محبت بہ ڪنھن دعا کان گهٽ ناهي

15 صديءَ ۾ نيورمبرگ جي ويجهو هڪ ننڍڙي ڳوٺ ۾ هڪ ڪٽنب رهندو هو. جنھن ۾ 18 ٻار شامل هئا. کاڌي جي ميز تي ٻارن جي ان هجوم کي خوراڪ پھچائڻ لاءِ سندن پيءُ ڊيورر کي شديد محنت ڪرڻي پوندي هئي. هُو پيشي جي لحاظ کان هڪ سونارو هيو ۽ تقريبن 18 ڪلاڪ ڪم ڪندو هو. تنھن کان سواءِ بہ هُو مختلف ڪم ڪندو هو تہ جيئن گهر جو چرخو هلندو رهي. سندن حياتي ڏاڍي تڪليف ۾ گذري رهي هئي. 18 ٻارن مان ٻن پٽن البريخٽ ۽ البرٽ جي ذهن ۾ هڪ خيال آيو، هنن جي خواهش هئي تہ هُو پنھنجي ذهانتن کي آزمائڻ لاءِ آرٽ جي تعليم حاصل ڪن، جيڪا نيورمبرگ ۾ حاصل ٿي پئي سگهي، پر کين ڄاڻ هئي تہ هنن جو پيءُ سندن تعليم جو بار کڻڻ جي لائق نہ هيو. هُو ان ڳوٺ ۾ ئي ڏکيائيءَ سان گذران ڪندا هيا، تہ سندن پيءُ کين ڪٿان نيورمبرگ جھڙي شھر ۾ موڪلي پيو سگهي. رات جو پنھنجي پُرهجوم بسترن تي ليٽندي، ٻنھي ڀائرن هڪ فيصلو ڪيو. هنن سوچيو تہ اکر ڀوري ڪيون ٿا، جيڪو هارائيندو، اهو ڳوٺ جي ڀر واري کاڻ ۾ وڃي پورهيو ڪندو ۽ پنھنجي ڀاءُ جي مالي مدد ڪندو تہ جيئن اهو تعليم حاصل ڪري سگهي... پوءِ جڏهن اهو ڀاءُ چار سال پورا ڪري تعليم مڪمل ڪندو تہ پوءِ پورهيو ڪندڙ ڀاءُ جي مدد ڪندو تہ جيئن اهو بہ تعليم حاصل ڪري سگهي. هاڻي جي ان کي پنھنجي هنر جي ڪري ڪجهہ اهڙو وسيلو ملي ويو، جنھن مان ڪمائي ڪري سگهي تہ ٺيڪ نہ تہ بھرحال کاڻ ۾ پورهيو ڪري بہ تعليم حاصل ڪيل ڀاءُ، ٻئي ڀاءُ جي تعليم پوري ڪرائيندو.
هنن آچر جي ڏينھن صبح جو اکر ڀوري ڪئي. البريخٽ ڊيورر اها اکر ڀوري کٽي ۽ نيورمبرگ روانو ٿي ويو. البرٽ خطرناڪ کاڻين ۾ ڪم ڪرڻ شروع ڪيو ۽ ايندڙ چار سال پنھنجي ڀاءُ جي تعليم حاصل ڪرڻ ۾ مدد ڪيائين. جنھن جو ڪم پنھنجي اداري ۾ مثال جوڳو هيو. سندس هٿ جو هنر، ڪاٺ تي ڪاريگري ۽ ڪينواس تي آئل جو ڪم پنھنجي ڪيترن استادن کان بہ وڌيڪ حسين هو. جڏهن هن پنھنجي تعليم مڪمل ڪئي تہ پنھنجي ڪم جي ڪري سٺا پئسا ڪمائڻ لڳو. جڏهن اهو فنڪار پنھنجي ڳوٺ واپس موٽيو تہ سندس ڪٽنب هُن جي اچڻ جي خوشيءَ ۾ هڪ زبردست دعوت رٿي. بھترين ماني ۽ موسيقيءَ جي محفل کان پوءِ البريخٽ پنھنجي خاص مھمان واري ڪرسيءَ تان اٿيو ۽ پنھنجي ڀاءُ جي مانَ ۾ جام بلند ڪندي، سندس قربانين جو ذڪر ڪرڻ لڳو. هن پنھنجي ڳالھہ جي پڄاڻي هِن ڳالھہ تي ڪئي:
