شخصيتون ۽ خاڪا

جـن سين لنئون لاڳي

ڪتاب ”جن سين لنئون لاڳي“ ٻلهڙيجيءَ سان تعلق رکندڙ ليکڪ ۽ صحافي اقرار پيرزادي پاران ٻلهڙيجيءَ جي ڪردارن تي لکيل خاڪن تي مشتمل آهي، جن کي هن ”مٽيءَ هاڻن ماڻهن جا خاڪا“ سڏيو آهي.
ٻلهڙيجي جيڪا مُهين جي دڙي ويجهو درياءَ ڪپ تي لٽل ماسڪو جي نالي سان مشهور آهي. ان ئي ٻلهڙيجيءَ جي ڪردارن کي پڙهندي مونکي پنهنجي ڳوٺ جا ڪيئي ماڻهو ياد آيا جن تي به ايئن ئي لکي سگهجي ٿو، پر اها اقرار جي خوبي آهي جو پنهنجي قلم ذريعي پڙهندڙ کي مَنڊي ڇڏيو اٿائين. هن مولائيءَ طبيعت ماڻهوءَ سان منهنجي ملاقات ناهي پر ملڻ جي آس اڃان به وڌي وئي اٿم. سندس ڪجهه خاڪن واريون شخصيتون مون به ٻڌيون آهن پر اقرار انهن جا نوان رخ به سامهون آندا آهن. ڪٿي ڪٿي ته اهڙا احساس لکيا اٿائين جو اکين مان پاڻي اچي وڃي ۽ ڪٿي ڪٿي ماڻهو کِلي کِلي ٿڪجي ٿو پوي.
Title Cover of book جـن سين لنئون لاڳي

ڪاڪو الاهي بخش پيرزادو : مجاز جو ماريل

ميان الاهي بخش پيرزادي کي سڄو ڳوٺ ”ڪاڪو الاهي“ چوند هو. هن کي ايگريڪلچر کاتي ۾ نوڪري هئي. گھڻو عرصو دادوءَ ۾ گذاريائين. رٽائرمنٽ کانپوءِ ڳوٺ ۾ دڪان کولي ويٺو. ڪاڪو الاهي بخش شاعر به هو، هن ڳوٺ ٻلهڙيجيءَ جي منظوم تاريخ لکي پر پوءِ اهو نظم محفوظ نه ٿي سگھيو. صحافي انور پيرزادي ڪاڪي الاهي بخش جي شاعريء تي تبصرو به شايع ڪرايو هو.
عمر جي آخري حصي ۾ ڪاڪو الاهي بخش مجاز ڏانهن مائل ٿي پيو ۽ سندس دڪان تي سهڻن جا جھميلا هوندا هئا. ان ڪري هن جا رقيب به گھڻا هوندا هئا ۽ اهي هڪٻئي تي شعر ٺاهيندا رهندا هئا ۽ انهن ۾ هڪٻئي جون خاميون بيان ڪندا هئا. ان وقت اسان جي ڳوٺ سان تعلق رکندڙ هڪ خوبصورت نوجوان هوندو هو. عاشقن ان جي اچڻ ۽ وڃڻ جو ٽائم نوٽ ڪري ڇڏيو هو. ان وقت سڀ عاشق سينگارجي کيس رانئڻ جي ڪوشش ڪندا هئا ۽ ان نوجوان کي جنهن سان به کلندي ڏسندا هئا ته ان تي پچي سڙي پڄري ويندا هئا. پوءِ شاعريءَ ۾ ان تي ڪا نه ڪا ٺٺول ڪندا هئا. اهڙي ئي نموني سيد اشرف شاهه جڏهن ڪاڪي الاهيءَ تي شعر ٺاهيو ته هن مٿس جوابي شعر هيئن ٺاهيو:
اشل شاهه به ٿيو شاعر آ
ڄڻ ٻگھن ۾ ڪانئر آ
ٺاهه ٺڳن ۾ ٺانگر آ
ماڇين ۾ ڄڻ گابر آ.
ان شعر جا اٽڪل ويهه کن مصرع هئا، جيڪي هينئر ياد نه رهيا آهن. اهڙي نموني ڳوٺ جو هڪ ٻيو سيد سڳورو سيد حضور شاهه سندس رقيب بڻيو. ان به ڪاڪي الاهيءَ تي هڪ شعر ٺاهيو، جنهن جو جواب هيئن ڏنائين:
حضور شاهه هزاري، شاعرن ۾ بيماري.
ڪاڪي الاهيءَ جو تعلق ناجيه جماعت لواري شريف سان هو. سندن چوڻ آهي ته اهي روزي، نماز ۽ ٻين مذهبي پابندين کان آجا ۽ ڇٽل آهن. سندن ڪم فقط مرشد جي ثناخواني آهي. جڏهن سندس ننڍي پٽ حق نواز نماز پڙهڻ شروع ڪئي ته ڄڻ کيس دلي صدمو رسيو.
ڳوٺ جو ملان اذان ڏيڻ کان اڳ ”الصلوات والسلام عليڪ يا حبيب الله“ چوندو هو. تن ڏينهن ۾ ڳوٺ جي مسجد کي نئون نئون لائوڊ اسپيڪر مليو هو. قدرت خدا جي حبيب الله جيسر جو ڀاءُ عبدالله جيسر چورن جي فائرنگ ۾ مارجي ويو ۽ ان جي ٻئي ڀاءُ محمد خان جيسر جي گھر واري ويم دوران گذاري وئي. ڪاڪو الاهي چوڻ لڳو ته حبيب الله ڪري ڪري مولانا، حبيب الله جو سڄو خاندان ئي چٽ ڪرائي ڇڏيندو.
ڪاڪو الاهي نامياري شاعر مير محمد پيرزادي جو ڀيڻويو ۽ سالو به هو. هن جو پٽ عبدالحق صحافي آهي ۽ سندس ننڍو ڀاءُ هادي ۽ ان جو پٽ سائل پيرزادو به سٺو شاعر آهي. ان ڪري سنڌي ادبي سنگت جون گڏجاڻيون به سندس اوطاق تي ٿينديون هيون ۽ سياسي ادبي دوستن کي پڻ ڪاڪي الاهيءَ جي اوطاق تي ترسايو ويندو هو. ڪاڪو الاهي پاڻ کي تنقيدي شاعر سڏائيندو هو ۽ ”بخش“ تخلص استعمال ڪندو هو.
ناجيه جماعت جا درگاهه لواري شريف جي گادي نشينيءَ واري مسئلي تي اختلاف ٿيا، تڏهن ڪاڪي الاهي خليفي فيض محمد جي حمايت ڪئي، جنهن ڪري بي گروپ جي تنقيد جو نشانو بڻيو ۽ مٿس ڪيترائي الزام لڳا، جن ۾ ڪيتري صداقت آهي اهو ته الله ئي بهتر ڄاڻي ٿو.
ڪاڪي الاهي 1988ع ۾ وفات ڪئي. سندس پونئير هن جي شعرن واريون ڊائريون سنڀالي نه سگھيا. وفات وقت سندس عمر اٽڪل 68 ورهيه هئي.