جپان جو ڌرم، قومي ترانو وغيره ...
• جپان جو جهنڊو: اڇي ڪپڙي تي وچ ۾ ڳاڙهو سج.
• سرڪاري زبان: جپاني.
• سرڪاري ويب سائيٽ: www.japan.go.jp
• ٽائيم زون: UTC + 9
اسان جو ٽائيم زون + 5 آهي. يعني اسان جو ٽائيم لنڊن جي گرين وِچ مِينِ ٽائيم (GMT) کان پنج ڪلاڪ اڳيان آهي ۽ جپان جو نو ڪلاڪ اڳيان آهي... يعني اسان وٽ ڪراچيءَ يا لاهور وغيره ۾ سج لنڊن کان پنج ڪلاڪ اڳ ٿو اڀري ۽ جاپان ۾ اسان کان به چار ڪلاڪ اڳ اڀري ٿو.
• جپان جو فون نمبر: + 81 جيئن اسان جو +92 آهي ۽ انڊيا جو +91.
• جپان جو ڪوڊ: JP.
• جيئن اسان جو PK آهي، ملائيشيا جو MY، فرانس جو FR وغيره.
• قومي ڏينهن: 11 فيبروري.
• جيئن اسان جو 14 آگسٽ آهي، جنهن ڏينهن تي اسان جي ملڪ کي خودمختياري ملي ۽ انگريزن ننڍي کنڊ جي پچر ڇڏي. اسان ان ڏينهن کي ”يوم آزادي“ سڏيون ٿا. جپاني ان کي ”ڪَين ڪَو ڪُو ڪِي نين نو هِي“ (Kenkoku Kinenno Hi) سڏين ٿا. يعني ”نيشنل فائونڊيشن ڊي“. هن ڏينهن تي شهنشاهه جيمو جي سرپرستيءَ ۾ جپاني قوم ٺهي هئي. جپانين جي ڏند ڪٿائن مطابق ان ڏينهن تي جپان ٺهيو هو ۽ جپان جو پهريون شهنشاهه جِيمو (Jimmu) 660 ق م ۾ 11 فيبروريءَ تي نارا (Nara) پريفيڪچر جي ”ڪاشي هاراگو“ شهر ۾ تخت تي لٿو هو. ڪاشي هارا شي (”شي“ معنيٰ ”شهر“) ۾ ان هنڌ تي شنتو درگاهه آهي، جيڪا گهڻو پوءِ ٺاهي وئي هئي.
آڳاٽين روايتن مطابق شهنشاهه جِمو (Jimmu) جپان جو پهريون شهنشاهه آهي. جپاني ڏند ڪٿائن موجب هو سورج ديوي اَماتيراسو (Amaterasu) جي پوٽي نينگي (Ninigi) ۽ طوفانن جي ديوتا سوسانُو (Susanoo) جو اولاد آهي. جِمو شهنشاهه جي هن ڌرتيءَ تي لهڻ واري تاريخ تي جپاني موڪل ڪن ٿا. شهنشاهه جِيمو هن ڌرتيءَ تي ان نازل ٿيڻ واري تاريخ (11 فيبروري، 660 ق م) کان 585 ق م تائين 75 سال پهرين شهنشاهه جي حيثيت ۾ راڄ ڪيو. جپانين جو چوڻ آهي ته هو (جيمو) 711 ق م ۾ ڄائو هو. ان حساب سان هو جڏهن جپان جي ڌرتيءَ تي لٿو هو ته هن جي عمر 51 سال هئي ۽ هن 126 ورهن جي ڄمار ۾ وفات ڪئي. ان بعد هن جو وڏو پٽ سُواِزِيئي (Suizei) جپان جو ٻيو شهنشاهه ٿيو، جيڪو سلسلو اڄ تائين هلندو اچي. جنهن جو موجوده شهنشاهه ”تينو نارُو هِيتو“ 126 هون تينو (شهنشاهه) آهي. جپانيءَ ۾ ”تينو“ جي معنيٰ ”شهنشاهه“ آهي.
