جپان جو گُلِ دائودي ۽ دنيا جا ٻيا تخت .....
جپان جو شهنشاهه هيرو هِتو شهنشاهه شووا (Showa) جي نالي سان به مشهور آهي. جپان سان دلچسپي رکندڙ پنهنجي پڙهندڙن لاءِ هتي اهو لکندو هلان، ته جپان جي شهنشاهن جا اڪثر ٻه نالا ٿين ٿا. هڪ اهو نالو، جيڪو ڄمڻ وقت هنن جا ماءُ پيءُ رکن ٿا. جيئن ”هيرو هِتو“ نالو آهي. پوءِ جڏهن هو بادشاهه ٿئي ٿو ته شاهي خاندان جا ماڻهو ۽ حڪومت جا اعليٰ ڪارندا گڏجي ان بادشاهه جي حڪومتي دؤر جو نالو تجويز ڪن ٿا. جيئن هيرو هِتو شهنشاهه جي بادشاهي دؤر (Era) جو نالو ”شووا دور“ رکيو ويو. مرڻ بعد يا بادشاهت وارن ڏينهن ۾ ئي هو ان نالي سان پڻ سڏيو وڃڻ لڳو. سو شهنشاهه هيرو هِتو پنهنجي ان نالي کان علاوه ”شهنشاهه شووا“ به سڏجي ٿو.
هيرو هِتو جو ڏاڏو شهنشاهه متسو هِتو (جيڪو 1852ع ۾ ڄائو ۽ 1867ع کان 1912ع تائين بادشاهه رهيو) جي دؤر جو نالو ”ميئجي دور“ (Meiji Era) تجويز ڪيو ويو هو. ان ڪري شهنشاهه متسوهِتو کي عام طرح سڀ ”شهنشاه ميئجي“ سڏين ٿا. هن شهنشاهه جي ڏينهن ۾ جپان وڏيرڪي ۽ جاگيرداراڻي نظام مان نڪري Industrialized ٿيو. ميئجي دؤر جپان جو اهم دؤر سمجهيو وڃي ٿو. جنهن بابت اڳتي هلي ڪجهه احوال لکندس.
اهڙيءَ طرح هاڻ شهنشاهه نارو هِتو، جيڪو شهنشاهه هيرو هِتو جو پوٽو آهي ۽ جپان جي گلِ دائودي (Chrysanthemum Throne) تخت تي پهرين مئي 2019ع تي ويٺو ، ان جي دؤر جو نالو ”رائي وا“ (Reiwa Era) تجويز ڪيو ويو. ان ڪري شهنشاهه نارو هِتو ”شهنشاهه رائي وا“ پڻ سڏيو ويندو رهيو. هونءَ جپاني لفظ “Reiwa” جي معنيٰ آهي ”امن، سڪون جي ڳولا“ (Pursuit of Harmony).
مٿي جپان جي گلِ دائودي تخت جو ذڪر ڪيو اٿم. پڙهندڙن جي ڄاڻ لاءِ ان بابت ڪجهه لکڻ ضروري ٿو سمجهان. هي تخت دنيا جي مشهور تاريخي تختن ۾ آڳاٽو آهي. جپاني بادشاهت (Monarchy) سڀني کان پراڻي آهي. ائين ته ڏٺو وڃي ته، مصر جي فرعون يا ايران جي دارا جھڙن بادشاهن جي بادشاهت ان کان به آڳاٽي آهي، پر اها اڄ قائم نه آهي. جپان جي بادشاهت جو بنياد 660 ق م ۾ شهنشاهه جيموءَ رکيو ۽ هو جپان جو پهريون شهنشاهه ٿيو. اهو سلسلو لڳاتار اڄ ڏينهن تائين هلندو اچي ۽ شهنشاهه نارُو هِتو ان لڙيءَ جو 126 هون موتي، يعني شهنشاهه آهي، جيڪو جپان جي گلِ دائودي تخت تي ويٺو آهي. جيتوڻيڪ اها ٻي ڳالهه آهي ته اڄ جي جپاني شهنشاهه جا اهي پاور نه رهيا آهن. ٻي جنگِ عظيم کانپوءِ، هاڻ جپان جو آئين ملڪ جي شهنشاهه کي فقط رياست ۽ عوام جي ٻڌيءَ جي علامت ٿو سمجهي.
