سنڌ ۾ رهڻ جنجال ڪيو پيو وڃي
اسان جو پاڪستاني شاگرد احمد ڪمال علوي، جنهن کي شڪار جو تمام گهڻو شوق آهي تنهنجو بدڪن، ڪونجن، آڙين کي ائين هلندو ڏسي وات پاڻي ٿيندو آهي ۽ چوندو آهي: ”دل ٿي چوي ته ڪنهن ڏينهن ٿيلهي ۾ لڪائي ڪمري ۾ اچي مٿن سير ڦيرجي“.
پر کين ڦاسائڻ ايترو سولو به نه آهي. ڪبوترن وانگر هي بدڪون بس اسٽاپن، پارڪن، دڪانن ۽ ڪئنالن جي ڪناري وٽ توهان جي اڳيان پيون هلنديون ۽ چڳنديون. پر جيئن ئي کين جهلڻ لاءِ هٿ اڳيان ڪندؤ ته ڦڙڪو ڏيئي اڏامي وينديون. ان کان علاوه حڪومت طرفان پڻ کين ڦاسائڻ جي سخت بندش آهي. انڪري هن ملڪ جي قانوني جي عزت ڪندڙ شهري کين هٿ لائڻ ته پري جي ڳالهه آهي بري نيت سان به نٿا ڏسن. اها ٻي ڳالهه آهي ته اسان ايشيائي ۽ آفريڪن کي هي شڪار جا پکي ڏسي اکين اڳيان يڪدم ديڳڙا ۽ رڌ پچاءَ جوسامان ڦري ٿو. پر هتي جا ماڻهو هنن پکين کي پنهنجي شهر جو مهمان ڪري سمجهن ٿا. جيڪي ٿڌ گهٽ ٿيڻ سان ڏاکڻن علائقن کان هتي اچن ٿا.
هڪ ڏينهن قاضي چيو: ”هي ملڪ ڪيڏا خوش نصيب آهن جو هنن وٽ ههڙا پکي پيا هلن.“
”دراصل ان کان وڌيڪ ته خوش نصيب پنهنجو ملڪ آهي.“ مون چيومانس، ”خاص ڪري سنڌ جو علائقو جتي هر سال سياري جي موسم ۾ هن کان به وڌيڪ قسم جا هجرتي پکي هنن اتراهين ملڪن (ويندي سائبيريا کان) اچن ٿا. سو اهو نٿو چئي سگهجي ته هي ملڪ خوش نصيب آهن. اڃا به اهو چئي سگهجي ٿو ته اسان جا ماڻهو يا حڪومت بدنصيب آهن، جيڪي ههڙن پکين جو قدر نٿيون ڪن ۽ نه فقط پاڻ هنن پکين کي بي دردي سان ماريندا وتون پر اوسي پاسي جي امير عربن کي دعوتون ڏيندا وتون ته اچو ۽ اچي ڀينگ ڪريو.“
علوي چوڻ لڳو: ”مون کي يقين آهي ته اهي پکي جيڪڏهن دبئي، دوحا يا سعودي عرب، ڪويت پاسي وڃن ها ته اتي جا ڄٽ عرب به انهن کي نه مارين ها. پر هنن جي بچاءَ ۽ وڌڻ ويجهڻ جا اپاءُ وٺن ها. پر اسان وٽ اهو وڃي حال ٿيو آهي جو انهن مهمان پکين کي به سک جو ساهه کڻڻ نٿا ڏيون“.
”گذريل ٻن ٽن سالن کان ته انهن ۾ اهڙو ٽاڪوڙو وڌو ويو آهي جو ڪيترن پکين سنڌ ۾ لهڻ گهٽائي بمبئي ۽ هندستان جي ٻين ڪنارن ڏي وڃڻ شروع ڪيو آهي.“ مون کين ڪجهه عرصو اڳ جي هيرالڊ رسالي ۾ ڇپيل هڪ رپورٽ ڏي ڌيان ڇڪايو.
”ڪيڏو ڏک ٿو ٿئي.“ قاضيءَ افسوس جو اظهار ڪيو، ”اسانجي ملڪ- خاص ڪري سنڌ جي حالت ڏينهون ڏينهن ڇا ٿي رهي آهي. سندس درياءَ سڪندا وڃن، نتيجي ۾اهي مڇيون پلا نظر نٿا اچن. واٽر ٽيبل مٿي کڄڻ ڪري زمينن جي سم ۽ ڪلر ستياناس ڪري ڇڏي آهي. هيرن جهڙن ماڻهن کي ڊاڪو ۽ ڌاڙيل سمجهي ماريو پيو وڃي ۽ ڌاڙيلن کي تاتي هن پُر سڪون ڌرتي تي ناحق ٻاريو پيو وڃي. جيئن ڪو سک چين سان نه رهي سگهي ويندي پکي پکڻ لاءِ به سنڌ ۾ رهڻ جنجال ڪيو پيو وڃي.