”۽ هاڻي منھنجا ڀلارا ڀاءُ البرٽ، تنھنجو وارو آهي تہ تون نيورمبرگ وڃ ۽ پنھنجي خواب جي تڪميل ڪر ۽ مان هاڻي تنھنجي لاءِ پورهيو ڪندس.“
سڀني جون اکيون البرٽ ڏانھن کڄي ويون، جيڪو ميز جي پرانھين ڪُنڊ تي ويٺل هيو. سندس اکين مان ڳوڙها ڳڙي رهيا هئا ۽ مُنھن پِيلو پئجي ويو هئس. ڏک وچان پنھنجو ڪنڌ لوڏيندي ۽ روئندي هُن ورجايو پئي، ”نہ نہ...نہ نہ“ آخرڪار پنھنجو پاڻ تي ضابطو آڻيندي، هن پنھنجي ڳلن تان ڳوڙها اگهيا، ڊگهي ميز تي هڪ نگاھہ وڌائين ۽ انھن چھرن کي ڏٺائين جن سان هن کي شديد پيار هو ۽ پوءِ پنھنجي هٿن کي ڳلن جي ويجهو آڻيندي آهستڙي چيائين، ”نہ منھنجا ڀاءُ... مان نيورمبرگ نٿو وڃي سگهان. ڏاڍي دير ٿي چڪي آهي. ڏس کاڻ ۾ پورهئي ڪرڻ وارن انھن چئن سالن منھنجي هٿن جو ڇا حال ڪيو آهي. منھنجي هٿن جي هر هڏي گهٽ ۾ گهٽ هڪڙو ڀيرو ضرور ڀڳي آهي ۽ هاڻي تہ مون کي سَنڌن جي سُور جي تڪليف ايڏي وڌي وئي آهي، جو مان تنھنجي خوشيءَ جو جام بہ پنھنجي هٿن ۾ جهلي نٿو سگهان. مان پين يا برش کي ڪيئن جهلي سگهندس. نہ منھنجا ڀاءُ... مون کي ڏاڍي دير ٿي وئي آهي.“
تقريبن ساڍا چار سئو سال ٿي چڪا آهن. البريخٽ ڊيورر جا هزارين شاهڪار واٽر ڪلر، چارڪول، ڪاٺ جي گهڙائي ۽ پتل جي نقشڪاريءَ سان دنيا جي اهمر ترين عجائبخانن ۾ موجود آهن، پر سڄي دنيا البريخٽ ڊيورر جي ڪم کي ٻن هٿن جي هڪ نقش سان ڄاڻي سڃاڻي ٿي، جيڪو سڄيءَ دنيا ۾ مختلف گهرن جي ڊرائنگ رومن ۽ آفيسن جي ڀتين تي لڳل آهي. هن پنھنجي دل جي درد سان پنھنجي ڀاءُ جي هٿن جو چِٽُ چِٽيو، جنھن ۾ ڏُٻريون آڱريون آسمان ڏانھن کڄيل آهن ۽ پنھنجي شاهڪار کي هُن ’هٿن‘(Hands) جو نالو ڏنو. اها ٻي ڳالھہ آهي تہ هن خراجِ عقيدت کي ماڻھن ’دعائيندڙ هٿن‘ جو نالو ڏنو آهي.
توهان جي نگاھہ جڏهن بہ انھي شاهڪار تي پوي تہ اهو ضرور ياد رکجو تہ اهڙن هٿن کي ڪوبہ اڪيلو نٿو ٺاهي سگهي. اهي هٿ کڄندڙ دل جي دُعا سان ٺهي سگهن ٿا.

ڪھاڻيون

ھڪڙي ملندي آھي زندگي