“The emperor is the symbol of the state and the unity of the people.”
جپان جي شهنشاهن جي ويهڻ جي گادي تڪا مِيڪُورا (Takamikura) جيڪا ”تخت گلِ دائودي“ ۽ انگريزيءَ ۾ “Chrysanthemum Throne” ٿي سڏجي، دراصل ڪيوٽو جي شاهي محل ۾ رکيل آهي، جيڪو شهر وڏو عرصو جپان جي گاديءَ جو هنڌ رهيو. هاڻي ٽوڪيو جپان جو گاديءَ جو هنڌ آهي. دنيا جي تخت گاهن ۾ هي سڀ کان پراڻو تخت اڄ ڪلهه فقط ان وقت استعمال ٿئي ٿو، جڏهن ڪنهن نئين بادشاهه جي تخت نشينيءَ جي رسم ادا ڪئي وڃي ٿي. جيئن هينئر پهرين مئي 2019ع تي جپان جي نئين شهنشاهه ناروهِتو کي ان تخت تي وهاري گادي نشين ٿيڻ جي رسم ملهائي وئي هئي. ان بعد هو ٽوڪيو واري شاهي محل ۾ اچي رهيو هو. شهنشاهه جي هن تخت سان گڏ، راڻي صاحبا جي ويهڻ لاءِ پڻ ڪرسي ”مچودائي“ (Micho Dai) شامل آهي.
دنيا جا تخت مختلف نالن سان سڏجن ٿا، جپان ۾ گلِ دائودي طاقت ۽ سونهن جي علامت سمجهيو وڃي ٿو ۽ جپانين کي هن گل تي خاص ڪري پيلي رنگ جي گل دائوديءَ تي ناز آهي، جنهن جون سورهن پتيون (Petals) شهنشاهه جي مهر (Seal) ۾ آهن. اها 16 پتين واري نشاني توهان کي جپان جي پاسپورت تي به نظر ايندي، جيتوڻيڪ يورپ جي ڪيترن ملڪن فرانس، بيلجيم، اٽلي، اسپين، پولينڊ، هنگري، ڪروشيا وغيره ۾ گلِ دائودي (Chryranthemum Flower) موت جي علامت سمجهيو وڃي ٿو ۽ جنازي ۽ قبرن مٿان اهو گل رکيو وڃي ٿو. پرڏور اوڀر پاسي ائين ناهي. اتي فقط سفيد رنگ جو گلِ دائودي، جپان، چين ۽ ڪوريا ۾ بدحالي، غم ۽ برباديءَ جي نشاني سمجهيو وڃي ٿو. ڏور اوڀر ۽ ڏکڻ اوڀر ايشيا جي باقي ملڪن ۾ گلِ دائودي، چاهي سفيد رنگ جو هجي يا ڪنهن ٻئي جو، اهو ”ايمانداريءَ“ جي علامت سمجهيو وڃي ٿو. هاڻ ته زرعي سائنس ايڏي ترقي ڪئي آهي، جو گلِ دائوديءَ جون ڪيتريون ئي جنسون نڪري پيون آهن. ان تان مون کي ياد آيو ته هن سال اسرائيل گلِ دائوديءَ جي هڪ نئين جنس ايجاد ڪئي، جيڪا سائيز ۾ ننڍي آهي، پر ان ۾ جلد گل اچي ٿو، جنهن جو نالو ”نريندرا مودي“ رکيو آهي. هنن اهو گل انڊيا جي وزيراعظم جي نالي ڪري، کيس مان ڏنو آهي. هي پهريون دفعو آهي، جو انڊيا جو سربراهه يهودي رياست اسرائيل جي دؤري لاءِ آيو آهي.
