سسٽم ڊانوان ڊول ٿي ويو آهي
“Are you Swedish?” راحت کان پڇيو.
”بلڪل نج سئيڊشBorn Swedish آهيان. ماءُ پيءُ ٻئي سئيڊن جا اٿم.“ هن وراڻيو.
”ڇو ڀلا ايترو ٻڌائڻ جي ڪهڙي ضرورت؟“ اسان کيس چيو.
”ڏسو نه! هتي ڪيترائي سئيڊش هلن پيا جيڪي رنگ ۾ اسان جهڙا گورا آهن. پر هنن جو هڪڙو Parent (ماءٌ يا پيءُ) مس سئيڊش آهي ۽ ٻيو جرمن آهي يا پولش. انگريز آهي يا اسٽرين. ان کان علاوه هاڻ ته ڪيترائي يوگوسلاوين، ايراني، عراقي، ترڪ، آفريڪن اسان جي ملڪن ۾ ڌوڪي پيا آهن، جيڪي پاڻ کي سئيڊش سڏرائين ٿا. اميگريشن ۽ ويزا جي سختي جي باوجود ڪيترائي غير قانوني ديرو ڄمائي ويا آهن.“ هن وراڻيو.
”چئبو ته توهان ڌارين جي هتي مستقل رهائش پسند نٿا ڪريو؟“ اسان پڇيس.
”هرگز نه. آفريڪن، ايرانين، ڪردن، عربن، ترڪن ۽ ٻين ايشيائي ماڻهن جي اچڻ ڪري اسان جي ڪلچر ۽ ماحول تي اثر پيو آهي. اسان اسڪينڊينيوين (قطبي) مُلڪن جو يورپ جي ملڪن کان نرالو اسٽائيل آهي. اتي آفريڪا ۽ ايشيا جي ايترن اميگرنٽس (ڌارين) اچڻ ڪري اسانجو سسٽم ئي ڊانواڊول ٿي پيو آهي.“
سئيڊن جي هن شهر مالمو جو ئي مثال ورتو وڃي ته چوڌاري ڪيترائي ڌاريا نظر ايندا. ايراني، عراقي، افغاني، ويٽنامي، پانامن وغيره وغيره. جن مان ڪي افغانستان جي جنگ ۾ هليا آيا ته ڪي خميني جي ڏينهن ۾. ڪي عراق، ايران جنگ دوران ته ڪي ناريگا کي جهلڻ ۽ سياسي ماڻهن جي وٺ وٺان تي اچي هتي نڪتا. ڪن اٿوپيا، سوڊان، گهانا، نائيجريا، صوماليا جي هنگامن، حڪومتن جي ڊاهه ڊوهه ۽ ڏڪار کان اچي هتي سياسي پناهه ورتي. ان کان علاوه ڪيترائي اهڙا آهن جيڪي اڇا هجڻ ڪري ظاهري طرح ته لڳي ٿو ته هتي جا ئي هوندا پر انهن ۾ به ڪيترائي يوگوسلاوين، البانيا يا ترڪي، ايراني، عراق جا ڪرد، رومانيا، پولينڊ ۽ ٻين يورپي ۽ ڏکڻ آمريڪا جي غريب ملڪن جا آهن. بقول وزير سومري جي سياسي پناهه وٺندڙ کي، هتي جي قاعدي موجب، سندن خرچ پکي لاءِ حڪومت ٽي چار هزار ڪرونا (ٻارهن پندرهن هزار رپيا) ماهانو خرچ ڏئي ٿي ۽ جيسين سال ٻن بعد ڪورٽ ۾ فيصلو ٿئي ان ۾ ئي هو امير ٿيو وڃي. پوءِ جي کيس هتي رهڻ جي موڪل مليو وڃي ته به خوش پر جي واپس موڪليووڃي ٿو ته به بچايل ٻن ٽن لکن مان هو خوشحال زندگي وڃيو گذارين.
”اڄ کان پندرهن ويهه سال کن اڳ هنن ملڪن ۾ ايندا هئاسين ته ورلي ڪو ڌاريو نظر ايندو هو. آمريڪا انگلينڊ ڏي جام هئا پر هنن ٿڌن ملڪن ڏي ڪو ايڪڙ ٻيڪڙ رُخ رکندو هو. بلڪه ڪيترن کي ته هنن ملڪن جي ڪا گهڻي ڄاڻ نه هئي. پر هاڻ واقعي تمام گهڻا ڌاريا نظر اچن ٿا.“ مون چيو.
”حڪومت بارڊرن تي تمام گهڻي سختي ڪئي آهي. ويزا به وڏي مشڪل کانپوءِ ڏئي ٿي، ان هوندي به ڪيترا لڪيو ڇپيو پهچيو وڃن.“ وزير ٻڌايو.
”انهن مڙني ۾ ايراني تمام گهڻو نظر اچن ٿا. جيئن ڪراچيءَ ۾ سبزي مارڪيٽ ۽ جمع مارڪيٽن تي پٺاڻ ڇانيا پيا آهن تيئن هنن جي اهڙين مارڪيٽن ۾ ايرانين جي ذات نظر اچي ٿي. لڳي ٿو ته خمينيءَ جي انقلاب وارن ڏينهن ۾ هنن سئيڊن ڏي ئي رخ ڪيو.“ مون پڇيو. ”هائو. انهن ڏينهن ۾ به. پر ان کانپوءِ به ايندا رهيا. هنن ۾ هڪ هتي جي رهاڪو ايراني همراهه واپار طور سٿن جا سٿا ايران کان گهرايا. اسان پاڪستاني يا ٻيا ته اڪيلي سر فقط مرد ماڻهو آياسين پوءِ هتي جي رهائش وٺي پنهنجي وطن شادي ڪري زالون وٺي آياسين پر ايرانين جا ته خاندان جا خاندان هتي پهتا. ويندي پاڙن جا پاڙا، هي همراهه ايجنسين ذريعي ايرانين کان پئسا وٺي کين هتي غير قانوني طرح لڪ ڇپ ۾ گهرائيندو ويو. پوءِ هتي جي حڪومت کيس پڪڙيو به پرڪيس ٺهي نه سگهيو ۽ ڇڏي ڏنائونس. پاڻ اهوئي چيائين ته هن پئسن تي اهو ڪم نه ڪيو آهي. هن انساني همدردي ڪارڻ ڏکويل ۽ ڏتڙيلن جي مدد ڪئي آهي.