ڪمونو- جپان جو روايتي لباس
هونئن ڊريس جي معاملي ۾ جپان جي ڇوڪرين جو لباس ”ڪمونو“ دنيا ۾ بهترين مڃيو وڃي ٿو. سهڻن رنگن واري اوچي ڪپڙي جي لباس ۾ هو سڀني جي نظرن لاءِ ڪشش رکن ٿيون. 1970ع واري ڏهاڪي ۾ جڏهن جپان پئي ويس ته سوچيو هوم ته جپاني ڇوڪرين جا سندن هن خوبصورت لباس (ڪمونو) ۾ ڪيترائي فوٽو ڪڍندس. پر نگويا، ساسيبو، وڪاياما توڙي ٽوڪيو ۽ يوڪوهاما جھڙن وڏن شھرن ۾ به ڪمونو پهريل جپاني ڇوڪريون نظر نه آيون. ڪنهن ڪنهن ڏينهن ڪٿي ورلي ڪا ڇوڪري پري کان گذرندي نظر آئي هوندي، نه ته سڀ مرد توڙي عورتون، پوڙها توڙي جوان مغربي لباس قميص پتلون ۽ اسڪرٽ ۾ نظر آيا.
ڪنهن چيو ته ڪمونو ۾ ملبوس جپاني ڇوڪرين کي ڏسڻو آهي ته، ڪيوٽو شهر وڃجي، ۽ پوءِ منهنجو جڏهن جپان جي هن تاريخي شهر ڪيوٽو ۾ ٽرين رستي وڃڻ ٿيو ته اتي ٻڌايائون ته ڪمونو ۾ جپاني ڇوڪرين کي ڏسڻو آهي ته، ان لاءِ هن شهر ڪيوٽو جي ”گيان اسٽريٽ“ تي وڃڻو پوندو.
ڪيوٽو جي گيان اسٽريٽ گيشائن ۽ انهن جي سيکڙاٽن مائيڪوئن جي ڪري مشهور آهي. پر اتي به، توهان جي خوش نصيب آهيو ته، ان وقت ڪا هڪ ٻه چهل قدميءَ لاءِ نڪتل گيشا يا مائيڪو نظر اچيو وڃي، جنهن سان توهان تصوير ڪڍرائي سگهو ٿا. ها البت ڪڏهن ڪڏهن جپان جي ڪنهن شهر جي هوٽل ۾ شاديءَ جي دعوت ۾ توهان کي ڪمونو واريون جام جپاني ڇوڪريون ملي سگهن ٿيون يا وري جپان جي ڪن خاص ڏينهن تي هي ڪمونو ۾ نظر اچن ٿيون. يعني جپان جو هيءُ روايتي (Traditional) لباس هاڻ هڪ قسم جو فارمل لباس ٿي پيو آهي، جيڪو هو عيد براد وارن ڏينهن يا شادين مرادين ۾ پائين ٿيون. ان جو سبب اهو ئي ٻڌايو وڃي ٿو ته گهڻي ڪپڙي جي ڪري اهو لباس ڳرو ٿئي ٿو ۽ هلڻ واري جي چال سست رهي ٿي. ان کان علاوه ڪمونو اڪيلي سر پهرڻ مشڪل ڳالهه آهي. ان لاءِ ٻئي جي مدد جي به ضرورت پوي ٿي ۽ ان تي ڪافي وقت لڳي ٿو. ان کان علاوه سياري ۾ ته صحيح آهي، پر هي ڪمونو ايڏو ته ڳرو ۽ گهڻن تهن وارو ٿئي ٿو جو گرميءَ ۾ پگهر وڃيو کڙيون کڻن. ڪمونو جا به ڪيترائي قسم آهن ۽ سڀ مهانگا ٿين ٿا. ڪي ته ڏهه کان ويهه هزار ڊالرن يعني ڏهه کان ويهه لکن رپين جي ملهه جا ٿين. ڪمونو جھڙو هڪ هلڪو ڪمونو به ٿئي ٿو، جيڪو گهڻو ڪري مرد پائين. اهو يوڪاتا (Yukata) سڏجي ٿو.
ڪمونو تي لکڻ ان ڪري ياد اچي ويو جو گذريل دفعي ڪيوٽو ويس، ته اهو ڏسي حيرت ٿي، ته جتي ڪٿي جپاني ڇوڪريون ته ڇا ڪجهه يورپي ۽ آمريڪي ڇوڪريون به ڪمونو ۾ گهمي رهيون هيون. جنهن مندر، ميوزم يا پارڪ ۾ وڃان ته ڪيتريون ئي ڇوڪريون ڳرا ڪمونا پائي پسار ڪري رهيون هيون. آخر هڪ مقامي واقفڪار کان پڇيم: ”خير ته آهي. هي انقلاب ڪيئن اچي ويو آهي؟“.
هن ٻڌايو ته ڪيوٽو شهر جي ميئر ڪمونو پائڻ جي همت افزائي ڪرڻ لاءِ (جيئن سياح جپاني لباس ڪمونو ڏسي سگهن)، اعلان ڪيو آهي ته 15 ڏينهن لاءِ جيڪا ڇوڪري ڪمونو پائي شهر ۾ نڪرندي ان لاءِ بس ۽ ٽرين ۾ سفر مفت ۽ ان کان علاوه جنهن به مندر، پارڪ، چڙيا گهر يا ميوزيم ۾ ويندي ته هن کي ٽڪيٽ جا پئسا نه ڏيڻا پوندا. سو ان چڪر ۾ نه فقط جپاني ڇوڪريون پر ڌارين ملڪن جون آيل سياح يا يونيورسٽيءَ ۾ پڙهندڙ ڇوڪريون به ڪمونو پائي سڄي شهر ۾ مفت جا چڪر پيون هڻن. اها آفر ڌارين ڇوڪرين لاءِ به رکي وئي آهي.
هڪ فرينچ ڇوڪريءَ کي ڪمونو ۾ ڏسي پڇيومانس: ”اهو ڪمونو ڪٿان هٿ ڪيئه؟! ضرور ڪنهن جپاني ڪلاس ميٽ يا ساهيڙيءَ کان ورتو هوندءِ؟!“.
”نه. اهو مون ۽ منهنجي انگريز ساهيڙيءَ گڏجي مسواڙ تي ورتو آهي. اڌ ڏينهن هوءَ پائي ڪيوٽو جو سير ڪندي آهي ته اڌ ڏينهن آئون.“
ڪيوٽو ۾ هر قسم جا ڪمونو به مسواڙ تي ملن ٿا. هنن ٻڌايو ته، جيڪو سادي قسم جو ڪمونو هنن ٽن ڏينهن لاءِ مسواڙ تي ورتو هو، ان جي روز جي مسواڙ 3000 يين آهي. ”روز ڏيڍ هزار يين آئون ڏيان ۽ ڏيڍ هزار يين هوءَ. ڏيڍ هزار ته ٻن مندرن ڏسڻ جي ٽڪيٽ آهي. اسان نه رڳو بسن ۽ ريل گاڏين ۾، ڪيوٽو ضلعي ۾ مفت جا چڪر ڏئي رهيون آهيون، پر ڪيترائي مندر، ميوزيم ۽ پارڪ به ڏسي رهيون آهيون. ٻي بجي تائين هوءَ ٿي پائي، ان بعد هي چوغو آئون چاڙهي، رات جو ڏهين تائين چڪر تي ٿي نڪران“.