جنجا ۽ اوتيرا ۾ فرق
شنتو ڌرم جا عبادتگاهه درگاهون (Shrines) سڏجن ٿيون ۽ ٻڌ ڌرم جا پوڄا گهر مندر (Temples) سڏجن ٿا. هونءَ ڌرمي طرح منجهن ڪو خاص فرق ناهي، ٻئي مندر (Jinja) به سڏجن ٿا پر Shrine ۽ Temple سڏڻ تي وڌيڪ وضاحت ٿئي ٿي ته هن عبادت گهر جو واسطو شنتو ڌرم سان آهي يا ٻڌ ڌرم سان. ٻڌ ڌرم جي مندر جو واسطو گهڻو ڪري ٻئي جھان سان وڌيڪ تصور ڪيو وڃي ٿو. دفن، ڪفن ۽ مري ويل عزيز دوستن جي روحن کي ثواب پهچائڻ لاءِ ماڻهو اڪثر ٻڌ مندرن (Temples) ۾ وڃن ٿا. شنتو ڌرم جي Shrines جو واسطو هن جھان سان تصور ڪيو وڃي ٿو ۽ ماڻهو زندگيءَ سان واسطو رکندڙ شين، جھڙوڪ، شادين مرادين ۽ صحت جي دعائن لاءِ هنن شنتو مندرن ۾ وڃن ٿا، جيڪي مندر درگاهون سڏجن ٿا. شنتو ڌرم جي مندرن يعني درگاهن (Shrines) کي جپانيءَ ۾ جنجا (Jinja) سڏين ٿا ۽ ٻڌ ڌرم جي مندرن (Temples) کي جپانيءَ ۾ تيرا (Tera) سڏين ٿا يا “Otera”. معنيٰ عزت ماب مندر. پر سچ اهو آهي ته ڪيترن جپانين کي به مندر (Otera) ۽ درگاهه (Jinja) جي فرق جي خبر ناهي. هو اڪثر چوندا آهن ته درگاهون (Jinja) هتي جا آهن. مندر (Otera) انڊيا کان آيا آهن، جو گوتم ٻڌ اتي جو هو ۽ ٻڌ ڌرم انڊيا کان آيو. هونءَ اسانجي ماڻهن جي آسانيءَ لاءِ لکندو هلان ته جيڪي جنجا (درگاهون) آهن، تن جي اڳيان ڳاڙهي رنگ جا ونگن وارا دروازا ٿين، جن کي جپاني “Torii” سڏين ٿا. ٻڌ ڌرم جي مندرن (Otera) جا دروازا اسان جي مندرن جھڙا ٿين ٿا، جن تي ڪاٺ جو ڪم ٿئي ٿو. هنن مندرن جي اها به نشاني آهي ته هنن جي ڀرسان قبرستان به ٿئي ٿو.
پوڄا جو جيتوڻيڪ طريقو هڪ ٻئي سان ڪافي ملي ٿو، پر تڏهن به مندر (Temple) ۽ درگاهه (Shrine) ۾ ڪجهه فرق آهي. مندر ۾ گهڙڻ کان اڳ پنهنجو سر جهڪائجي ٿو. ان بعد اندر پهچي وضو ڪجي ٿو. هٿ ڌوئجن ٿا ۽ گرڙيون ڪجن ٿيون. ان بعد اگربتين مان نڪرندڙ دونهين کي هٿن سان ڇهجي ٿو. دونهين لاءِ اهو چيو وڃي ٿو ته اهو جسم جون بيماريون دور ڪري ٿو. ان بعد مندر اندر داخل ٿي دعا گهرجي ٿي.
درگاهن (جنجائن) ۾ پوڄا جو طريقو جيتوڻيڪ ساڳيو آهي، پر ڪي ڳالهيون مختلف ضرور آهن.
جنجا (Shrine) ۾ داخل ٿيڻ کان اڳ داخلا واري در وٽ جُھڪي، ان بعد ڪو سڪو (ننڍو يا وڏو) نذراني جي پيتيءَ ۾ وجهجي ٿو. ان بعد ٻه دفعا جهڪي ٻه دفعا تاڙي وڄائجي ٿي. ان بعد هڪ دفعو تمام گهڻو هيٺ جهڪي پوءِ مندر ۾ داخل ٿي دعا گهرجي ٿي.
نئين سال جي شام جنهن کي جپاني ”شوگاتسو“ (Shogatsu) سڏين ٿا، آڌي رات جو ٻڌ ڌرم جي مندرن ۾ 108 دفعا گهنڊ وڄايا وڃن ٿا. جپانين جو عقيدو آهي ته ائين ڪرڻ سان هو 108 ناپاڪ خواهشن کي ڀڄائين ٿا، جن جو انسان سڄو سال شڪار ٿئي ٿو. نئين سال جي شروع ٿيڻ جي موقعي تي گهنڊ وڄائڻ واري رسم کي جپانيءَ ۾ “جويا نو ڪاني” (Joya No Kane) سڏين ٿا.