مندرن ۽ گيشائن جو شهر ”ڪيوٽو“
سونو مندر (ڪنڪا ڪُوجي) هڪ ڍنڍ جي پٺيان آهي، جنهن جي پاڻيءَ ۾ مندر جو پاڇو پوڻ تي ۽ چوڌاري باغيچا هجڻ ڪري، هڪ حسين نظارو ٺهي ٿو. ان اڳيان، تاج محل وانگر سياح يادگار تصويرون ڪڍرائين ٿا. تاج محل هن ڪيوٽو واري مندر کان ضرور وڏو ۽ قيمتي آهي، پر ڏيکَ ۽ سونهن ۾ هن مندر جو جواب ناهي. هي مندر هڪ ساموريءَ ڇهه صديون اڳ 1397ع ۾ ”ڪيتا ياما“ نالي هڪ رهائشي محل يعني ”وِلا“ طور ٺھرايو هو. بعد ۾ اهو هڪ شوگن خريد ڪيو. ان (ڪاموري يا رياستي عملدار) جو نالو لکڻ غير ضروري ٿو سمجهان، جو گهڻا نالا توهان کي منجهائي رکندا. شوگن، سمورائي ۽ ٻيا اهڙن عھدن وارا ماڻهو توهان کي جپاني تاريخ ۽ ڪلچر ۾ ڪيترائي ملندا، جن جي ڪمن ۽ عھدن بابت ڪٿي ٻئي هنڌ ضرورت پئي ته الڳ تفصيل سان مضمون لکبو. هِتي توهانجي ذهن تي وڌيڪَ بار وجهڻ بدران فقط ايترو لکندس ته شوگن سمجهو ته ملڪ جو خاص فوجي، جنگجو، رئيس، وڏيرو يا ڀوتار آهي.
مٿئين شوگن جي وفات بعد سندس پٽ سندس وصيت مطابق هي گهر زين مندر ۾ تبديل ڪيو. توهان جو جيڪڏهن ڪيوٽو اچڻ ٿئي ٿو ته هن مندر تائين پهچڻ لاءِ بهترين طريقو اهو آهي ته توهان ڪيوٽو اسٽيشن تي پهچي اتان بس نمبر 101 يا 205 ذريعي هن مندر تائين پهچي سگهو ٿا. بس 230 يين ڀاڙو وٺي ٿي ۽ 40 کن منٽن ۾ پهچائي ٿي. رستي تي توهان کي ٻيا به ڪيترائي ننڍا وڏا مندر، باغ باغيچا ، شاپنگ سينٽر ۽ پراڻيون عمارتون ڏسڻ جو موقعو ملي ويندو.
هن مندر تي پهچڻ جو هڪ ٻيو آسان ۽ جلد پهچڻ وارو به رستو آهي. ٽوڪيو، اوساڪا، ڪوبيءَ وانگر هِتي ڪيوٽو ۾ به ڪيتريون ئي پرائيويٽ ريل گاڏيون هلن ٿيون. توهان ڪارا سوما سب وي ريل ۾ ڪيوٽو جي ”ڪيٽا اوجي“ (Kita Oji) سب وي اسٽيشن تي لھو، جنهن جو ڀاڙو 260 يين آهي. ڪيٽا اوجي اسٽيشن تان ٽئڪسي وٺنداؤ ته اها ڏهن منٽن ۾ اوهان کي ”ڪِنڪا ڪُوجي“ مندر تي اچي ڇڏيندي، جنهن لاءِ ميٽر تي 1200 يين ڀاڙو ٿيندو. بسون به ايترو ئي وقت وٺن ٿيون جن جو ڀاڙو 230 يين آهي ۽ بس نمبر 101، 102، 204 ۽ 205 هلن ٿيون. اندر ڏسڻ وارن لاءِ هي مندر صبح جو 9 کان شامَ جو 5 تائين کليل رهي ٿو. مندر آچر ڏينهن به کليل رهي ٿو. داخلا في 400 يين آهي.
