نانڪ فقير ماڇي : ڀنگ بخور ڀنگ بخور
جوانيءَ ۾ ٽه ترئين (ٻيلهاڙي) جو وڏو رانديگر هو. هن راند ۾ مخالف رانديگر کي ٽي ڀيرا تريون هڻي ڇڏائڻ کي ڇنڊ ۽ ڇنڊيندڙ کي مهارت سان پڪڙي سوگھو ڪرڻ يا دسڻ کي جھل چيو ويندو آهي. اسان جي تر ۾ بڊو مشوري ۽ گلو (نانڪ فقير) ماڇي ان جا شاهه کيڏاري هئا. وڏڙا ٻڌائين ٿا بڊو مشوري جبل جيڏو پهلوان هو ۽ ان جي ڀيٽ ۾ غلام محمد عرف گلو ڪجھه به نه هو. پر جڏهن بڊو هن کي تريون هڻڻ جي ڪندو هو ته نانڪ کيس چنبِي يا ٻُڪ هڻي سُڪ ڪري ڇڏيندو هو ۽ هو وڏي ڪوشش باوجود ڇڏائي نه سگھندو هو.
اسان کيس عمر جي آخري حصي ۾ ڏٺو. ڪلين شيو هوندو هو. صوفي ولايت شاهه هنباهه واري جو طالب هو پر ٻين صوفين وانگر راڳ ويراڳ نه ڪندو هو، البت ٻڌڻ جو گهڻو شوقين هو. سڄو ڏينهن نشي ۾ الوٽ رهندو هو. هڪ دفعو سيد ملوڪ شاهه جي درگاهه مان هڪ همراهه سان رات جو دير سان نڪتو ۽ بند تي چڙهي ڏکڻ طرف وک وڌايائين. ڪلاڪ کن ۾ همراهه گاجي ديري پهچي ويا، جتي کين خبر پئي ته دڳ ڀلجي ويا آهن.
گهڻو وقت حضرت هنباهه ۾ مرشدن جي خدمت ۾ رهيو، ان وقت درگاهه هنباهه شريف جو اڏاوتي ڪم هلي رهيو هو، جنهن ۾ هن مزدور وارو ڪم ڪيو، لاهه ڪڍيائين، گارا ٺاهيائين. سرون ڍويائين. هو مهينن جا مهينا پنهنجي مرشدن جي خدمت ۾ رهندو هو. مون کي قربان فقير ماڇيءَ ٻڌايو ته نانڪ ڪڏهن به راڳ نه ڪيو پر هڪ ڀيري ٻلهڙيجيءَ جي صوفين جو جوڙ جيئن ئي هنباهه پهتو ته نانڪ هڪ ڏوهيڙو ڏنو ۽ اسان سڀ حيران ٿي وياسين.
نانڪ فقير جو تڪيه ڪلام هو ”يعني مگر.“ هو هر ڳالهه کان پوءِ يعني مگر چوندو هو. چون ٿا ته شروع ۾ شادي به ڪئي هئائين. ڇهن مهينن اندر سندس وني گذاري وئي. پوءِ ٻِي شادي نه ڪيائين. پنهنجي ڀاءُ سان گڏ رهندو هو، جيڪي مال رزق وارا هئا. ڪڏهن ڪڏهن چيڙائڻ لاءِ سنگت نانڪ کي چوندي هئي ته ري اولاد مري ويندين، تنهنجو حصو به ڀائر کائي ويندءِ، سو انهن جون ٻڪريون کپائي عيش ڪر.“ پوءِ ته شروع ٿي ويندو هو: ”توهان منهنجي ڀائرن جي مال ۾ ٻلي واريون اکيون وجهي ويٺا آهيو. اڙي، هنن جو ڪهول ته ڏسو! هنن وٽ آهي ڇا جو سندن مال کپايان؟“
نانڪ فقير ڀنگ جو موالي هو. سائو مشروب پيئڻ کان اڳ اها ٻانگ ضرور ڏيندو هو جيڪا درگاهه هنباهه شريف ۾ ڏني ويندي آهي: ”ڀنگ بخور ڀنگ بخور“ فارسيءَ ۾ ڏنل ان سڄي ٻانگ جو مطلب ڪجهه هيئن آهي: “ڀنگ پيءُ، ڀنگ پيءُ! هي طهورا جو شراب پيئڻ چڱو ٿئي، نه ته ڀلي وڃي مسجد جا ٺڪر ڀتر ميڙ!“
نانڪ فقير 1994ع ۾ وفات ڪئي، کيس ٻلهڙيجيءَ جي صالح سوائيءَ واري قبرستان ۾ مٽيءَ ماءُ حوالي ڪيو ويو.