جپان جو قومي ترانو ”ڪِمي گايو“ (Kimigayo) معنيٰ ”شهنشاههِ عالي جي سلطنت“ آهي. منهنجي خيال ۾ جپان جو هي قومي ترانو نه فقط دنيا جي قومي ترانن کان جهونو آهي، پر مختصر پڻ. جپان جي شهنشاهيت ته عيسوي سن کان به ست صديون آڳاٽي آهي ۽ اڄ تائين هلندي پئي اچي ۽ جپان جي هن قومي تراني جو وڪا شعر هيئن (Heian) دور کان هلندو اچي. هيئن (يا هيئان) دور 794ع کان 1185ع تائين هليو. هن دور ۾ نه فقط ٻڌ ڌرم جپان ۾ عام ٿيو پر شاعريءَ ۽ آرٽ ۾ به جپان ترقي ڪئي. چون ٿا ته هن دؤر ۾ هي وڪا (Waka) يعني جپاني شعر، مشهور ٿيو ۽ ڳايو وڃڻ لڳو. وڪا ۾ گهڻو ڪري 7-7-5-7-5 ترتيب واريون پنج سٽون ٿين ٿيون. هونءَ ته وڪا شاعريءَ جا به ڪيترائي نمونا آهن، جيئن: تنڪا (Tanka) ننڍا شعر، چوڪا (Choka) وڏا شعر، سيڊوڪا (Sedoka) ياد ڪرڻ جھڙا شعر. جيڪي اڪثر ٻڌ ڌرم جي مندرن جي درن ۽ ڀتين تي لکيل نظر اچن ٿا، ۽ ڪاتا اوتا (Katauta) شعر جا ننڍڙا حصا آهن.
اسان وٽ سنڌيءَ توڙي اردوءَ ۾ جپاني شاعريءَ جي صنف ”هائڪو“ ته ڪافي عرصي کان مشهور آهي، پر اڄ ڪلهه اسان وٽ ”وڪا“ جي گهاڙيٽي واري شاعري به نظر اچي ٿي.
جپان جو قومي ترانو ”ڪِمي گايو“ يعني ”شهنشاهه جي سلطنت“ پهرين راڳ طور ڳايو ويندو هيو، يا خوشيءَ جي ڪاڄن ۽ نئين سال جي موقعي تي مرد توڙي عورتون ڳائيندا هيا. پر پوءِ 1880ع ۾ هن کي هڪ خاص ڌن ڏئي قومي تراني طور ڳايو وڃڻ لڳو. ڪنهن جلسي، ميٽنگ يا اسڪول جو ڏينهن شروع ڪرڻ وقت يا ريڊيو جو صبح جو پروگرام شروع ڪرڻ کان اڳ ۽ رات جو پروگرام ختم ڪرڻ وقت ”ڪِمي گايو“ ڳايو وڃڻ لڳو. هن تراني ۾ بس ملڪ جي شهنشاهه جي وڏي زندگيءَ ۽ سلطنت قائم دائم رهڻ جي ئي دعا آهي، جيئن بعد ۾ انگلينڊ وارن به هڪ دعا شروع ڪئي ته “God Save The King”. اها دعا اسان ننڍي کنڊ جا ماڻهو به آزاديءَ کان اڳ اسڪول جي اسيمبليءَ ۾ پڙهندا هئاسين. نه فقط اسان وٽ ننڍي کنڊ ۾ پر ملايا، سنگاپور، ڪينيا، نائيجيريا وغيره ۾ پڻ، جن جن ملڪن ۾ انگريزن جو راڄ هو، اهو قومي ترانو پڙهيو ويندو هيو. اڄ به برطانيا کان علاوه ڪئناڊا، نيوزيلينڊ، آسٽريليا جھڙن ملڪن ۾ “God Save The Queen” قومي ترانو پڙهيو وڃي ٿو.
