ڪوبہ ماڻھو مڪمل نہ هوندو آهي
عورت ڪتابي گهڻي هُئي. هُوءَ جيڪي ڪُجهہ پڙهندي هُئي، سو پاڻ تي سوار ڪري ڇڏيندي هُئي. سندس خيالن جي اُڏام اونچي هوندي هُئي ۽ هُوءَ تصور جا ڏاڪا چڙهڻ ۾ پٺتي پير نہ رکندي هُئي.
ڪُجهہ مھينن کان پوءِ زال، مڙس وٽ هڪ تجويز کڻي آئي، ”مون ڪُجهہ دير پھرين هڪ رسالي ۾ پڙهيو آهي، تہ ڪيئن پنھنجي شاديءَ کي وڌيڪ سگهارو بڻائجي.“
مڙس اتساھہ مان ڏانھس نھاريو، ”اڇا.“
”اسان ٻنھي کي هڪ لسٽ تيار ڪرڻ گهرجي.“
”ڇا جي؟“ مڙس پُڇيو.
”انھن سڀني عملن جي جيڪي اسان کي پسند نہ هُجن، مُنھنجو مطلب آهي تہ اهي سڀ عمل، جيڪي مون ۾ اهڙا آهن، جيڪي اوهان کي پسند ناهن يا وري اوهان ۾ آهن، جيڪي مون کي سخت ناپسند آهن. اهڙن عملن جي لسٽ ٺاهي، اسان کي هڪٻئي کي ٻڌائڻ گهرجي.“
مڙس ڏانھس ڏسندو رهيو، هن ڳالھہ جاري رکي.
”ائين ڪرڻ سان خبر ٿوَ ڇا ٿيندو؟ جيڪي شيون اسان کي نٿيون وڻن نہ... انھن بابت پاڻ ڳالھائي سگهنداسين. انھن کي ٺيڪ ڪرڻ لاءِ عملي سوچ ڪنداسين ۽ ان نموني يقينن اسان جي حياتين ۾ وڌيڪ بھتري ايندي ۽ اسين وڌيڪ سٺا ڏينھن گڏجي گهارينداسين.“
مڙس بس ماٺ ڪيو کيس ڏسندو رهيو، زال جو اتساھہ ڏسڻ وٽان هو.
”ڪڏهن ڪڏهن، ننڍڙا ننڍڙا امتحان، مثالي هوندا آهن ۽ وڏا وڏا نتيجا ظاهر ڪندا آهن. پاڻ کي اهو سڀ ائين ضرور ڪرڻ گهرجي ۽ پوءِ نتيجن مان ڀرپور لاڀ حاصل ڪرڻ گهرجي.“
مڙس هائوڪار ڪئي، ٻئي الڳ الڳ ڪمرن ۾ ڪاغذ قلم کڻي هليا ويا تہ جيئن انھن عملن جي فهرست کي ترتيب ڏئي سگهجي، جيڪي هڪٻئي لاءِ اڻ وڻندڙ هجن يا وري هڪٻئي بابت نہ وڻندا هُجن. سڄو ڏينھن هُو سوچيندا رهيا تہ ڇا ڇا لکجي. مانيءَ تي گڏيا تہ بہ ماٺ ماٺ هُئا.
مڙس ڪُجهہ چوڻ گهريو پر نہ چئي سگهيو. زال جي مٿي تي سوالنامو ۽ ڪاغذ سوار هُئا.
ٻئي ڏينھن صبح جو هُنن فيصلو ڪيو تہ نيرن کائڻ کان پوءِ هُو پنھنجو پنھنجو لکيل ڪاغذ پڙهندا.
”مان ٿي شروع ڪيان“ زال آڇ ڪئي ۽ پنھنجي فهرست ڪڍيائين، جنھن ۾ الاهي ساريون شيون لکيل هيون، هن تہ پورا ٽي پَنا ڀريا هُئا.
جڏهن هن ننڍين ننڍين ڳالھين کي پڙهڻ شروع ڪيو تہ کيس محسوس ٿيو تہ مڙس جي اکين ۾ پاڻياٺ اڀري رهي هُئي.
”ڇا ٿيو؟“ هن مڙس کان پُڇيو.
”ڪُجهہ نہ...“ هُو مرڪيو، ”تون پڙهندي رھہ ۽ فهرست مڪمل ڪر.“
زال کي پنھنجو جنون هو. هن ٽئي پنا پڙهي پورا ڪيا، جنھن ۾ 30 کن شڪايتون لکيل هيون. اهي سڀ نقص، عادتون ۽ عمل لکيل هُئا، جيڪي کيس پنھنجي مڙس ۾ پسند نہ هُئا يا وري جن کي هن بدلائڻ پئي گهريو. هن فهرست پڙهي پوري ڪئي ۽ اها ويڙهيندي مڙس کي چيائين، ”هاڻي توهان پنھنجي فهرست پڙهو. تنھن کان پوءِ پاڻ ٻئي گڏجي ڏسنداسين تہ اهي ڪھڙا عمل آهن، جيڪي پاڻ گڏجي چونڊيا آهن يا وري انھن کي ٺيڪ ڪيئن ٿو ڪري سگهجي.“
ڏاڍي اطمينان سان مڙس وراڻيو، ”مُنھنجي فهرست ۾ ڪُجهہ بہ لکيل ناهي... مُنھنجي خيال ۾ تہ تون جيئن بہ آهين، زبردست آهين. مان نٿو گهران تہ تون مون لاءِ، پنھنجو پاڻ ۾ ڪُجهہ بہ بدلائين. تون بھترين آهين ۽ مون کي ڪڏهن بہ، ڪوبہ اهڙو خيال ناهي آيو تہ توکي بدلائجي... تون مُنھنجي لاءِ محبت جو تحفو آهين، مان توکي بدلائڻ لاءِ ڇو سوچيان.“
هاڻي، ڳوڙهن جو وارو، زال جي اکين ۾ اچڻ جو هو. مڙس جي سچائيءَ، محبت ۽ خلوص کيس ڪيترائي مثال سمجهائي ڇڏيا هُئا.
حياتي انھن لمحن ۾ بيحد حسين هوندي آهي، جڏهن اسين پنھنجي جِيوَن ساٿيءَ جي خوبيءَ تي سندس ساراھہ ڪندا آهيون ۽ سندس غلطين کي درگذر ڪندا آهيون. ڪوبہ ماڻھو مڪمل نہ هوندو آهي، اهو سمجهڻ ۾ ئي سڄي زندگي لڪل آهي.