يونيورسٽي ۾ اليڪشن
وائيس پريزيڊنٽ جي پوسٽ نون آيل شاگردن لاءِ هوندي آهي. باقي پوسٽون فائينل ايئر- يعني ٻئي سال جي شاگردن لاءِ هونديون آهن. جيئن نون آيلن لاءِ فقط هڪ پوسٽ آهي ان ڪري ان تي هر سال مقابلو تمام سخت ٿئي ٿو. مختلف مذهبن، زبانن، ملڪن، علائقن ۽ رنگن جا شاگرد گروپن ۾ ورهائجي پنهنجي پسند جي اميدوارن کي کٽائڻ جي ڪوشش ڪندا آهن. هونءَ ويٽنامي، چيني، فلپينو ۽ ٿائي ڀلي هڪ ٻئي سان وڙهندا رهن، پر اليڪشن جي معاملي ۾ هڪ ٿي هو پنهنجي تر جي همراهه کي کٽرائڻ جي ڪوشش ڪندا آهن.
گذريل سال هن پوسٽ جي اليڪشن لاءِ ڇهه ڄڻا اميدوار بيٺا جن مان تنزانيا جو شاگرد مسٽر ڊئنيل ڪيسا وائيس پريزيڊنٽ چونڊيو. ساڻس مقابلي ۾ ٻيا ارجنٽائنا، چلي، فلپين، جبوتي ۽ پاڪستان جو ڪئپٽن عاشق هئا. هن سال جيئن ئي چونڊن جي تاريخ مقرر ٿي ته وائيس پريزيڊنٽ جي پوسٽ لاءِ نالا کڄڻ لڳا. راحت کلندي مون کي چيو؛
”تون کڻي ان پوسٽ لاءِ مقابلي ۾ بيهه.“
”هڪ ته پاڻ سياست مان ڄاڻون ڪونه. ٻيو ته رڳو منهنجي ها ڪرڻ سان ڪو چونڊجي ته نه ويندس. ووٽ ڪير ڏيندو؟“ مون چيومانس.
”مڙيئي ڇهه ست ته ملي ويندا.“ راحت ٽهڪ ڏيندي چيو ۽ مون کان به کل نڪري وئي ۽ کيس هڪ چرچو ٻڌايم.
“ميڪسيڪو شهر جي ميونسپالٽي جي اليڪشن ۾ هڪ همراهه کي فقط ٽي ووٽ مليا، سندس زال ڪيتروئي سمجهايس ته ان اليڪشن ۾ نه بيهه. ڪير به توکي ووٽ نه ڏيندو پر هو مڃيو ڪونه. ٽن ووٽن جو ٻڌي هن جي شڪي زال سخت ناراض ٿي ويئي. چي: ’ٻه ووٽ ته صحيح هئا. هڪ تنهنجو هڪ منهنجو. پر هيءَ ٽين ڪهڙي نڀاڳي تنهنجي زندگي ۾ داخل ٿي آهي جنهن توکي ووٽ ڏنو آهي.“ سو تون ڇهه ست ووٽن جو انگ چئين ٿو. ڇهه ووٽ پاڻ ڇهه پاڪستانين جا ته صحيح آهن پر هي ستون ووٽ ڪير ڏيندو؟“
منهنجي اها ڳالهه راحت کي دل سان لڳي ته واقعي مقابلو کٽڻ لاءِ سؤ کان مٿي ووٽ ملڻ کپن. هن کي اميد هئي ته ويهه ووٽ ته پڪا آهن. ڇو جو ملائيشيا ۾ ڪافي وقت رهڻ ڪري اتي جي آيل ٻنهي سالن جي شاگردن جي مون سان سٺي دوستي آهي ۽ ملئي زبان اچڻ ڪري انڊونيشيا جي همراهن سان به سٺي عليڪ سليڪ آهي. (ملائيشيا توڙي انڊونيشيا ۽ برونائيءَ ۾ ساڳئي ملئي زبان هلي) بنگال ۾ رهڻ ۽ بنگالي زبان ڄاڻڻ ڪري بنگلاديش جي شاگردن جي ڏهه کن ووٽن جي پڻ پڪي اميد هئي- بشرطيڪه انهن مان ڪونه بيهي. اهڙي طرح هندستان ۽ سريلنڪا جي شاگردن جي ووٽن جي پڻ پڪ هئي. هونئن سياسي طرح هندستان، پاڪستان يا سريلنڪا ڀلي هڪ ٻئي کي گاريون ڏيندا وتن پر ڪلچرلي اسين هڪ ٻئي جي ويجهو آهيون. ان جا ڪيترائي مثال ملندا. ولايت ۾ ڀلي ڪو مسلمان، ترڪ، عرب يا ايراني ملي پر پاڪستان ۽ هندستان جي هڪ عام ماڻهو کي پنهنجو پاڻ ۾ گڏ رهڻ ۽ هلڻ چلڻ ۾ مزو ايندو- چاهي هڪ هندو هجي ۽ ٻيو مسلمان. هڪ ٻئي سان گڏ اڙدو/ هندي زبان ڳالهائڻ ۾ آسانيءَ کان علاوه، ڪپڙا، گنديون، کاڌا پيتا، رسمون رواج، غربت ۽ سادگي، سماجي مسئلن ۽ ريتن رسمن ۾ ساڳي هڪجهڙائي جيڪا پاڪستانين جي هندستانين سان آهي، اها ٻين سان نه آهي.
