رشتن کي وقت ڏيو
اُها ٻي عورت جنھن جي لاءِ، منھنجي زال مون کي اجازت ڏني هئي، سا منھنجي ماءُ هئي، جيڪا 19 سالن کان رن زال هئي. مون تي ڪم جو دٻاءُ گهڻو هيو ۽ تنھن کان سواءِ 3 ٻار بہ پالڻا هئا، تنھن ڪري امان سان ڪڏهن ڪڏهن ملاقات ٿيندي هئي. تنھن ڏينھن جڏهن مون کيس رات جي مانيءَ جي دعوت ڏني تہ هُن هڪدم پڇيو، ”ڇا ٿيو آهي، تون ٺيڪ تہ آهين نه!؟“
منھنجي ماءُ سدائين اهو سمجهندي آهي تہ رات جو دير سان فون جي گهنٽي وڄڻ يا ڪنھن پاران اوچتي فون اچڻ سدائين بدشگوني هوندي آهي. سندس آواز ۾ هن مھل بہ اهو سڀ محسوس ٿي رهيو هو. مون کيس دلداري ڏيندي چيو، ”امان مون کي لڳي ٿو تہ اسان کي هڪ ٻئي سان ڪجهہ وقت گذارڻ گهرجي. جنھن ۾ رڳو اسان ٻہ ئي هجون.“
ٽيليفون جي پريان جھڙو هُن ڪجهہ سوچيو پئي، پوءِ چيائين، ”مون کي بہ اها ڳالھہ ڏاڍي وڻي آهي.“
جمعي جي ڏينھن ڪم تان موٽڻ کان پوءِ مان جڏهن کيس وٺڻ لاءِ وڃي رهيو هوس، تہ ڪجهہ مُنڌل هئس، جڏهن مان سندس گهر تي پھتس تہ مون محسوس ڪيو تہ امان پاڻ بہ ڪجهہ پريشان هئي. هُوءَ دروازي تي مون لاءِ بيٺل هئي ۽ اهي ساڳيا ڪپڙا پاتا هئائين، جيڪي هُن پنھنجي شاديءَ جي آخري سالگره تي پاتا هئا. سندس مُنھن تي مُرڪ ڏاڍي سھڻي هئي. ”مون پنھنجي ساهيڙين کي ٻُڌايو آهي، تہ اڄ مان پنھنجي پُٽ سان رات جي ماني کائڻ پئي وڃان ۽ هُنن تي ان خبر جو زبردست اثر پيو آهي.“ هُوءَ گاڏيءَ ۾ ويٺي ۽ ڳالھہ جاري رکيائين، ”هن مانيءَ بابت سوچيندي سوچيندي صبح تائين تہ هُو چريون ٿي پونديون.“
اسين هڪ ريسٽورنٽ ۾ وياسين، جيڪو گهڻو مھانگو تہ ڪونہ هيو، پر سُٺو هيو. ريسٽورنٽ ۾ داخل ٿيڻ مھل امڙ منھنجي ٻانھن جهلي ۽ وڏي لاڏ سان اندر داخل ٿي. جڏهن اسين ويھي رهياسين ۽ مون کاڌي جو مينيُو پڙهيو تہ محسوس ڪيم، تہ امان کي رڳو وڏا اکر پڙهڻ ۾ پئي آيا. مينيُو اڌ تائين پڙهيم تہ محسوس ڪيم، تہ پاسي ۾ ويٺل ماءُ مون ڏانھن گُهوري رهي هئي ۽ سندس چپن تي هڪ اداس مُرڪ پکڙيل هئي، ”توکي ياد آهي، جڏهن تون ننڍو هوندو هئين، تہ مان تولاءِ مينيُو ڪارڊ پڙهندي هئس. هاڻي بہ اهو ڪم مون کي ئي ڪرڻ ڏي. ڀلي ننڍا اکر نٿي پڙهي سگهان، پر هتي جي کاڌن کي تہ ڄاڻان ٿي.“
ماني کائڻ دوران اسان جام ڪچھري ڪئي. حالت اها ٿي جو اسان کان فلم ڏسڻ واري ڳالھہ بہ وسري ويئي. هڪ ٻئي جون ڳالھيون، هُن جي ۽ منھنجي حياتيءَ جا قصا، الاءِ ڇا ڇا اوري جڏهن مان کيس سندس گهر تي ڇڏڻ آيس تہ هُن چيو، ”جي تون مون کي وري دعوت ڏيندين تہ مان خوشيءَ خوشيءَ تو سان هلنديس.“ مون کيس پڪ ڏياري تہ ضرور دعوت ڏيندوسانس.
گهر پھتس تہ منھنجي زال پڇيو، ”تنھنجي دعوت ڪيئن رهي؟“
مون وراڻيو، ”اهڙي دعوت جو تہ مون سوچيو ئي ڪونہ هو.“
ڪجهہ ڏينھن کان پوءِ امان اوچتو گذاري وئي. سندس وفات ايڏي اوچتي ٿي جو مون کي تہ ڪجهہ سمجهہ ۾ ئي نہ آيو. هُن جي گذاري وڃڻ کان ڪجهہ ڏينھن پوءِ مون کي اُن هوٽل جي پاران هڪ لفافو مليو، جتي اسان اُها آخري ماني کاڌي هئي. لفافي ۾ ادائيگيءَ جي رسيد هئي، جنھن سان گڏ هڪ چٺي بہ هئي. هُن لکيو هو، ”مون اهو بلُ تہ پھرين ئي ڀري ڇڏيو هو. جڏهن تو مون کي مانيءَ جي دعوت ڏني تہ مون کي پنھنجي طبيعت جي خبر هئي تہ متان مان اُتي پھچڻ لاءِ جيئري نہ هجان، تہ بہ مون ٻن ماڻھن جي مانيءَ جي ادائيگي ڪئي هئي. هڪ تون ۽ ٻي تنھنجي زال... تون اهو ڪڏهن بہ ڄاڻي ڪونہ سگهندين تہ اها رات مون لاءِ ڪيڏي اهم هئي. پُٽن کي ڪھڙي خبر تہ هُنن جي هڪ گهڙي بہ ماءُ لاءِ ڇا هوندي آهي! منھنجا پُٽَ، مان توسان سدائين محبت ڪندي رهنديس، پوءِ تون دير سان اچين يا جلدي... ياد رکين يا وساري ڇڏين.“