ٻي جنگِ عظيم دوران ڪجهه سالن لاءِ جپان وارن جو هانگ ڪانگ، سنگاپور، ملايا وغيره تي قبضو ٿيو ته انهن ملڪن ۾ “God Save The King” يعني انگريزن جي بادشاهه ۽ ان جي بادشاهت جي دعا گهرڻ بدران ”ڪمي گايو“ جپاني شهنشاهه ۽ ان جي سلطنت جي دعا وارو جپاني قومي ترانو ڳايو وڃڻ لڳو. اسان ننڍي کنڊ جا ماڻهو ذري گهٽ بچي وياسين، جو جپاني فوجون برما تائين پهچي ويون هيون. آمريڪا وارا هيروشيما ۽ ناگاساڪيءَ تي ائٽم بم نه هڻن ها ته هالا، سڪرنڊ ۽ مٽياريءَ جي پرائمري اسڪولن ۾ اسان جا ٻار به سنگاپور ۽ ملايا جي اسڪولن جي ٻارن وانگر ”ڪِمي گايو“ (سدا سلامت رهي شهنشاهه) جپاني قومي ترانو ڳائيندا وتن ها. ٻي جنگِ عظيم دوران جپانين جنهن جنهن ملڪ تي قبضو ڪيو، اُتي جي اسڪولن ۾ يڪدم جپاني پڙهائڻ شروع ڪئي وئي ۽ پنهنجا ردي پني جا نوٽ جاري ڪيا ويا، جن کي مقامي ماڻهن ٽوڪ طور ”بنانا ڪرنسي“ پئي سڏيو.
ملائيشيا جي نيول اڪيڊميءَ ۾ مون سان گڏ هڪ پروفيسر سنگاپور جو به هو، جيڪو عمر ۾ مون کان ٽي چار سال وڏو هو. هو 1940ع ۾ ڄائو هو، جنهن وقت اسان جي ملڪ وانگر سنگاپور تي به انگريزن جي حڪومت هئي. پرائمري اسڪول ۾ داخل ٿيو ته جپانين ملايا (اڄ واري مغربي ملائيشيا) ۽ سنگاپور تي قبضو ڪري ورتو. بعد ۾ وري انگريز آيو ۽ ملايا ۽ سنگاپور کي خودمختياري ڏني وئي. سنگاپور الڳ ملڪ رهڻ بدران ملايا سان گڏ رهيو پر سال ڏيڍ بعد ملايا وارن سنگاپور کي الڳ ڪري ڇڏيو ۽ ان جي جاءِ تي هزار ڪلوميٽر کن پري بورنيو ٻيٽ جي ٻن رياستن: صباح ۽ سراواڪ کي پاڻ سان ملائي، هڪ نئون ملڪ ”ملائيشيا“ ٺاهيو. سو اسان وارو سنگاپوري پروفيسر چوندو هو: ”مون چار قومي ترانا پڙهيا آهن: انگريزن جو قومي ترانو، ان بعد جپانين جو، ان بعد ملايا جو ۽ هاڻ پنهنجي ملڪ سنگاپور جو“.
هونءَ جپان جو قومي ترانو، جنهن لاءِ لکي چڪو آهيان ته بيحد مختصر آهي، هن ريت رومن جپاني ۽ انگريزي ترجمي سان آهي:
Kimigayo wa (May your reign),
chiyo ni yachiyo ni (Continue for a thousand eight thousand generations),
Sazare-ishi no (Until the tiny pebbles),
Iwao to narite (Grow into massive boulders),
Koke no musu made (Lush with moss).
جپانين جو هي قومي ترانو ”ڪِمي گايو“ 1888ع ۾ ڌُن ٺهڻ کان وٺي، ٻي جنگِ عظيم (1945ع) تائين وڏي شان شوڪت سان نه فقط جپان ۾، پر جتي جتي جپان وارن جي حڪومت هئي، خوب ڳايو وڄايو ويو. 1945ع ۾ جپان تي ائٽم بم ڪرڻ تي جپان آمريڪن اڳيان آڻ مَڃِي، جنهن جو اعلان ان وقت جي بادشاهه سلامت ڪيو ۽ جپانين جي جتي ڪٿي حڪومت ختم ٿي وئي. جپان ۾ به شهنشاهي راڄ ختم ڪري اتي پارليامينٽري ڊيموڪريٽڪ رياست قائم ڪئي وئي، جنهن ۾ نه شهنشاهه جي ضرورت هئي ۽ نه ”ڪِمي گايو“ ڳائڻ جي. پر ٻي وڏي لڙائي کٽيندڙ ملڪن جپان جي بادشاهه کي تخت تان لاهڻ بدران ان کي تخت تي ويهڻ ۽ ان جي لاءِ دعا جي راڳ ”ڪِمي گايو“ کي ڳائڻ جي اجازت ڏني. اهو سلسلو اڄ تائين هلندو اچي.