منھنجا هٿَ دنيا جا سڀ کان سھڻا هٿ آهن
ان گهڙيءَ کان وٺي مون ڪڏهن بہ نُنھن ۾ چڪ نہ هنيو. مون بابا کي مايوس نہ پئي ڪرڻ گهريو، پر مون کي حيرت ٿيندي هئي تہ کيس منھنجن هٿن ۾ ڇا ڏسڻ ۾ آيو هو، جو هُن کين سھڻا هٿَ سڏيو هو. منھنجي ڀيڻ جي هٿن جون آڱريون ڏاڍيون سھڻيون ۽ نُنھن ڏاڍا سھڻا هوندا هئا ۽ منھنجي بہ اها خواهش هوندي هئي تہ منھنجا هٿ هن جي هٿن جھڙا سھڻا هجن. بابا جي ڳالھہ کان پھرين مون شايد ڪڏهن پنھنجي پاڻ سان ڪا خاطري نہ ڪئي هئي پر هاڻي مون سوچيو تہ منھنجي هٿن کي سُٺو لڳڻ گهرجي.
وقت گذرڻ ساڻ منھنجا نُنھن وڌندا ويا ۽ زنانن نازڪ هٿن ۾ ڊگهن نُنھن جي جيڪا سونھن هوندي آهي، اها جرڪڻ لڳي هئي، پر مون کي اڃا بہ اهو احساس هو تہ اهي منھنجي ڀيڻ جي نُنھن جيان خوبصورت نہ هئا. خبر ناهي ڇو، اهي سدائين يا تہ ڀڄي پوندا هئا يا وري ڦٽل نظر ايندا هئا. مون کي لڳندو هو تہ مان انھن جي حفاظت پنھنجي ڀيڻ جيان نٿي ڪري سگهان. مون کي چمڙيءَ جي بيماري بہ هئي، جنھن جي ڪري نشان ٺھي پوندا هئا ۽ انھن ڳاڙهن نشانن ۾ سُور جي ڪري آڱريون صحيح نموني سان مُڙي نہ سگهنديون هيون. منھنجا هٿ سدائين ڏکندا رهندا هئا. جيتوڻيڪ منھنجي مائٽن سندن سُور گهٽائڻ لاءِ ڇا نہ ڪيو هوندو، پر لڳندو هو تہ ڄڻ هُنن لاءِ ڪو علاج ئي ڪونھي. بس منھنجي ننڍپڻ ۾ شرم جو احساس هئا. مان ڪيترائي ڀيرا پنھنجي هٿن تي ويھي رهندي هئس تہ جيئن ماڻھو منھنجا سُڄل هٿَ نہ ڏسن ۽ مون کان سوال نہ ڪن. اوچتو جيڪڏهن ڪو منھنجا هٿ ڏسي وٺندو هو تہ سوال ڪندو هو، ”تنھنجن هٿن کي ڇا ٿيو آهي؟“ ۽ هڪ لڄِيلي ٻار جيان جيڪو سڀني کان لڪندو وتي، اهو سوال پريشان ڪندڙ هوندو هو. جنھن جي ڪري مون کي هٿ لڪائڻا پوندا هئا.
ويھارو سالن جي ڄمار ۾ نوجوان عورت بڻجندي منھنجي چمڙيءَ جي بيماري ايتري وڌي وئي، جو ڪڏهن ڪڏهن سِيڌو سامان وٺڻ لاءِ بازار ويندي، مان هٿن تي پٽيون ٻڌي ڇڏيندي هئس تہ جيئن ڪوبہ منھنجن ڪوجهن هٿن تي ڪو جملو نہ هڻي. ائين لڳندو هو ڄڻ اهي ٽئين درجي جا سڙيل هٿَ هجن. اهو زمانو هٿن جي معاملي ۾ منھنجي لاءِ سڀ کان ڏکيو وقت هو. آخرڪار هڪ ڊاڪٽر مون کي هڪ سگهاري ڪارٽيزون ڪريم ڏني، جنھن منھنجي هٿن جي نشانن کي ٺيڪ ڪيو، پر پنھنجي اندر ۾ هٿن کي ناپسند ڪرڻ جو منھنجو خيال الاءِ ڪيترا سال هلندو رهيو. مان اڃا بہ ڪيترو ئي عرصو پنھنجا هٿَ لڪائيندي رهيس، جن تي طبعي نشان رهجي ويا هئا. ڪڏهن ڪڏهن مان تصويرن ۾ پنھنجا هٿَ ڏسندي هئس ۽ سوچيندي هئس تہ منھنجا هٿ ڪيڏا نہ پيارا آهن. منھنجيون آڱريون ننڍيون، ڊگهيون ۽ نازڪ آهن. منھنجن نازڪ هٿن تي مُنڊيون سدائين سونھنديون آهن ۽ اهو سڀ محسوس ڪندي، ٽيھارو سالن جي ڄمار ۾ مون پنھنجن نُنھن تي پالش لڳائڻ شروع ڪئي ۽ پنھنجن هٿن جو خيال رکڻ شروع ڪيو. هاڻي مون کي انھن هٿن جي لاءِ ساراھہ محسوس ٿيڻ لڳي هئي، جن هيترا سال مون کي شرمسار رکيو هو. آخرڪار مان ماڻھن سان هٿَ ملائڻ لائق ٿي وئي هئس ۽ اهو مون کي سٺو لڳڻ لڳو هو. ان قسم جون شيون توهان ڪڏهن ڪونہ سوچيندا آهيو، جڏهن خوبصورت هٿَ سڄي عمر توهان ساڻ هوندا آهن، پر چمڙيءَ تي ٿيندڙ هڪ ننڍڙو زخم بہ گهڻو ڪجهہ ڪري سگهي ٿو. مون کي هاڻي پنھنجي هٿن جي آزادي محسوس ٿيڻ لڳي هئي ۽ ڪيڏو نہ سٺو پئي لڳي تہ انھن کي لڪائڻ بدران ڳالھائڻ دوران وڌيڪ استعمال ڪيو وڃي.
