊبل معنى ۾ ورتو ويندو آھي.
ھن شھر مان وڻ ان جي اڳوڻي حسن وانگيان غائب ٿي ويا آھن. ھاڻي اسٽيشن روڊ تي انھن وڍيل وڻن جا ٿڙ توھان کي ضرور نظر ايندا. ڪنھن دؤر ۾ شڪارپور ۾ ٽرام ھلائڻ لاءِ ٽرام وي به منظور ٿيو ھو جنھن جا نقشا اڄ به دفتريءَ ۾ موجود آھن پر اڄوڪي شڪارپور جا ماڻھو ٻه ٻه روپيا ڏئي گڏھ گاڏن تي سفر ڪن ٿا جن تي اس کان بچاءَ لاءِ مٿان ڪپڙو ڏنل آھي. عام شڪارپوري ته گھوڙي تان به لھي گڏھ گاڏي تي اچي ويٺو آھي ور خاص شڪارپوري الٽو ڪار مان نڪري سرف گاڏين ۾ پرسڪون سفر ڪن ٿا. ڪجھه محقق اھو الزام به اڄوڪن شڪارپورين تي ھڻن ٿا ته ھنن ورھين جي محنتن ۽ ڪشالن کان پوءِ ٺھيل ڪاٺ جي عاليشان ٽڪ وارين درين ۽ درن کي چلھن جو ٻارڻ بنائي ڇڏيو. ھنن ته راءِ بھادر اڌوداس ۽ لال ڪشجند جھڙن نيڪ ۽ سخي مردن جا مجسما به ڀڃي ڦٽا ڪري ڇڏيا جن منجھان ھڪڙو اڌوداس جو بچل مجسمو بنا نالي ۽ تعارف جي سنڌالاجي ۾ پيل آھي. اڄوڪي شڪارپور جي گھٽ ٻوسٽ واري ماحول ۾ شھيد الھه بخش سومرو، تاراچند، سيٺ ڪيول رام، ڊاڪٽر سران صديقي، سرغلام حسين ھدايت الله جھڙا ماڻھو ڳولھڻ ڏاڍو ڏکيو ٿي پيو آھي. ھاڻي لکيدر واري گل فروش ڏي ته ڪو لڙي به ڪونه ٿو. اھي ململ جا پھراڻ، عشق جا نياپا، ٽانگي وارن جا پيار ڀريا جملا ھاڻي ته ھڪ خواب بڻجي ويا آھن جنھن کي ڪجھه شڪارپوري سارين ٿا ۽ ڪجھه ان حسين خواب مان جان آجي ڪرائڻ چاھين ٿا، ان جو حسين مثال الاھي بخش سومري پاران شڪارپور شھر کي ڏنل پٺي آھي. شڪارپور شھر جي ڦٽل حسن جو درد ڪجھه ماڻھو روئين ٿا باقي ته شڪارپور جي ٻھراڙين جي سماجي زندگي ساڳي آھي جتي عورتن کي اڄ به ماھو ڪري ماريو وڃي ٿو. امير صادق محمود جي دؤر ۾ جڏھن نورمحمد ڪلھوڙي سان گڏجي ايراني فوج شڪارپور تي حملو ڪيو ھو ته امير صادق پنھنجي عورتن کي پنھنجي ھٿن سان زھر ڏئي (ماھو) ڪري ماريو ھو. اڄ به شڪارپور شھر ايندڙ ٻھراڙين جا ماڻھو نواب ولي محمد جي ان لشڪر جيان لڳن ٿا جنھن افغانين کي تڙڻ وقت شھر ۾ گشت ڪري چيو ھو ”واھ شڪارپور واھ شڪارپور! ڀلا ڀلا مار مارينداسون ڙي! رئيس جي سر جي سلامتي ضرور گھرن ٿا. ڪنھن دؤر ۾ قلعه قافله وٽ ميل پراسٽيٽيوشن ھلي ٿي. ڪجھه ماڻھو اھو ٻڌائيندي شيشي وانگر ڀري پون ٿا ته ھڪڙي ھوٽل ۾ ته اسڪول گرلس به مھيا ٿين ٿيون. ڇا ته تماشو بڻيو آھي شڪارپور جو! جتي ماسٽر چندر، مولي ٻائي، عاشق علي خان، جيوڻي ۽ ھندان ٻائيءَ جا آلاپ ھوندا ھئا، اتي اڄ ڪو ڪيسٽي فنڪار رڙيون ڪري چوي ٿو ”ڇو ٿا ايڏو انتظار ڪرايو جاني، پنھنجو ديدار ڪرايو جاني!“ ھاڻي ته گھنٽا گھر جي چوڌاري به انڪروچمينٽ ٿي وئي آھي ۽ اسٽيشن تائين ٻڌجندڙ گھنٽا خاموش آھن.