قبضه گروپن جي منهنجي اسڪول تي ڪاهه
ڪراچيءَ جو اين جي وي هاءِ اسڪول انگريزن جو ڇڏيل فتنو آهي.
اين جي وي هاءِ اسڪول جي فتني کي سمجهڻ لاءِ، فتني جي پس منظر کي سمجهڻ ضروري آهي، ورنه، نه فتنو سمجهه ۾ ايندو، ۽ نه اين جي وي هاءِ اسڪول.
1942ع ۾ انگريز مائي باپ حڪم ڏنو، ته سنڌ جي سڀ کان قديم، ۽ سڀ کان وڏي اسڪول، اين جي وي هاءِ اسڪول لاءِ هڪ عاليشان عمارت تيار ڪئي وڃي. بس سائين! حڪم جي دير هئي. وٺ وٺان ٿي ويئي. پر جيستائين اسڪول جي عمارت ٺهي راس ٿي، تيستائين انگريز مائي باپ ملڪ ڇڏي هليا ويا.
1948ع جي شروعات ۾، سعيد منزل جي ڀرسان، بندر روڊ (ايم اي جناح روڊ) تي اين جي وي هاءِ اسڪول جي عمارت ٺهي راس ٿي. پٿر مان ٺاهيل ٽماڙ اسڪول جي عمارت جو شمار ڪراچيءَ جي ڏهن سهڻين عمارتن ۾ ٿيڻ ۾ آيو. عمارت ۾ 48 ڪلاس روم، بهترين سائنس هال، عجب جهڙو ڊرائينگ هال، وسيع ۽ ويڪرو آڊيٽوريم، ناياب ۽ نادر ڪتابن واري لائبريري. ۽ هڪ ٺاهوڪي ڪيفيٽيريا هئي. اسڪول جي هاڪ اهڙي، جو هرڪو پنهنجا ٻار اين جي وي هاءِ اسڪول ۾ داخل ڪرائڻ لاءِ پيو واجهائي!
پوءِ هڪڙي ڏينهن، جڏهن دنيا ۾ ڪنهن به قسم جي ڦير گهير نه آئي هئي، تڏهن اين جي وي هاءِ اسڪول جي ٽماڙ تي ڦير گهير محسوس ڪئي ويئي. ٽماڙ تي ”پير الاهي بخش ايس ــ ٽي ڪاليج“ کوليو ويو، ۽ اتان اين جي وي هاءِ اسڪول کي هيٺ ٻه ماڙ تي ڀڄايو ويو. اختياريءَ وارن ان عمل جي آجيان ڪئي. چيائون ته اسڪول لاءِ ايڏي وڏي ۽ عاليشان عمارت سيڙائڻ چريائي آهي.
پوءِ هڪڙي ڏينهن اين جي وي هاءِ اسڪول جي آڊيٽوريم جي هاڪ ان دور جي سنڌ اسيمبليءَ جي ميمبرن ۽ گورنر تائين وڃي پهتي. سڀني متفق فيصلو ڪيو، ته اسڪول جهڙي خسيس اداري وٽ عاليشان آڊيٽوريم هئڻ نه گهرجي. هڪدم سنڌ اسيمبليءَ لاءِ اسڪول جو آڊيٽوريم چونڊيو ويو. ۽ اسڪول کان کسيو ويو.
انهن ڏينهن ۾ تعليم کاتي جو ڊائريڪٽر وڏن اختيارين وارو صاحب هوندو هو. سندس آفيس خالقڏني هال جي ڀرسان هڪ بيرڪ ۾ هوندي هئي. هڪڙي ڏينهن صاحب اسڪول جي انسپيڪشن تي آيو. کيس اسڪول جي عمارت بيحد پسند اچي ويئي. هڪدم حڪم ڪيائين ته سندس آفيس بيرڪ مان منتقل ڪري اسڪول جي اولهندي طرف هيٺين حصي ۾ آندي وڃي، ۽ اتان اسڪول جو دخل ختم ڪيو وڃي. پوءِ، ڊائريڪٽر صاحب جي آفيس اسڪول ۾ کلي ويئي.
هڪڙي ڏينهن سنڌي ادبي بورڊ جو بورڊ اين جي وي هاءِ اسڪول جي ورانڊي ۾ نظر آيو. خيرن سان ادبي بورڊ به اسڪول جي عمارت ۾ اچي ديرو ڄمايو. ادب ۽ اسڪول جي محابي، ادبي بورڊ جي اسڪول جي عمارت ۾ موجودگي سمجهه ۾ آئي ــ پر ڪجهه ڪجهه!
پوءِ هڪڙي ڏينهن روڊ ٽرانسپورٽ کاتو، پنهنجين بسن سميت اسڪول ۾ ڪاهي آيو. اسڪول جا ٻار بسون ڏسي خوش ٿيا، ۽ مرڻ لاءِ تيار ٿي ويا. روڊ ٽرانسپورٽ کاتي کي آسودو ڪرڻ لاءِ اسڪول جا ٻيا ڪجهه ڪلاس خالي ڪرايا ويا.
ڪجهه عرصي کان پوءِ، ڊيولپمينٽ ايڪنامڪس وارو ادارو پنهنجي عملي، لائبريري، ۽ آفيس فرنيچر سميت اين جي وي هاءِ اسڪول جي عمارت ۾ هليو ويو. چيو ويو، ته خسيس اسڪول لاءِ عاليشان عمارت شرم جو باعث آهي، تنهن ڪري اسڪول جي عمارت ۾ ڊيولپمينٽ ايڪنامڪس جهڙي انگريزي اداري جي موجودگي جائز آهي.
هڪڙي ڏينهن ورانڊي ۾ پارٽيشن هڻي، ٻه وڏا ڪلاس روم جدا ڪيا ويا، جتي پوءِ تعليم کاتي جو هڪ ڪامورو پنهنجي ڪٽنب سميت رهڻ لڳو.
پوءِ اُهو وقت به آيو، جڏهن اسڪول فقط ٻه ماڙ واري حصي ۾ رهجي ويو، ۽ هيٺيون ۽ مٿيون حصو آفيسن سان والارجي ويو.
فتنو ختم نه ٿيو.
اسڪول جي عمارت ۾ اليڪشن ٽربيونل جي آفيس کولي ويئي.
اسڪول جو فتنو تڏهن به برقرار رهيو.
پوءِ پوليس ۽ سي آءِ ڊي قسم جي ڪا خوفناڪ آفيس اسڪول جي عمارت ۾ کولي ويئي.
پر، تڏهن به اين جي وي هاءِ اسڪول پنهنجن سنڌي ڪلاسن، ۽ سنڌي شاگردن سميت ڪسمپرسيءَ جي حالت ۾ هلندو رهيو آهي. پنهنجي ئي عمارت ۾ سنڌ جو قديم اسڪول جاءِ لاءِ، ۽ مٿي لڪائڻ لاءِ واجهائي رهيو آهي.
ڳالهه اڃا ختم نه ٿي آهي.
اڄ ڪلهه اين جي وي هاءِ اسڪول کان ٻه ماڙ جو باقي رهيل حصو خالي ڪرائڻ لاءِ تجويزن تي غور ٿي رهيو آهي. عنقريب سنڌ جي قديم سنڌي اسڪول کي سندس اصلي عمارت جي رهيل حصي مان پڻ نيڪالي ڏني ويندي.
1974