هڪ تخت جنهن کان اسان جا ماڻهو، يعني ننڍي کنڊ جا ماڻهو ڀليءَ ڀت واقف هوندا، اهو آهي ”تختِ طائوس“، جنهن کي انگريز “Peacock throne” سڏين ٿا. هيرن، جواهرن ۽ قيمتي پٿرن سان مڙهيل هي تختِ طائوس مغل بادشاهن جو تخت گاهه هو، جيڪو سترهين صديءَ ۾ (1635ع ۾) شاهجهان بادشاهه ٺهرايو ۽ دهليءَ جي لال قلعي جي ديوانِ خاص ۾ رکيو ويو. سئو کن سالن بعد 1739ع ۾ جڏهن ايران جي شهنشاهه نادر شاهه دهليءَ تي حملو ڪيو ته واپسيءَ تي هو ٻي ڦرلٽ جي سامان سان گڏ مغلن جو هي تختِ طائوس به کڻائي ويو. ان بعد ان جھڙو هڪ ٻيو تخت رکيو ويو، جيڪو 1857ع واري بلوي تائين اتي رهيو.
1747ع ۾ جڏهن نادر شاهه کي سندس ئي آفيسرن قتل ڪيو، ته هي تخت غائب هو. لڳي ٿو جنهن کي وجهه لڳو، اُن هِن مان قيمتي هيرا ۽ پٿر ڪڍي تين وال ڪري ڇڏيا. ڪي چون ٿا هن تخت کي، يا ان مان نڪتل قيمتي هيرن کي سلطنتِ عثمانيه جي سلطان ڏي ترڪيءَ موڪليو ويو. ڪي اهو به چون ٿا ته ايران جي حاڪمن جيڪو تختِ خورشيد يعني “Sun Throne” ٺاهيو، ان ۾ ڪجهه حصا تختِ طائوس جا به لڳايا ويا. تختِ خورشيد اوڻهين صديءَ جي شروعاتي سالن ۾ شهنشاهه فتح علي شاهه قاجار پنهنجي دورِ حڪومت (1797ع کان 1834ع) ۾ ٺھرايو.
ائين ته حضرت سليمان جو ”تختِ سليمان“ به مشهور آهي، جنهن جو ذڪر مسلمانن، عيسائين ۽ يهودين جي مذهبي ڪتابن ۾ اچي ٿو، پر اهو اڄ موجود نه آهي.
سئيڊن جي بادشاهه جو روپو تخت (چانديءَ جو تخت) جيڪو سئيڊش ٻوليءَ ۾ “Silvertronen” سڏجي ٿو، اهو پڻ دنيا ۾ مشهور آهي. هي تخت اسٽاڪ هوم محل ۾ رکيل آهي، جيڪو 1650ع ۾ راڻي ڪرسٽينا جي تاج پوشيءَ وقت ٺاهيو ويو هو. اهو تخت آخري دفعو 1975ع ۾ استعمال ٿيو هو.
جپان جي تختِ گل دائوديءَ وانگر چين جو ”ڊرئگن تخت“ به ڪافي آڳاٽو آهي، جيڪو بيجنگ ۾ رکيل آهي. هن تي 221 ق م کان چين جي “Qin” گهراڻي جي حاڪمن کان وٺي، لڳاتار هڪ ٻئي پويان “Qinq” گهراڻي جي آخري بادشاهه پوئي (Puyi) تائين (يعني 1912ع تائين) چين جا بادشاهه ويٺا. چين جي هن آخري شهنشاهه پوئيءَ جي درد ڀري ڪهاڻيءَ تي ڪيترائي ناول ۽ فلمون ٺهيل آهن. خاص ڪري ڪولمبيا پڪچرز جي ٺهيل فلم “The Last Emperor” ڏسڻ وٽان آهي. اها فلم انگريزي، چيني ۽ جپاني، ٽنهي ٻولين ۾ آهي.