هونءَ ڏاڏي شوگن يوشيمتسو جي هن مندر ”ڪِنڪاڪُوجيءَ“ مان متاثر ٿي سندس پوٽي يوشي ماسا ان مندر سان ملندڙ جلندڙ (پر سون بدران چانديءَ جي ورقن وارو) مندر ”گِنڪا ڪُوجي“ شھر جي ٻي ڪنڊ تي 1482ع ۾ ٺھرايو. هن چانديءَ واري مندر ۾ پهچڻ لاءِ توهان کي ڪيوٽو اسٽيشن کان بس نمبر 5، 17 يا 100 وٺڻي پوندي، جنهن جو ڀاڙو 230 يين آهي ۽ پهچڻ ۾ منو ڪلاڪ لڳيو وڃي.
پاڻ ڪيوٽو جي سوني مندر ”ڪِنڪا ڪُوجيءَ“ جي ڳالهه ڪري رهيا هئاسين، جنهن جي عمارت 1408ع ۾ مندر جي حيثيت اختيار ڪئي. جپان ۾، خاص ڪري پراڻي زماني ۾، باهه لڳڻ جا واقعا ڏاڍا ٿيندا هيا، جو گهر گهاٽ ڪاٺ جا ٺاهيا ويندا هيا. هن مندر کي به مختلف دؤرن ۾ باهيون لڳنديون رهيون.... هِتان هُتان آيل ڪنهن محمود غزنويءَ سو تباهي ڪانه پئي مچائي، باقي ڪيترائي مندر باهه ۾ سڙندا رهيا ۽ وري ٺهندا رهيا. جڏهن جديد دؤر ۾ قدرتي يا اپاڪي (اتفاقي) لڳندڙ باهين تي ضابطو آندو ويو ته گذريل صديءَ ۾ 2 جولاءِ 1950ع تي هياشي يوڪين نالي هڪ مٿي ڦريل 22 سالن جي نوجوان ٻائي، رات جو ٻي بجي ڌاري هن سوني مندر کي کڻي باهه ڏني. ان بعد هن خودڪشي ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي، پر بچي ويو ۽ پوليس جهلي ورتس. هن بکشو ٻائي کي ست سال قيد جي سزا ملي، پر پوءِ ذهني مريض ثابت ٿيڻ تي کيس آزاد ڪيو ويو. چون ٿا ته هن کي ”شيزوفرينيا“ ۽ “Persecution Complex” بيماريون هيون. بھرحال ان هوندي به هن 5 سال کن جيل ڪاٽيو. ان بعد هو ٽي بيءَ جي مرض ۾ سگهو ئي گذاري ويو.
اها ڪهاڻي جپان جي مشهور ناول نويس ”مشيما يوڪيو“ پنهنجي ناول “The Temple of the Golden Pavilion” ۾ افسانوي رنگ ۾ پيش ڪئي آهي. دراصل ڪيوٽو جو هي مندر ”ڪِنڪا ڪُوجي“ ڏسڻ کان اڳ.... بلڪه جپان اچڻ کان اڳ، مون کي مشيما يوڪيو جي ڪجهه ناولن کي يورپ جي اُترين ملڪن (ناروي ۽ ڊئنمارڪ) ۾ پڙهڻ جو موقعو مليو هو. ان وقت کان مونکي هي مندر ڏسڻ جو شوق هو.... ۽ پوءِ ڪيوٽو پهچي خبر پئي ته هي لاهور، بنارس، اصفهان، دهليءَ ۽ بلخ بخارا جھڙو تاريخي شهر آهي، جنهن ۾ ڏسڻ لاءِ نه فقط هي مندر آهي پر ٻيا به ڪيترائي مندر، آڳاٽيون عمارتون، پراڻي ثقافت، ويندي قديمي ويس وڳن ۽ ڪلچر کان واقف گيشائون، مائيڪو ۽ ماما سانَ موجود آهن.