بهرحال ورلڊ مئريٽائيم يونيورسٽي اسٽوڊنٽ ڪائونسل جي اليڪشن ۾ بيهڻ لاءِ في الحال ارادو لاهي ڇڏيم. پر ٻن ڏينهن بعد هڪ ملئي وري ساڳي صلاح ڏني ته آئون اليڪشن ۾ ضرور بيهان.
”ووٽن جو ڇا ٿيندو؟“ مون کائنس وري ساڳيو سوال ڪيو.
”فڪر نه ڪر. ڪافي ملي ويندا. عرب ايراني توکي ئي ڏيندا، جو هو تو وٽ پڙهڻ لاءِ اچن ٿا ۽ تنهنجو ڪنهن سان به جهڳڙو ناهي. اخبارن ۽ يونيورسٽي جي نيوز ليٽر ۾ مضمون لکڻ ڪري توکي سڀ سڃاڻن ٿا. ترڪي، آذربائيجان، سوڊان ۽ ماريطانيا جا شاگرد ته سڄو ڏينهن توسان ئي گڏ ويهن ٿا“.
۽ هاڻ جڏهن ڏينهن ٻه رکي، نالن ڏيڻ لاءِ باقي وڃي ٻه ڏينهن بچيا ته بنگلاديش جي ڪئپٽن حبيب ساڳئي ڳالهه لاءِ اسان پاڪستانين کي سمجهايو ته ڪنهن طرح مونکي هائوڪار ڪري ان مقابلي ۾ حصووٺڻ کپي. هو فارم کڻي آيو هو. نامينيشن پاڻ ڪيائين ۽ ان وقت ڪولمبيا جي شاگردياڻي ائنا روزا لنگهي رهي هئي، سيڪنڊ لاءِ ٻي صحيح ان کان ورتائين.
”پوءِ ڀلا پڪو ارادو آهي نه؟ موڪلائڻ مهل راحت عزيز چيو.
”الله حافظ آهي. ڪرڪيٽ جو ورلڊ ڪپ ته پاڻ پاڪستانين کٽيو آهي. هاڻ جي هن اليڪشن ۾ هارايوسين ته دنيا پاڻ کي معاف ڪري ڇڏيندي.“ مون کلي وراڻيومانس.
”نه نه هن ۾ به پاڻ پاڪستاني ضرور کٽينداسين.“ راحت دلداري ڏني.
”ڇو ابا! پاڪستانين کي کٽائڻ جو دنيا ٺيڪو کنيو آهي ڇا؟ ڏٺئي نه ته گذريل سال پاڪستاني بيٺو پر کٽيائين ڪونه. سڀ کان گهٽ ووٽ کيس مليا.“ مون ياد ڏياريومانس.
”اهو ان ڪري جو، نه ڪئپٽن عاشق ۽ نه ٻين پاڪستانين آخر وقت تائين ڪا ڪوشش ڪئي. تولاءِ اسان هينئر کان ئي ورڪ ڪرڻ شروع ڪريون ٿا. مئرلين کي ڪلاس روم ۾ چيم ته مانيٽري لاءِ اسان توکي ووٽ ڏنو، هاڻ وائيس پريزيڊنٽ جي چونڊ لاءِ تون اسان جي ملڪي همراهه کي ووٽ ڏي.“ راحت ٻڌايو.
”ڌوڙ آهي پيئي، مئرلين سان ياري رکڻ جو توکي سٺو بهانوملي ويو. بهرحال اها ڳالهه پنهنجي جاءِ، باقي هوءَ اڪيڊار (وچ آمريڪا) ملڪ جي ٿي ڪري ووٽ پنهنجي ڪنهن لاطيني يا ڪرئيبن سمنڊ جي ٻيٽن مان بيٺل ڪنهن همراهه کي ڏيندي. يا ٿي سگهي ٿو ته ڪو اسپيني ڳالهائيندڙ بيهي وڃي ته پوءِ ان کي ووٽ ڏيندي جو پاڻ به اسپيني ڳالهائي ٿي.“ مون سمجهايومانس.
”ائين به آهي ڇا؟“ راحت تعجب مان پڇيو.
”گذريل سال ائين ئي ته ٿيو. آفريڪي ملڪن جا ووٽ فرينچ ۽ انگريزي ڳالهائيندڙن جي وچ ۾ ورهائجي ويا. ڪينيا ۽ سينيگال جهڙن ملڪن جي مسلمان شاگردن به ووٽ اسان کي ڏيڻ بدران انگريزي يا فرينج ڳالهائيندڙ شيديءَ کي ڏنو.“