ڪجهہ سال پھرين مون کي محسوس ٿيو تہ منھنجا هٿَ بدلجڻ لڳا هئا. منھنجي کاٻي هٿ جي ننڍڙي آڱر جا جوڙ سُڄڻ لڳا هئا ۽ انھن ۾ سُور بہ ٿيڻ لڳو هو. مون ڪجهہ تحقيق ڪئي تہ مون کي خبر پئي تہ طاقتور ڪارٽيزون جو علاج اهڙي قسم جو ردعمل ظاهر ڪري سگهي ٿو. جيتوڻيڪ مون ويھارو سالن جي ڄمار ۾ ڪارٽيزون استعمال ڪيو هو، پر هاڻي شايد ان جي موٽ پئي ٿي ۽ ٻئي قسم جو سُور شروع ٿي رهيو هو. مون کي پڪ تہ نہ هئي پر لڳم پئي تہ معاملو ڪجهہ اهڙو ئي آهي.
پنھنجي خوبصورت ننڍڙي آڱر کي سُڄندو ڏسي مون کي ڏاڍو ڏک ٿيو، پر انھي کان وڌيڪ هاڻي اهو سُور محسوس ٿيڻ لڳو هو، جيڪو ٿانوَ ڌوئندي ۽ ماني پچائيندي ٿيندو هو. سال کن کان پوءِ سُور تہ ختم ٿي ويو، پر اهو جوڙ سڄيل ئي رهيو. هاڻي چيچ تي ڄڻ ڪا ڳنڍ رکيل هجي. مٿان وري ساڄي هٿ جي چيچ بہ ائين ئي ڪرڻ شروع ڪيو. منھنجي نرم چمڙي سخت ٿيڻ لڳي هئي ۽ نسون اڀري آيون هيون. منھنجن هٿن عمر ڏيکارڻ شروع ڪئي هئي. اهي هاڻي نازڪ نہ رهيا هئا. اهي تہ اُن عورت جا هٿَ بڻجي چڪا هئا، جنھن ٺيڪ ٺاڪ زندگي ڏٺي هجي.
پنھنجن هٿن کي بدلجندي ڏسڻ ڪا سَوَلي ڳالھہ نہ هئي. مون کي انھن جي ساراھہ ڪرڻ ۾ ۽ انھن کي ٺيڪ ڪرڻ ۾ سالَ لڳا هئا ۽ جڏهن مون انھن کي اهڙو ڪري ورتو هو تہ مون کي خبر پئي تہ هُو مَٽجن پيا. هي ماڻھن کي تہ عجيب لڳي سگهي ٿو، پر اها عورت جنھن عمر جو وڏو حصو ڪا شرمساري محسوس ڪئي هجي ۽ پوءِ انھي شرمساريءَ کي ختم ڪيو هجي، ان لاءِ اها حقيقت ڏاڍي تلخ آهي تہ هاڻي منھنجا هٿَ مٽجن پيا، مون کي انھن کي ڪنھن ٻي نگاھہ سان ڏسڻو پوندو.
ان خواهش پٽاندڙ جو مان هر شئي ۾ سونھن ڳوليندي آهيان. مان هاڻي پنھنجن هٿن ۾ سونھن ڳولينديس، پوءِ کڻي اهي ڪيترا بہ پوڙها ڇو نہ ٿي وڃن يا کڻي ڪيترو بہ سُور ڇونہ ڪن. ڇاڪاڻ تہ انھن هٿن الاءِ ڪيترين حياتين کي ڇھيو آهي. اهي ئي هٿ آهن، جن منھنجن نوَن ڄاول ٻارن کي ڇھيو هوندو، جڏهن هنن پنھنجي حياتيءَ جا اوائلي ساھہ کنيا هئا. انھن ئي تہ ان مرندڙ ساهيڙيءَ جي هٿن کي جهليو هو، جيڪي ڪئنسر وگهي فوت ٿيندي ڏڪِي رهيا هئا. انھن ئي تہ روئندڙ ٻارن کي پيار جو پلئه ڏنو آهي ۽ انھن لاءِ مٺيون مانيون پچايون آهن. انھن ئي تہ محسوس ڪيو، جڏهن اسان جي محبوب ڪتي آخري ساھہ کنيا ۽ وري جڏهن سندس ٻلونگڙن اهي هٿ چَٽيا. انھن هٿن ئي تہ شادين ۽ سالگراهن لاءِ ڪيڪ تيار ڪيا. انھن هٿن ئي تہ منھنجي گهر واري جي وارن ۾ آڱريون ڦيريون آهن، جڏهن هُو ڊگهي سفر تان يا مصروف ڏينھن تان موٽندي ننڊ ڪندو هجي. انھن هٿن ئي تہ ڪيترن خاص موقعن لاءِ ميزن کي سينگاريو آهي. انھن ڀاڪر پاتا آهن. آسيس ڏني آهي. ڳوڙها اُگهيا آهن. صفائي ڪئي آهي. اميد جي آڇ ڪئي آهي. خيالن کي لکيو آهي. چانھہ ٺاهي آهي. ٻُوٽا لڳايا آهن. آسمان کي ڇھيو آهي. سمنڊ کي محسوس ڪيو آهي.
هي هٿَ سونھن کان واقف آهن، ڇاڪاڻ تہ هُنن زندگيءَ کي ڇھيو آهي. منھنجا هٿ ڏاڍا سھڻا هٿ آهن.